Theo đánh giá của Bộ KHĐT, việc kiểm tra hiệu suất và dán nhãn năng lượng đang là vấn đề vướng mắc và gây bức xúc nhất hiện nay cho doanh nghiệp và cả cơ quan hải quan trong lĩnh vực kiểm tra chuyên ngành.

Theo Bộ trưởng Bộ Công Thương, so với Thông tư 37/2015/TT-BCT mà Bộ bãi bỏ cách đây một tuần thì "các quy định tại Thông tư 07 còn rườm rà, khó hiểu và gây bức xúc cho doanh nghiệp hơn rất nhiều".

“Đã đến lúc, chúng ta phải “cởi trói” cho doanh nghiệp. Nếu chúng ta không gỡ bỏ những thủ tục phiền hà, cải cách thể chế thì chúng ta đang cản trở sự phát triển của xã hội. Nói cách khác là chúng ta đang “phản động” về mặt chính sách”, ông Trần Tuấn Anh nhấn mạnh.

Tổng cục Năng lượng cần sớm nghiên cứu, xây dựng văn bản hướng dẫn để thực hiện quy định “Công nhận nhãn năng lượng của phương tiện, thiết bị nhập khẩu” theo tiết đ, khoản 4 Điều 39 Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả để giảm nhanh số lượng các trường hợp phải làm thủ tục kiểm tra, dán nhãn.

Ông cũng giao cho các đơn vị chức năng cần phải rà soát ngay các mặt hàng nằm trong diện điều chỉnh, thủ tục, quy định hay khâu triển khai nào còn bị phàn nàn nhiều, gây khó khăn tốn kém cho doanh nghiệp… phải đề xuất sửa ngay. “Cần thiết thì bãi bỏ. Chính phủ kiến tạo rồi, những gì gọi là nhiêu khê, cản trở xã hội sẽ không có đất để sống”, người đứng đầu ngành Công Thương nói.

Trong lúc chờ sửa đổi thông tư, lấy ý kiến các đơn vị, ông đề nghị Tổng cục Năng lượng cần có ngay thông báo tới doanh nghiệp song song với việc cải thiện quy trình làm việc. Theo đó, thay vì doanh nghiệp mất quá nhiều thì giờ làm hồ sơ, thủ tục thì Tổng cục Năng lượng cần có cơ chế cho doanh nghiệp được làm thủ tục khai báo thông tin online.

“Làm sao để doanh nghiệp chỉ phải mất một lần tới làm việc với cơ quan quản lý để nộp hồ sơ chứ không phải đi lại tới vài ba lần. Công nghệ hoàn toàn có thể giúp chúng ta làm việc này”, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nhấn mạnh.

Hướng xử lý được đưa ra là, cho phép việc doanh nghiệp sử dụng kết quả thử nghiệm hiệu suất năng lượng tối thiểu cho các lô hàng nhập khẩu cùng số serial/model, cùng nhà sản xuất, cùng xuất xứ, tạo điều kiện cho quy trình thông quan được nhanh chóng.

Bên cạnh đó, xem xét để giảm bớt các thủ tục cho doanh nghiệp theo hướng cho phép sử dụng Phiếu kết quả kiểm nghiệm để thông quan, không sử dụng Giấy chứng nhận dán nhãn năng lượng để thông quan; rà soát, điều chỉnh lại các quy định để bảo đảm nguyên tắc tăng cường sự công nhận lẫn nhau giữa Việt Nam và các nước, tránh tình trạng kiểm tra nhiều lần đối với cùng một loại hàng hóa.

Tổng cục Năng lượng cùng Vụ Pháp chế khẩn trương rà soát lại căn cứ pháp lý của quy định liên quan tới việc yêu cầu Giấy chứng nhận dán nhãn năng lượng ở thời điểm trước khi hay sau khi thông quan hàng hóa để có quy định thống nhất, rõ ràng, tránh bất đồng trong cách hiểu với cơ quan quan hải quan, gây khó khăn cho doanh nghiệp.

“Tinh thần là cần xem xét, sửa đổi theo hướng không yêu cầu doanh nghiệp cần phải có Giấy chứng nhận dán nhãn năng lượng mới được làm thủ tục thông quan, tránh gây ùn tắc, mất thời gian của doanh nghiệp trong khâu thông quan”, ông Trần Tuấn Anh khẳng định.

Chương trình “Dán nhãn năng lượng” dưới hình thức tự nguyện được Tổng cục Năng lượng, Bộ Công Thương thực hiện từ năm 2006 - 2011. Do là tự nguyện nên giai đoạn này có chưa đầy 10 doanh nghiệp đăng ký tham gia.

Tuy nhiên từ đầu năm 2012, chương trình áp dụng chế độ bắt buộc, số lượng doanh nghiệp đăng ký đã tăng lên nhanh chóng.

Năm 2014 số lượng mã sản phẩm thuộc diện phải dán nhãn tăng lên 2.655. Trong đó, 7 mặt hàng nhập khẩu cần được cấp chứng nhận và dán tem nhiều nhất là điều hòa không khí, tủ lạnh, tivi, máy giặt, quạt điện, nồi cơm điện và đèn chiếu sáng.

Doanh nghiệp nhập khẩu phương tiện, thiết bị phải thực hiện thủ tục 2 giai đoạn do 2 đơn vị khác nhau thực hiện. Đó là vừa phải thủ tục thử nghiệm tại các tổ chức đánh giá sự phù hợp do Bộ Công Thương chỉ định, kéo dài hàng tháng, chi phí lớn, nhiều sản phẩm phải kiểm tra phá hủy (bao gồm cả những mặt hàng giá trị cao của các thương hiệu nổi tiếng thế giới); vừa phải xin cấp Giấy chứng nhận dán nhãn năng lượng (một loại giấy phép) ở Bộ Công Thương (Tổng cục Năng lượng) với vô vàn khó khăn, phức tạp, tốn kém chi phí.

Theo Bộ KHĐT, quy định 2 giai đoạn là không cần thiết, làm tăng thủ tục, thời gian, chi phí cho doanh nghiệp.

Hơn nữa, Thông tư 07 quy định việc thử nghiệm và cấp giấy chứng nhận dán nhãn được thực hiện đối với từng lô hàng. Với quy định này, mọi lô hàng nhập khẩu, dù mặt hàng/model đó đã được doanh nghiệp khác nhập khẩu, được thử nghiệm đạt hiệu suất năng lượng quy định và đã được cấp Giấy chứng nhận dán nhãn năng lượng, nhưng nhập khẩu lần khác hoặc doanh nghiệp khác nhập khẩu mặt hàng/model đó vẫn phải thực hiện thử nghiệm, xin cấp dán nhãn như mặt hàng mới.

Qua khảo sát, hầu hết các doanh nghiệp và đơn vị Hải quan đều không đồng tình với quy định này và cho rằng, quản lý hiệu suất năng lượng là quản lý đối với hàng hoá, chứ không phải là quản lý doanh nghiệp nhập khẩu. Thay vì phải cấp giấy chứng nhận cho mặt hàng, Bộ Công Thương lại quy định cấp cho từng lô hàng, dẫn tới một mặt hàng/model hàng phải thử nghiệm, cấp giấy chứng nhận nhiều lần, gây phiền hà, tốn kém chi phí và thời gian cho doanh nghiệp, cho xã hội.

Ngoài ra, Điều 39 (tiết đ, khoản 4) Luật Năng lượng giao Bộ Công Thương quy định việc công nhận nhãn năng lượng của phương tiện, thiết bị nhập khẩu, nhưng Bộ Công Thương đã không thực hiện quy định này.

Thủ tục dán nhãn năng lượng đang gây bức xúc nhất