Không chỉ đem lại nguồn thu để giúp nâng cao chất lượng cơ sở hạ tầng, thuế tài sản còn là cách để giảm bớt sự bất bình đẳng trong xã hội.

Nguồn thu ổn định, công bằng

Trong quá trình xây dựng hệ thống pháp luật thời gian qua, rất nhiều đại biểu Quốc hội, chuyên gia đã lên tiếng đề nghị xây dựng chính sách thuế tài sản hợp lý hơn. TS Trần Du Lịch, thành viên Tổ Tư vấn kinh tế của Thủ tướng, đại biểu Quốc hội khóa XII, XIII, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế TP. Hồ Chí Minh, là một trong những đại biểu kiên trì đề xuất chính sách đánh thuế tài sản rộng rãi, đặc biệt là thuế bất động sản để vừa mở rộng cơ sở thuế, tăng nguồn thu trong bối cảnh ngân sách phải đảm đương rất nhiều nhiệm vụ chi. Đồng thời đây cũng là cách hiệu quả để phân phối lại thu nhập trong xã hội, giảm khoảng cách giàu nghèo, tạo nền tảng để xây dựng chính sách an sinh xã hội bền vững.  

Đánh thuế tài sản cũng là thông lệ quốc tế phổ biến trên thế giới. Tại các nước phát triển, thuế tài sản là chiếm 40 - 50% tổng số thu thuế, tại các đô thị ở các nước: Mexico, Brazil, Ấn Độ, Indonesia… và nó thường chiếm từ 15% - 40% trong thu ngân sách địa phương. “Đô thị phải “sống” bằng đóng thuế bất động sản”, TS Trần Du Lịch khẳng định.

Phát biểu tại kỳ họp Quốc hội tháng 5 vừa qua, đại biểu Quốc hội Hoàng Quang Hàm, Ủy viên Thường trực Ủy ban Tài chính ngân sách của Quốc hội cũng đề nghị sớm sửa đổi các luật về thuế để thực hiện các mục tiêu của kế hoạch tài chính 5 năm; đặc biệt là đưa Luật thuế Tài sản vào chương trình xây dựng luật. Đại biểu phân tích, Luật thuế Tài sản là nguồn thu nội địa, thuế trực thu, mang tính ổn định lâu dài. Căn cứ tính thuế là tài sản, mức độ tính thuế phụ thuộc vào số lượng, giá trị tài sản, nên các khoản thu này rất công bằng, không mang tính tận thu, sát với khả năng đóng góp của người nộp thuế... Mở rộng nguồn thu này cũng phù hợp với chủ trương của Đảng, các nghị quyết của Quốc hội là tăng thu nội địa. 

Không gây “gánh nặng quá tải”

Trong một nghiên cứu lớn về cải cách hệ thống thuế ở Việt Nam của Ngân hàng Thế giới (WB), các chuyên gia của WB cũng đã phân tích rất cụ thể về tính hiệu quả của chính sách thuế tài sản, đất đai. 

Theo nghiên cứu của hai chuyên gia Bruno Moser và Nicolaus Tideman, đánh thuế dựa trên giá trị đất là một trong những cách hiệu quả nhất để tăng thu ngân sách. Nếu được quản lý tốt, thì không giống như hầu hết các nguồn thu ngân sách khác, thuế đất đai không gây ra vấn đề về thiếu hiệu quả hay “gánh nặng quá tải” cho nền kinh tế. Do đó, khi một quốc gia thay thế một nguồn thu tạo gánh nặng quá tải cho nền kinh tế bằng thuế đất đai thì hiệu quả của nền kinh tế nói chung sẽ được nâng cao. Hơn nữa, chi phí thực thi và tuân thủ các thuế đất đai rất thấp. 

“Tuy còn có những cách khác để tăng số thu cho ngân sách công mà không tạo ra gánh nặng quá tải, song xét về mặt kinh tế thì cách quan trọng nhất để tăng thu ngân sách mà không tạo thêm quá nhiều gánh nặng là đánh thuế đất đai”, nghiên cứu của WB cho biết. 

Thậm chí, thuế đất đai còn được coi là cách “siêu hiệu quả” bởi không chỉ mang lại nguồn thu mà còn tạo ra một nền kinh tế có hiệu quả hoạt động cao hơn.  

Hạn chế tình trạng đầu cơ đất

Chẳng hạn, theo các chuyên gia, mức thuế suất thuế đất càng cao bao nhiêu thì việc đầu cơ đất càng ít đem lại lợi nhuận bấy nhiêu. Do thuế suất thuế đất đai gần bằng 100% giá trị thuê đất, việc đầu cơ đất có lợi nhuận là điều không thể có, vì giá bán đất ngày càng giảm đi trong khi giá vốn ngày càng tăng cao. Do đó, thuế đất đai có xu hướng giành lại đất đai từ tay những người đầu cơ và đặt trả vào tay những người có nhu cầu sử dụng. 

Mức thuế đất đai cao hơn, ngoài việc làm giảm bớt tình trạng đầu cơ đất, còn có xu hướng làm giảm bớt việc chuyển đổi quá sớm đất nông nghiệp sang sử dụng cho các dự án phát triển. Vì tình trạng đầu cơ đất được giảm bớt hoặc xóa bỏ do mức thuế suất cao, các địa điểm có giá trị nhất được phát triển nhanh chóng khi đất bị đánh thuế cao (tới 100% giá trị thuế đất trên thị trường), thu hẹp nhu cầu hoặc làm mất thị trường đối với các địa điểm chưa sẵn sàng cho phát triển. Đối với hoạt động kinh doanh, việc đánh thuế đất giúp nâng cao hiệu quả kinh tế bằng cách giao đất vào tay những người biết làm lợi nhiều hơn từ tài sản của họ, làm tăng khả năng tiếp cận vốn vay của các doanh nghiệp.

Bên cạnh ý nghĩa kinh tế, ý nghĩa quan trọng của thuế đất đai thể hiện đúng quy định tinh thần  Hiến pháp rằng, đất đai thuộc sở hữu toàn dân. Do không thể chia đều đất đai nên việc phân chia tài chính một cách công bằng, thông qua thuế đất đai, sẽ là một cách thích hợp để thể hiện quyền bình đẳng về đất đai.