Trả lời chất vấn của đại biểu Dương Tấn Quân về sim rác, Bộ trưởng Tuấn khẳng định Bộ Thông tin Truyền thông đã tăng cường quản lý, đưa ra nhiều biện pháp, cụ thể như yêu cầu đăng ký tên cho sim điện thoại. 

Bộ Thông tin Truyền thông cũng tăng cường xử lý sim kích hoạt sẵn trên hệ thống; trong một năm thu hồi khoảng 30 triệu sim kích hoạt sẵn nên lượng tin nhắn rác, sim rác đã giảm mạnh.

"Hiện nay có khoảng 130 triệu sim, lớn hơn rất nhiều so với dân số. Bộ tiếp tục yêu cầu các nhà mạng cam kết xử lý sim rác và thực hiện các chế tài cần thiết", ông Tuấn nói.

Đề cập tới tấn công mạng ở Việt Nam, Bộ trưởng Trương Minh Tuấn nói hiện tượng này ngày càng phổ biến; dẫn tới lộ, lọt thông tin và thiệt hại cho các cá nhân, tổ chức. Đây cũng là vấn đề với nhiều quốc gia khác.

Tại Việt Nam từ đầu năm đến nay đã ghi nhận hơn 11.000 vụ tấn công mạng dưới các hình thức khác nhau. Riêng tại Hội nghị APEC, phát hiện 27 cuộc tấn công có chủ đích vào hệ thống máy chủ, trung tâm báo chí; 17 lỗ hổng được phát hiện và hàng nghìn cuộc có nguy cơ tấn công. 

"Không có hệ thống thông tin nào an toàn tuyệt đối trong thời gian dài nên công tác đảm bảo an toàn thông tin phải liên tục", ông nói.

Bộ trưởng Trương Minh Tuấn kiểm tra hệ thống hạ tầng thông tin truyền thông tại Hội nghị cấp cao APEC. Ảnh: Nguyễn Đông

Hạn chế được lãnh đạo ngành Thông tin Truyền thông chỉ ra là, hiện có 41% cơ quan, tổ chức trên toàn quốc không thực hiện đánh giá rủi ro, không phát hiện nguy cơ mã độc tiềm ẩn trong hệ thống; 51% chưa có quy trình thao tác chuẩn để phản hồi, xử lý khi xảy ra sự cố; 73% chưa triển khai các biện pháp an toàn thông tin...

"Phải xác định đây là trách nhiệm của tất cả mọi người, mỗi gia đình và tổ chức", ông nói. 

Cuối giờ sáng, đại biểu Lê Thanh Vân - Ủy viên thường trực Ủy ban Tài chính Ngân sách, gửi tới Bộ trưởng Thông tin và Truyền thông 3 câu hỏi liên quan đến việc Mobifone mua 95% cổ phần của Công ty Cổ phần Nghe nhìn Toàn Cầu (AVG).

"Từ nhu cầu nào và dựa trên cơ sở nào mà Mobifone sử dụng vốn nhà nước để mua AVG? Giá trị chính xác trong vụ chuyển nhượng này là bao nhiêu? Từ khi mua AVG về thì hoạt động ra sao, có tương xứng với số tiền bỏ ra mua không?", ông Vân chất vấn.

Đại biểu Lê Thanh Vân nêu chất vấn liên quan đến việc Mobifone mua 95% cổ phần của Công ty Cổ phần Nghe nhìn Toàn Cầu (AVG). Ảnh: Q.H

Đề cập nội dung này vào đầu giờ chiều, Chủ tịch Quốc hội nói đây là vấn đề đang được thanh tra, do vậy phải "chờ khi nào có kết luận thanh tra mới có cơ sở để báo cáo". Như vậy, chất vấn của đại biểu Vân không được Bộ trưởng trả lời trực tiếp trên hội trường.

Việc Mobifone mua cổ phần của AVG được công bố vào đầu năm 2016, đơn vị này hiện đổi tên thành MobiTV.  Tháng 8/2016, Chính phủ chỉ đạo thực hiện thanh tra toàn diện thương vụ mua bán này, trong đó nêu rõ sau thanh tra nếu có dấu hiệu vi phạm thì có thể chuyển cơ quan điều tra.

Thừa nhận thực tế người dân ngày càng phụ thuộc vào mạng xã hội nước ngoài, Bộ trưởng Trương Minh Tuấn nói hiện chưa có giải pháp nào hữu hiệu liên quan đến dòng tiền quảng cáo trên Facebook, Google. 

Theo ông, Google có chính sách chia sẻ tiền quảng cáo cho người đăng trên Youtube, một số người dân coi đó là "việc nhẹ nhàng, nhưng có thu nhập", các tin tức bịa đặt, bôi nhọ cũng được dùng phục vụ mục đích này. Việc ngăn chặn nguồn tiền bất hợp pháp đó rất cần thiết, nhưng đang gặp khó khăn. "Nguồn thu từ quảng cáo qua các mạng này rất lớn, hơn 100 triệu USD một năm nhưng không đóng một đồng thuế nào", ông nói.

Bộ Thông tin Truyền thông đang yêu cầu các nhà sản xuất nội dung trong nước cân nhắc nghiêm túc việc đưa sản phẩm độc quyền lên nền tảng xuyên biên giới, vì qua đó vô tình góp phần giúp các mạng xã hội toàn cầu lấy đi cơ hội phát triển nhà mạng Việt Nam. 

Cùng với đó, cơ quan quản lý nhà nước cũng phối hợp để để kiểm soát việc mua bán, quảng cáo trên nền tảng xuyên biên giới; kiểm soát kinh doanh và nộp thuế với Facebook, Google.

Lãnh đạo Bộ Thông tin Truyền thông cho biết Việt Nam đã làm việc với các nhà cung cấp dịch vụ xuyên biên giới như Google, Facebook...

"Trên Youtube, chúng tôi đã cố gắng và mới gỡ được trên 5.000 video xấu độc. Tuy nhiên lượng video đưa lên là rất lớn, do vậy cơ quan quản lý phát hiện video nào vi phạm thì sẽ chuyển họ xử lý. Quá trình làm việc với Goolge, Youtube, Bộ Thông tin Truyền thông nhận được sự hợp tác tốt hơn so với Facebook", ông Tuấn nói và cho hay, trong cuộc gặp mới đây với giới chức Mỹ, ông đã đề cập vấn đề này và có ý "chê Facebook". 

Thời gian tới, Bộ Thông tin Truyền thông sẽ tăng cường xử lý vi phạm trên mạng xã hội. Cùng với đó, những người bị xâm hại cũng phải lên tiếng vì cơ quan quản lý không thể rà soát hết được 53 triệu người dùng mạng xã hội. 

Tranh luận về nội dung trên, đại biểu Vũ Trọng Kim cho rằng với các nhà cung cấp dịch vụ xuyên biên giới thì Việt Nam phải có biện pháp để giữ chủ quyền trên không gian mạng, không thể chỉ "trách móc, vỗ vai" là xong. 

"Việt Nam không phải đất hoang để hãng nước ngoài nào đó cứ làm ăn mà ta không thu thuế gì cả", ông Kim bày tỏ quan điểm.

Bộ trưởng Thông tin Truyền thông Trương Minh Tuấn (bìa phải) trả lời chất vấn từ 10h20 đến 17h hôm nay. Ảnh: Võ Hải

Trả lời chất vấn về mạng xã hội, Bộ trưởng Trương Minh Tuấn nói đây là vấn đề toàn cầu, các nước đều quan tâm chứ không chỉ riêng Việt Nam. Nước Nga có phần mềm tìm kiếm riêng trên Internet, Trung Quốc có mạng xã hội riêng..., còn các nước khác hầu hết phụ thuộc vào Facebook, Google.

Theo Bộ trưởng, lâu nay nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã tham vọng xây dựng mạng xã hội cạnh tranh với Facebook, Goolge, nhưng do tiềm lực tài chính kém nên đã đóng cửa sau 2 năm hoạt động. Hiện có mạng trong nước đã thu hút 70 triệu người dùng nhưng con số ngày càng suy giảm, so với các mạng lớn của nước ngoài thì vẫn khiếm tốn.

Ông Tuấn cho rằng, để doanh nghiệp Việt Nam phát triển mạng xã hội cạnh tranh toàn cầu thì chính sách phải đồng bộ, ưu tiên giảm thuế, phí, phát triển nội dung số để hình thành hệ sinh thái số lớn mạnh, khi đó mới có cơ sở tin tưởng mạng xã hội trong nước cạnh tranh Facebook, Goolge trong 5-7 năm tới.

Bộ trưởng Tuấn cũng cho rằng Việt Nam phải thực hiện mô hình "4 nhà", gồm nhà mạng viễn thông, nhà mạng xã hội, nhà quảng cáo và nhà phát triển nội dung vào cuộc một cách tập trung. "Đây là vấn đề khó vì thói quen dùng và tính tương tác lớn của 2 mạng xã hội toàn cầu hiện nay", ông nói. 

Trả lời chất vấn về mạng xã hội, Bộ trưởng Trương Minh Tuấn nhấn mạnh Việt Nam là một trong những quốc gia đi đầu trong ứng dụng công nghệ thông tin của khu vực.

"15 năm trước đây chúng ta không nghĩ rằng mạng xã hội lại phát triển ở Việt Nam như hiện nay, 15 năm tới không biết sẽ phát triển đến mức độ nào", ông chia sẻ và nhận định "giới trẻ Việt Nam ứng dụng công nghệ thông tin rất giỏi".

Theo ông Trương Minh Tuấn, không ai có thể đi ngược xu hướng phát triển của mạng xã hội và Internet. Tuy nhiên, tác hại do mạng xã hội đem lại không hề nhỏ, đó là những thông tin bôi nhọ, xúc phạm danh dự cá nhân, xâm hại đời tư, kích động bạo lực, khiêu dâm, chia rẽ dân tộc, tôn giáo...

"Nhiều người nói rằng mạng xã hội phát triển như vậy thì có nên dùng hay không? Trong vấn đề này, phải coi mạng xã hội là phương tiện, công cụ cho người dùng, nó như một con đường và chúng ta đi trên con đường đó. Trên đường thì có rất nhiều hạng người, có người tốt, người xấu thậm chí có cả kẻ cướp. Đừng coi việc sử dụng mạng xã hội là xấu mà phải coi ý thức của người sử dụng mạng xã hội như thế nào", ông Tuấn nói.

Bộ trưởng cho hay, Việt Nam có khoảng 53 triệu người sử dụng Facebook, khoảng 70% người dân Việt Nam sử dụng Internet. Và khi sử dụng Facebook, "đa số người ta vẫn rất người với nhau, chỉ một bộ phận nhỏ, dù là một hay hai triệu người thì vẫn là nhỏ so với 53 triệu người, với năng lượng đen, xấu đã ảnh hưởng lớn đến môi trường mạng xã hội".

"Việc ném đá, nói xấu nhau trên mạng là thực trạng nhức nhối. Thậm chí có người tự tử vì nội dung bôi xấu loại này. Năng lượng xấu bắt đầu lấn lướt trên mạng xã hội", ông nói.

Về công tác quản lý nhà nước, Bộ Thông tin Truyền thông đã phối hợp với nhiều cơ quan để triển khai các giải pháp "tăng cường năng lượng tốt trên mạng xã hội, giảm năng lượng xấu".

Bộ đã làm việc với các mạng xã hội nước ngoài, như Facebook, Google... về vấn đề khi kinh doanh tại Việt Nam thì phải tuân thủ luật Việt Nam. Vừa qua Bộ đã yêu cầu Youtube gỡ bỏ 5.000 video xuyên tạc, nói xấu lãnh đạo Đảng, Nhà nước.

"Báo chí đang có tình trạng bị mạng xã hội dẫn dắt, nên phải làm thế nào chính báo chí là hạt nhân dẫn dắt, định hướng thông tin trên mạng", ông nhấn mạnh. 

Chia sẻ với các đại biểu về "tình trạng sai phạm của báo chí vừa qua nhức nhối", ông Tuấn khẳng định vai trò quan trọng của báo chí và "những sai phạm của báo chí tuy lớn, nhưng không làm biến dạng dòng chảy chính của báo chí Việt Nam, nó vẫn là dòng chủ lưu".

Bộ trưởng cho hay, Luật báo chí 2016 nêu quyền tự do báo chí nhưng cũng quy định trách nhiệm của cơ quan báo chí. Bộ thường xuyên cùng với Ban Tuyên giáo Trung ương thực hiện các công việc cần thiết về quản lý, có thời điểm trong một tháng hơn 70 cơ quan báo chí bị xử lý ở các cấp độ khác nhau.

Về xã hội hoá trong lĩnh vực truyền hình, ông Tuấn nói cách đây mấy năm sai phạm xảy ra nhiều, nhưng các cơ quan quản lý đã triển khai hàng loạt giải pháp giúp ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng này. 

"Việc để xảy ra sai phạm, trách nhiệm trước hết của cơ quan báo chí. Bộ Thông tin thường xuyên kiểm tra, nhắc nhở và xử lý. Chúng tôi cũng đã đưa ra cơ chế là các đài phải đảm bảo chương trình tự sản xuất trên 30%, các chương trình liên kết không được vượt quá 50%", "không thể nói chương trình xã hội hoá lấn át các chương trình truyền hình truyền thống". 

Trả lời chất vấn về việc xây dựng Chính phủ điện tử, Bộ trưởng Trương Minh Tuấn khẳng định các bộ, ngành đã đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong cung cấp dịch vụ công, để giúp cho người dân, doanh nghiệp thực hiện thủ tục hành chính hiệu quả hơn.

Cụ thể như, lĩnh vực hải quan, thuế xử lý trên 21 triệu hồ sơ trực tuyến; Bảo hiểm xã hội Việt Nam xử lý trên 28 triệu hồ sơ trực tuyến; ngành Ngoại giao trên 1,6 triệu hồ sơ trực tuyến; Bộ Kế hoạch và Đầu tư trên 450 nghìn hồ sơ trực tuyến; Bộ Tư pháp trên 258 nghìn hồ sơ trực tuyến...

Tuy nhiên, ông Tuấn thừa nhận việc thực hiện dịch vụ công trực tuyến còn nhiều hạn chế, hệ thống cơ sở dữ liệu chưa được triển khai đồng bộ, người đứng đầu nhiều cơ quan chưa quan tâm đúng mức đến lĩnh vực này...

Theo ông, hiện Bộ Thông tin đã phối hợp với Bộ Nội vụ xây dựng nhiều đề án, kế hoạch để thúc đẩy việc xây dựng Chính phủ điện tử, cải cách hành chính thông qua ứng dụng tiến bộ công nghệ thông tin .... "Hiện đã có khung Chính phủ điện tử phiên bản 4.0", ông nói.

Là đại biểu đầu tiên chất vấn, bà Nguyễn Thị Mai Hoa - Ủy viên thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng, nêu vấn đề về việc xây dựng Chính phủ điện tử và dịch vụ công. "Bên cạnh những mặt đã làm được, lĩnh vực này còn chậm trễ, chưa đáp ứng yêu cầu của người dân. Trách nhiệm Bộ trưởng tới đâu và giải pháp nào đủ mạnh?", bà Hoa nêu.

Bộ trưởng Trương Minh Tuấn (bìa trái) bên hành lang Quốc hội sáng 17/11. Ảnh: Võ Hải

Một số câu hỏi của các đại biểu khác đề cập công tác quản lý Nhà nước về báo chí, mạng xã hội. "Nhiều thông tin sai sự thật, xúc phạm danh dự cá nhân, tổ chức lan tràn trên mạng xã hội. Với vai trò tư lệnh ngành, Bộ trưởng đưa ra giải pháp gì", đại biểu Mong Văn Tình hỏi.

Đại biểu Cao Thị Xuân dẫn báo cáo của Bộ Thông tin Truyền thông là hiện có 363 trang mạng xã hội trong nước, tuy nhiên người dân chủ yếu dùng hai mạng xã hội cung cấp xuyên biên giới là Facebook và Youtube. "Có hay không tình trạng thông tin trên mạng xã hội đang lấn át thông tin chính thống", bà Xuân chất vấn.