Cho phép chủ đầu tư tăng phí sẽ ảnh hưởng đến lợi ích người dân

Đánh giá sự cần thiết ban hành Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) để huy động nguồn lực tư nhân, tuy nhiên đại biểu Vũ Thị Lưu Mai (Đoàn TP.Hà Nội) cho biết còn nhiều băn khoăn về dự án luật này.

Theo đại biểu Mai, khi nói đến PPP là nói đến hợp đồng, sự tự nguyện, hợp đồng kinh tế thỏa thuận giữa Nhà nước và chủ đầu tư. Đó là cơ chế lời ăn lỗ chịu đúng theo nguyên tắc thị trường. Trước khi kí kết hợp đồng nhà đầu tư đủ thông minh hình dung ra hai yếu tố là lợi nhuận và rủi ro. Khi kí kết hợp đồng thì đồng nghĩa với việc chấp nhận rủi ro.

“Ngoài ra, dự thảo luật cho phép chủ đầu tư tăng phí, tăng giá dịch vụ, cho phép nhà đầu tư kéo dài thời hạn thu phí. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích của người dân. Ở đây, chủ thể phải trả không phải là Nhà nước mà là người dân. Khi đưa quy định này vào dự thảo luật thì tôi nghĩa rằng chúng ta cần nhớ đến phản ứng của người dân ở tại một số trạm thu phí, đến dư luận chưa tốt về một số dự án PPP trong thời gian qua”- đại biểu Mai nhấn mạnh.

Cũng theo đại biểu đoàn TP.Hà Nội, tại Điều 77 của dự thảo luật quy định về cơ chế chia sẻ rủi ro sẽ tác động trực tiếp đến ngân sách nhà nước.  Những dự án quy mô lớn, trọng điểm, nhà nước sẽ chia sẻ 50% rủi ro. “Nhà nước sẽ chia sẻ bằng hình thức nào, nguồn tiền lấy ở đâu? Khi tác động đến nợ công thì sẽ xử lý như thế nào? Đây là câu hỏi hiện chưa có câu trả lời”- đại biểu Mai nói.

Cân nhắc quy định Nhà nước chia sẻ rủi ro với nhà đầu tư

Đại biểu Vũ Thị Lưu Mai cũng chỉ ra một số bất cập trong dự thảo luật.

Theo dự thảo luật, Kiểm toán Nhà nước chỉ kiểm toán đầu tư công mà không phải toàn bộ dự án. Quy định này tạo ra bất cập vì không thể xác định toàn bộ rủi ro của dự án nếu chỉ kiểm toán một phần vốn dự án.

Dự thảo luật cũng đưa quy định là trong trường hợp lợi nhuận tăng thêm thì nhà đầu tư chia sẻ cho Nhà nước.  Về điều này, đại biểu Mai nêu quan điểm: “22 năm qua, kể từ khi áp dụng cơ chế PPP đến nay chưa có trường hợp nào nhà đầu tư chia sẻ lợi nhuận tăng thêm với Nhà nước. Nhưng có một thực tế là hiện nay Nhà nước vẫn đang chi trả những khoản nợ trong một số hợp đồng BOT”.

Đại biểu cho rằng, trong khi quy định tại dự thảo luật chưa đưa ra căn cứ, tiêu chí để xác định mức độ rủi ro; chưa xác định được cơ quan nào có trách nhiệm xác định rủi ro thì nên cân nhắc việc quy định Nhà nước chia sẻ rủi ro về doanh thu với nhà đầu tư.

Ngoài ra, theo đại biểu, dự thảo luật cũng chưa thống nhất với một số luật, chưa quy định cụ thể trách nhiệm của người chủ trương quyết định dự án đầu tư PPP, trách nhiệm cụ thể của hội đồng thẩm định nhà nước, cơ quan thương thảo hợp đồng trong trường hợp dự án gây thiệt hại cho nhà nước, người dân…  

Từ đó đại biểu Mai nêu quan điểm: “Việc ban hành một đạo luật để huy động nguồn lực của người dân là cần thiết. Tuy nhiên điều mà nhà đầu tư chân chính cần là môi trường cạnh tranh bình đẳng, chính sách ổn định hợp lý, giảm thiểu chi phí không cần thiết. Điều mà người dân cần là giảm gánh nặng về thuế, phí, giá.  Điều Nhà nước cần là để giảm gánh nặng về ngân sách. Khi đạt được mục tiêu đó thì mới an tâm để bấm nút thông qua luật”.

Đồng quan điểm, đại biểu Mai Thị Ánh Tuyết (Đoàn An Giang) dẫn ví dụ ở Hàn Quốc cũng áp dụng cơ chế bảo lãnh rủi ro cho nhà đầu tư. Tuy nhiên, hiện tổng số tiền Chính phủ Hàn Quốc phải chi trả bảo lãnh cho các doanh nghiệp là con số không nhỏ.

Đại biểu Tuyết cho rằng, cơ chế bảo lãnh doanh thu chưa phải là cơ chế duy nhất để nhà đầu tư nâng cao hiệu quả đầu tư mà có thể có khuynh hướng chuyển nhiều rủi ro thương mại về phía nhà nước nhiều hơn.