Nhiều hạn chế, bất cập đã bộc lộ

Hội thảo "Lấy ý kiến doanh nghiệp Dự thảo Luật cạnh tranh (sửa đổi)" được tổ chức ngày 10/5, tại Hà Nội.

Phát biểu tại hội thảo, ông Đậu Anh Tuấn- Trưởng ban Pháp chế, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đánh giá: Luật Cạnh tranh sau khi được ban hành năm 2005 đã có nhiều đóng góp tích cực cho hoạt động của doanh nghiệp trên thị trường. Tuy nhiên, cho đến nay, luật này đã và đang bộc lộ rõ nhiều hạn chế, không còn phù hợp với bối cảnh mới.

"Trong đó, phải kể đến “điểm yếu” cơ bản như vấn đề xác định thế nào là một doanh nghiệp có vi phạm quy định về hành vi hạn chế cạnh tranh, từ hành vi thỏa thuận hạn chế cạnh tranh, lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường, vị trí độc quyền đến việc tập trung kinh tế phụ thuộc nhiều vào yếu tố thị phần của doanh nghiệp trên thị trường liên quan..."- ông Tuấn phân tích.

Đại diện VCCI cũng cho rằng, có nhiều tình huống chưa xác định được cơ quan quản lý nhà nước sẽ quản lý bằng quy định hành chính hay bằng Luật Cạnh tranh và khó hơn nữa khi cơ quan quản lý là chủ thể của hành vi đó thì xử lý theo chế tài nào, doanh nghiệp bảo vệ mình bằng cách nào?

“Ví như câu chuyện về giá của một bát mỳ tôm ở sân bay là 160 nghìn đồng, cũng chỉ được nhìn nhận về vấn đề kiểm soát giá chứ không nghĩ đến việc chống độc quyền. Hay những hành động buộc các cơ sở kinh doanh trên địa bàn tiêu thụ sản phẩm, khuyến nghị về sử dụng một số nhãn hiệu thuốc bảo vệ thực phẩm...của một số địa phương trong thời gian qua”- ông Tuấn lấy ví dụ.

Bàn về vấn đề này, nhiều chuyên gia cũng cho rằng, trên thực tế có rất nhiều quy định của Luật Cạnh tranh vừa cứng nhắc, vừa để sót nhiều hành vi vi phạm, thậm chí có quy định chưa đi vào cuộc sống. Nhìn chung luật này chưa có tác dụng bảo vệ môi trường cạnh tranh công bằng, lành mạnh cho thị trường, cũng như chưa đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp và người tiêu dùng Việt Nam.

Phải thay đổi tư duy về cạnh tranh 

Vì vậy, yêu cầu sửa đổi Luật Cạnh tranh được đặt ra cấp bách, vừa khắc phục những hạn chế, vừa phù hợp với thực tế hiện nay, nhất là trong bối cảnh Việt Nam đang hội nhập sâu rộng, toàn cầu hóa nền kinh tế.

“Yêu cầu tăng cường hiệu quả của toàn bộ nền kinh tế, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp và người tiêu dùng Việt Nam đang được đặt ra cấp thiết và đó là nhiệm vụ hàng đầu mà Luật Cạnh tranh sửa đổi cần hướng đến triệt để”- ông Tuấn nhấn mạnh.

Cho đến nay, nhiều doanh nghiệp Việt chưa thực sự hiểu về khái niệm cạnh tranh đúng nghĩa. Họ vẫn nghĩ về cạnh tranh như một cái gì đó xa vời và không nắm bắt được Luật Cạnh tranh, cũng như không hiểu áp dụng luật này ra sao. Do đó, việc nâng cao nhận thức của doanh nghiệp về vấn đề này cũng cần được đặt ra và có giải pháp hữu hiệu giải quyết.

Cũng tại hội thảo, các quy định trong dự thảo Luật Cạnh tranh (sửa đổi) được đem ra bàn luận khá sôi nổi. Theo các chuyên gia, có nhiều nội dung được quy định trong dự thảo chưa hợp lý và cần sửa đổi, bổ sung cho phù hợp hơn. Trong đó, nhấn mạnh việc đảm bảo tính công bằng, minh bạch, khách quan trong quá trình tố tụng, tăng cường hiệu quả cho công tác thực thi luật và Nhà nước phải đảm bảo vai trò trung tâm trong hoạt động bảo vệ cạnh tranh trên thị trường.

Bên cạnh đó, một số ý kiến cho rằng luật sửa đổi cần vừa cụ thể, vùa bao quát trong việc xác định sức mạnh thị trường của doanh nghiệp, quy định rộng hơn về thỏa thuận thông đồng trong đấu thầu của doanh nghiệp, cần làm rõ hơn thuật ngữ "đối thủ cạnh tranh" tại luật thay vì đưa vào nghị định hay thông tư...

"Luật sửa đổi cần có quy định rõ ràng và khách quan hơn về các yếu tố liên quan đến con người, đến bộ máy thực thi luật trong thực tế, để làm sao Luật Cạnh tranh giúp lành mạnh hóa thị trường, nâng cao sức cạnh tranh cho mỗi doanh nghiệp trên thị trường"- bà Đinh Thị Mỹ Loan, Chủ tịch Hiệp hội Các nhà bán lẻ Việt Nam nhấn mạnh.

Còn theo chuyên gia kinh tế Nguyễn Đức Thành, điều quan trọng nhất là thay đổi tư duy về cạnh tranh để hiểu và áp dụng nó, nhất là đối với doanh nghiệp, "bởi cạnh tranh là đức hạnh của thị trường mà nhờ đó, nền kinh tế được điều chỉnh phù hợp".

Mặt khác, theo ông Đặng Văn Nghĩa- đại diện đến từ Trường Đại học Ngoại thương, dự thảo luật này cần bổ sung thêm các điều kiện miễn trừ. Ví như trong những trường hợp có lý do chính đáng cần cho phép doanh nghiệp tự quyết định giá bán sản phẩm. Đồng thời, doanh nghiệp có quyền quyết định sản lượng và giá bán của mình thì mới đáp ứng đúng tính chất của nền kinh tế thị trường./.