“Cầm bản cáo trạng mà tôi ngỡ ngàng, tôi lặng người”, luật sư nói. Ông luật sư băn khoăn, chỉ có một hành vi chi lãi ngoài mà bị cáo Sơn bị truy tố 3 tội danh.

 LS Phạm Danh Tín – bào chữa cho Nguyễn Xuân Sơn tiếp nối phần bào chữa cho thân chủ.

Về tội “Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng”, quan điểm của LS cho rằng, các hành vi “trả lãi ngoài” tại Oceanbank xảy ra trong thời gian từ năm 2011-2014 là khoảng thời gian Nguyễn Xuân Sơn không còn làm việc ở Ngân hàng Đại Dương. Sơn không có liên quan gì đến vấn đề này….

LS Nguyễn Minh Tâm kết thúc bài bào chữa khoảng 22 trang của mình.

Về số tiền hơn 197 tỷ đồng, cáo trạng kết luận: “Trong thời gian từ tháng 1/2011 đến tháng 6/2014, Nguyễn Xuân Sơn đã chiếm đoạt số tiền hơn 246 tỷ đồng từ việc Oceanbank chi lãi ngoài hợp đồng; trong đó việc chiếm đoạt hơn 49 tỷ đồng là hành vi tham ô tài sản. Còn lại hơn 197 tỷ đồng, xác định Nguyễn Xuân Sơn đã lạm dụng chức vụ quyền hạn của mình là Phó Tổng giám đốc PVN để yêu cầu Hà Văn Thắm chi và chiếm đoạt, gây thiệt hại cho các cổ đông khác của Ngân hàng".

Nêu luận cứ của mình, LS cho rằng có một số yếu tố cần xem xét, Hà Văn Thắm với tư cách là cổ đông lớn nhất và là Chủ tịch HĐQT Oceanbank.
Thắm đã nhờ Sơn với tư cách cá nhân, nhận và chuyển các khoản tiền “hỗ trợ” PVN dưới hình thức “chăm sóc khách hàng”. Nguyễn Xuân Sơn không thể tự mình chiếm đoạt số tiền lớn như thế trong một thời gian dài từ 2009-2014. Cơ sở của sự khẳng định này là niềm tin của Thắm vào tư cách của Sơn. 

Lời khai này của Hà Văn Thắm có giá trị là nguồn chứng cứ chứng minh cho lời khai của Nguyễn Xuân Sơn.

Bên cạnh đó, lời khai của Nguyễn Xuân Sơn về các khoản chi ngoài chế độ của PVN là có thật, phù hợp với thực trạng xã hội hiện nay đang trở thành một căn bệnh trầm kha.

Theo LS, PVN không thể không có lợi ích gì khi cam kết hỗ trợ vốn và sử dụng dịch vụ của Oceanbank. Liệu trong cái thực trạng ấy, Nguyễn Xuân Sơn có thể tự mình qua mặt lãnh đạo PVN mà hồn nhiên “chiếm đoạt” toàn bộ khoản tiền….

Về tội “Lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản” theo LS, cáo trạng xác định Nguyễn Xuân Sơn đã chiếm đoạt hai khoản tiền hơn 69 tỷ thông qua Công ty BSC và và hơn 197 đồng của Oceanbank.

Luật sư lập luận cho rằng, về khoản tiền 69 tỷ đồng, Nguyễn Xuân Sơn không bàn bạc, thỏa thuận với Hà Văn Thắm về việc “thu phí” qua Công ty BSC, để chiếm đoạt; Nguyễn Xuân Sơn cũng không giới thiệu Nguyễn Minh Thu thay mình làm Tổng giám đốc khi Sơn chuyển về PVN; Nguyễn Xuân Sơn không bàn bạc thỏa thuận với Hà Văn Thắm về việc “chi lãi ngoài” để chiếm đoạt tiền của Oceanbank.

LS cho rằng, cáo trạng cho rằng chi “chăm sóc khách hàng” thực chất là “chi lãi ngoài” là một nhận định mang tính chất suy đoán.

Theo luật sư, Sơn không ép và không bàn bạc với Thắm về việc chi lãi ngoài mà chỉ trao đổi về vấn đề “chăm sóc khách hàng”. “Chăm sóc khách hàng” không phải chỉ là trả lãi ngoài cho từng khách hàng. Cáo trạng cũng không xác định số tiền 69 tỷ là thiệt hại của ai….

Số tiền tham ô 49 tỷ đồng, đã là tiền của PVN hay chưa?. LS cho rằng, Hà Văn Thắm và các bị cáo nguyên là người quản lý khối nguồn vốn và kế toán Oeanbank đều khai nguồn tiền 1.576 tỷ, trong đó có 246 tỷ là chi từ nguồn tạm ứng nghiệp vụ và hạch toán vào tài khoản chi trả lãi tiền gửi, đó là tiền thực hiện kinh doanh, chưa phải là lợi nhuận để tính cổ tức cho các cổ đông. 
Do vậy, không thể nói 20% trong số tiền đó là tiền của PVN, là tiền của Nhà nước để quy kết việc Sơn chiếm đoạt 246 tỷ là tham ô 49 tỷ của Nhà nước được…. 
Các lập luận của LS cho rằng, Sơn không phạm tội tham ô.

Đi vào bào chữa cho Nguyễn Xuân Sơn, luật sư Tâm cho rằng, cơ quan công tố chưa làm rõ hành vi cấu thành tội phạm của Nguyễn Xuân Sơn.

Bào chữa về tội Tham ô tài sản của Nguyễn Xuân Sơn, LS cho hay, Sơn không phải là đại diện nguồn vốn của PVN tại Oceanbank.

Theo quan điểm bào chữa chữa luật sư thì Sơn chưa bao giờ là đại diện nguồn vốn của PVN tại Oceanbank. Nhưng nếu có là đại diện nguồn vốn thì Sơn cũng không phải là người có chức vụ quyền hạn, không phải là người quản lý tài sản của Oceanbank để chiếm đoạt.

Ông Tâm mở đầu phần trình bày với việc cho rằng, việc luận tội của công tố viên không khác so với bản cáo trạng truy tố, và như vậy là chưa đảm bảo sự chứng minh tội phạm đối với các bị cáo.

Theo LS, bản chất của vụ án cố ý làm trái này đã bị hình sự hóa. Việc các bị cáo đã xác định bị bắt buộc phải làm trái trong bối cảnh thị trường tín dụng khó khăn lúc đó, nhưng lại đưa lại hiệu quả.

LS cho rằng, việc làm trái của các bị cáo là rất công khai minh bạch, nhờ đó cơ quan điều tra điều tra rõ ràng. 

Phải chăng sự minh bạch dẫn đến các bị cáo đến phiên tòa. Các ngân hàng khác không minh bạch không sao. “Chúng tôi thông cảm với lời khai Hà Văn Thắm Thắm là biết Thông tư 02, nhưng chỉ nghĩ vi phạm hành chính, không nghĩ ra tòa. Bi kịch những người nhiệt tình hăm hở với ngân hàng thì bị xử lý, những người thờ ơ thì được thoát. Đó là những bi kịch có thật mong HĐXX xem xét”.

Phiên tòa chiều mở đầu với phần bào chữa của luật sư Nguyễn Minh Tâm – bào chữa cho Nguyễn Xuân Sơn – cựu TGĐ Oceanbank. Sơn có 4 luật sư bào chữa.

Tòa nghỉ.

 Luật sư Nguyễn Huy Thiệp bổ sung về tội Vi phạm về quy định cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng. Lập luận của LS cho biết, việc Công ty Trung Dung giải ngân số tiền này là trái với cam kết 3 bên. 

Về hành vi Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng lập luận của Luật sư Nguyễn Huy Thiệp cho hay, các bị cáo không gây thiệt hại.

 Về tội Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng liên quan khoản tiền 1576 tỷ đồng., Luật sư cho hay, căn cứ đánh giá hành vi của bị cáo là có gây thiệt hại cho ngân hàng hay không?.

Việc quy kết tội cố ý làm trái, LS cho rằng, cần căn cứ thời điểm đó có rất nhiều ngân hàng chi lãi ngoài, trái với quy định Thông tư 02 của NHNN, nhưng chỉ có mỗi Oceanbank bị xử lý hình sự. Dẫn thông tư 02, LS cho hay, biện pháp xử lý việc chi lãi ngoài với hình thức hành chính.

Quan điểm của LS Đăng cũng cho rằng, đã không có thiệt hại trong việc chi lãi ngoài tại Oceanbank. Nhờ chi lãi ngoài nên mang lại lợi nhuận cho Oceanbank…. Cho nên việc chi lãi ngoài không có hậu quả nên không phải chịu trách nhiệm bồi thường.

Về hành vi Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng, theo LS, VKS quả bỏ việc “phong tỏa tài khoản” Công ty Trung Dung khi vay 500 tỷ đồng mà hồ sơ tín dụng chưa đầy đủ.

Việc phong tỏa tài khoản 3 bên (Công ty Trung Dung – Oceanbank – NH Đại Tín) trong cho vay khoản tiền này là đúng pháp luật, luật sư nêu. Ngoài ra, theo luật sư đại diện NH Đại Tín (sau này Phạm Công Danh đổi tên là VNB, và nay là CB) đang cố trốn tránh trách nhiệm liên quan đến biên bản phong tỏa tài khoản và đẩy các bị cáo vào vòng lao lý.

Lập luận của LS cho rằng, không đủ cơ sở quy kết Thắm tội Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng.

 LS Đào Hữu Đăng – bào chữa cho Hà Văn Thắm mở đầu phần bào chữa. LS Đăng cho rằng, Thắm đã rất thành khẩn khai nhận hành vi phạm tội chứ không như quan điểm của VKS là Thắm không thành khẩn.

Sau phần luận tội của VKS, tòa bước vào phần bào chữa của các luật sư.

VKS cũng nêu kiến nghị: Oceanbank thu phí chi lãi ngoài trái pháp luật diễn ra trong thời gian dài nhưng thanh tra giám sát NHNN không phát hiện được và ngăn chặn kịp thời…. VKS đề nghị HĐXX yêu cầu NHNN xem xét xử lý trách nhiệm đối với tổ chức, cá nhân thanh tra giám sát Oceanbank.

Bùi Văn Hải – trưởng ban kiểm soát biết Oceanbank chi lãi ngoài trái pháp luật nhưng không có biện pháp ngăn chặn, nên đề nghị xử lý hình sự đối với Bùi Văn Hải.

Đối với Ninh Văn Quỳnh, sau khi khởi tố tội Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng. Cơ quan điều tra cũng đã khởi tố bổ sung tội Lạm dụng chức vụ quyền hạn chiếm đoạt tài sản. Đối với các cá nhân tại Vietsovpetro, BSR, PVEP, đã khởi tố vụ án hình sự tội Lạm dụng chức vụ quyền hạn chiếm đoạt tài sản nên không đề nghị xử lý tại phiên tòa.

Về trách nhiệm dân sự, trong số tiền 1576 tỷ đồng chi lãi ngoài trái quy định, VKS đề nghị tòa tuyên Hà Văn Thắm và các cựu cán bộ tại hội sở phải chịu trách nhiệm bồi hoàn số tiền này và trừ số tiền Sơn đã chiếm đoạt.

Nguyễn Xuân Sơn phải bồi thường số tiền chiếm đoạt tại Công ty BSC, và hơn 199 tỷ đồng.

Nguyễn Xuân Sơn phải bồi thường cho PVN số tiền 49 tỷ đồng tham ô tài sản.

Đối với Nguyễn Trà My và 34 cựu cán bộ chi nhánh không đề nghị buộc phải bồi thường. Đồng thời đề nghị trả lại tiền cho các bị cáo đã tự nộp trước đó để khắc phục hậu quả…

VKS đề nghị: Hà Văn Thắm - cựu Chủ tịch HĐQT Oceanbank
Tội Tham ô tài sản: Chung thân;  tội  Cố ý làm trái quy định nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng: 19-20 năm tù;  tội Lạm dụng chức vụ quyền hạn chiếm đoạt tàn sản: 20 năm tù; tội Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng: 18-20 năm tù. Tổng hợp hình phạt là Chung thân.
Đối với Nguyễn Xuân Sơn - cựu Chủ tịch HĐTV PVN, VKS đề nghị tội Tham ô tài sản: Từ hình; 16-18 năm tù tội Cố ý làm trái quy định nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng; chung thân tội Lạm dụng chức vụ quyền hạn chiếm đoạt tàn sản. Tổng hợp mức án là Tử hình.

VKS đề nghị Nguyễn Minh Thu – cựu Tổng giám đốc – Chủ tịch HĐQT Oceanbank tội Lạm dụng chức vụ quyền hạn chiếm đoạt tàn sản: 10-12 năm tù; Cố ý làm trái quy định nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng: 14-15 năm tù. Tổng hợp hình phạt là 24-27 năm tù. 

Đối với Nguyễn Văn Hoàn (40 tuổi)- cựu Phó Tổng giám đốc Oceanbank, VKS đề nghị tội Lạm dụng chức vụ quyền hạn chiếm đoạt tài sản: 10-12 năm tù; tội Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng: 10-12 năm tù. Tổng hợp hình phạt là 20-24 năm tù.

Nhóm bị cáo bị buộc tội Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng:
Lê Thị Thu Thuỷ - cựu Phó tổng giám đốc Oceanbank: 11-12 năm tù
Vũ Thị Thuỳ Dương – cựu Giám đốc khối kế toán và giao dịch trong nước Oceanbank 9-10 năm tù
Nguyễn Thị Nga – cựu Kế toán trưởng Oceanbank : 7-8 năm tù
Nguyễn Hoài Nam - cựu Giám đốc khối nguồn vốn: 6-7 năm tù
Nguyễn Thị Thu Ba – cựu Giám đốc khối ngân hàng bán lẻ Oceanbank: 5-6 năm tù. 
Đỗ Đại Khôi Trang – cựu Giám đốc khối khách hàng cá nhân Oceanbank: 7-8 năm tù.
11 Nguyễn Xuân Thắng – cựu Phó giám đốc khối khách hàng lớn và đối tác chiến lược: 3-4 năm tù

 Hoàng Thị Hồng Tứ - cựu Chủ tịch HĐQT Công ty BSC tội Lạm dụng chức vụ quyền hạn chiếm đoạt tài sản: 30-36 tháng tù

Phạm Hoàng Giang – cựu Tổng giám đốc công ty BSC: Lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản: 8-9 năm tù
 Phạm Công Danh – Chủ tịch HĐQT tập đoàn Thiên Thanh: Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng: 16-17 năm tù. 
Trần Văn Bình – cựu Tổng giám đốc Công ty Trung Dung:  Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng: 5-6 năm tù 
 Hứa Thị Phấn – cựu Chủ tịch HĐQT công ty Phú Mỹ: Vi phạm về quy định cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng: 17-18 năm tù.

Nhóm bị cáo là cựu giám đốc chi nhánh, phòng giao dịch bị đề nghị từ 18 tháng tù treo đến 42 tháng tù giam.

Đối với Nguyễn Minh Thu, VKS cho rằng, bị cáo biết chi lãi ngoài là trái pháp luật nhưng vẫn thực hiện việc chi lãi ngoài theo chỉ đạo của Thắm và Sơn. Tại tòa và cơ quan điều tra, bị cáo ăn năn hối cải nên cần xem xét mức án đối với Thu.

Đối với Hà Văn Thắm: xuất phát từ động cơ cá nhân, chịu áp lực từ PVN, bị cáo đã thực hiện chủ mưu khởi xướng việc chi lãi ngoài, hành vi của bị cáo rất tinh vi thông qua hoạt động kế toán. Thắm là người giúp sức cho Sơn thực hiện hành vi tham nhũng…. Thắm không thành khẩn khai báo. VKS đề nghị một mức án nghiêm khắc đối với Thắm.

Viện Kiểm sát khẳng định, việc truy tố các bị cáo 4 tội danh: Cố ý làm trái, lạm dụng chức vụ quyền hạn chiếm đoạt tài sản, tham ô tài sản, vi phạm quy định về cho vay… là có cơ sở.

Hành vi vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng. Theo VKS, các bị cáo đã thực hiện cho vay không đúng thủ tục, không đúng quy trình cho vay gây thiệt hại hơn 500 tỷ đồng cả gốc lẫn lãi cho Oceanbank.

Thắm biết rõ số tiền này để giúp Phạm Công Danh tái cơ cấu Ngân hàng Đại Tín chứ không phải để đầu tư vào tổ hợp thương mại ở Đà Nẵng….

Hành vi của Hà Văn Thắm, đã chi cho Sơn hơn 246 tỷ đồng để chi chăm sóc khách hàng của PVN. Thắm giúp sức cho Sơn chiếm đoạt số tiền trên.

Tại tòa Sơn khai đưa cho Ninh Văn Quỳnh toàn bộ số tiền 246 tỷ đồng, nhưng ngoài lời khai không có tài liệu chứng minh. Quỳnh khai nhận 20 tỷ đồng của Sơn với tư cách cá nhân.

Đối với tội tham ô 49 tỷ đồng, Viện Kiểm sát xác định, tổng số tiền Oceanbank chi lãi ngoài là hơn 1576 tỷ đồng. Số tiền thuộc sở hữu của ngân hàng và nguồn sở hữu của cổ đông. Việc các bị cáo vi phạm pháp luật đã gây thiệt hại cho ngân hàng và cổ đông.

Trong số tiền thiệt hại có hơn 246 tỷ đồng được chi cho Nguyễn Xuân Sơn và bị Sơn chiếm đoạt. Trong số tiền 246 tỷ đồng này xác định tiền của PVN bị Sơn chiếm đoạt là 49 tỷ đồng theo tỉ lệ góp vốn.

Dù khi chiếm đoạt không còn là TGĐ Oceanbank, nhưng với cương vị Phó TGĐ PVN, Sơn chịu trách nhiệm quản lý nguồn tiền của PVN trong đó có nguồn tiền đầu tư vào Oceanbank. 

Sơn lợi dụng chức vụ quyền hạn của mình để chiếm đoạt 49 tỷ đồng. Hành vi của Sơn cấu thành tội tham ô tài sản.

Về hành vi Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng, theo công tố, việc chi lãi ngoài của các bị cáo đã để lại hậu quả là tiền đề cho tham nhũng phát triển, hậu quả nghiêm trọng hơn là đánh mất niềm tin của người dân đối với các chính sách của Nhà nước và tổ chức tín dụng khi tiền huy động từ khách hàng lại rơi vào túi một số đối tượng.

Việc chi lãi ngoài gây thất thoát cho Oceanbank hơn 1.500 tỉ đồng, đẩy nợ xấu Oceanbank chiếm 84% tổng dư nợ, kết quả là Oceanbank bị NHNN mua lại với giá 0 đồng. Nhà nước phải gánh toàn bộ nghĩa vụ trả nợ cho Oceanbank. Trong đó PVN mất 800 tỉ đồng vốn đã góp vào Oceanbank.
VKS nhận định hành vi nêu trên của các bị cáo đã phạm vào tội cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng. Hà Văn Thắm là người đề ra chủ trương chi lãi ngoài nên phải chịu trách nhiệm về số tiền thất thoát của Oceanbank.

Trong số hơn 1.500 tỉ đồng, Oceanbank đã chuyển cho Nguyễn Xuân Sơn chiếm đoạt 246 tỉ đồng. Hành vi của Nguyễn Xuân Sơn đã phạm vào tội tham ô tài sản và lạm dụng chức vụ quyền hạn chiếm đoạt tài sản. Vì vậy Nguyễn Xuân Sơn phải liên đới chịu trách nhiệm về việc chi lãi ngoài hợp đồng.

Phạm Hoàng Giang – cựu TGĐ BSC không thành khẩn khai nhận, cho rằng làm đúng hợp đồng lao động, nhưng công tố đủ căn cứ xác định hành vi của Giang.

 Hoàng Thị Hồng Tứ cán bộ tại Oceanbank, không có trình độ, không điều hành không có vốn góp, được giao ký một số hợp đồng dịch vụ, trực tiếp ký 98 hợp đồng, giúp sức cho Nguyễn Xuân Sơn chiếm đoạt.

Nguyễn Văn Hoàn – Phó TGĐ Oceanbank giữ vai trò giúp sức tích cực cho Sơn và Thắm.

Nguyễn Minh Thu chỉ đạo khối nguồn vốn và các chi nhánh ký hơn 200 hợp đồng dịch vụ với Công ty BSC, để Thắm có tiền chi cho Sơn. Thu tiền ngoài hợp đồng là trái pháp luật. Thu giữ vai trò đồng phạm tích cực.

Với cương vị là Chủ tịch HĐQT, Thắm đã triển khai tích cực việc chi tiền lãi ngoài hợp đồng. Thắm được xác định giữ vai trò đồng phạm với Nguyễn Xuân Sơn.

Đối với Nguyễn Xuân Sơn trong thời gian được PVN cử sang Oceanbank tham gia quản lý với chức vụ TGĐ, đồng thời là người đại diện phần góp vốn của PVN tại Oceanbank, đã lợi dụng vị thế của PVN là đối tác chiến lược có lượng gửi tiền lớn, với mục đích động cơ cá nhân, Sơn đã lạm dụng chức vụ quyền hạn được giao để đưa ra yêu cầu của Hà Văn Thắm việc chi thêm tiền chăm sóc khách hàng ngoài lãi suất theo hợp đồng đối với tiền gửi của PVN và giao cho Sơn toàn bộ.

Viện kiểm sát xác định, Công ty BSC là công ty sân sau của Hà Văn Thắm.

Hoạt động của Công ty BSC được biến tướng để thu tiền của khách hàng. Số tiền thu được hơn 69 tỷ đồng đưa cho Nguyễn Xuân Sơn sử dụng. Hành vi đã lạm dụng chức vụ được giao đề ra chủ trương chi lãi ngoài…. Hành vi này đủ yếu tố cấu thành tội Lạm dụng chức vụ quyền hạn chiếm đoạt tài sản.
Sơn là chủ mưu khởi xướng, mặc dù khai số tiền này chi quà lễ tết,… nhưng không có gì chứng minh, nên Sơn phải chịu trách nhiệm về số tiền đã nhận là 69 tỷ đồng.

 Trong quá trình hoạt động tại Oceanbank đã xảy ra nhiều vi phạm pháp luật đặt biệt nghiêm trọng trong việc huy động tiền gửi, chi lãi ngoài hợp đồng chi khách hàng.

 Mở đầu phần tranh luận, VKS đưa ra quan điểm luận tội.