Khảo sát của Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) vừa công bố cho biết, có 24,4% doanh nghiệp ghi nhận từng có tranh chấp với người mua, bên bán hoặc cả hai trong thời gian qua. Trong đó, xu hướng tranh chấp ở môi trường giao thương trực tuyến ngày càng nhiều.
"Số vụ tranh chấp đang gia tăng trong những năm gần đây, liên quan đến những vụ mua bán và tranh chấp dịch vụ", ông Nguyễn Anh Dương, Trưởng ban Ban Nghiên cứu tổng hợp CIEM nhận định tại hội thảo sáng 4/5.
Theo khảo sát, thương lượng vẫn là phương thức giải quyết tranh chấp phổ biến nhất. Thời gian để giải quyết tranh chấp đa dạng. Theo đó, 5,65% hoàn tất dưới 1 tháng; 27,17% từ 1-3 tháng; 15,22% từ 3-6 tháng.
Luật sư Châu Việt Bắc, Phó tổng thư ký Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) cho rằng con số này khá thấp so với dự đoán. "Trong thực tế, chúng tôi tiếp nhận những bên liên hệ tư vấn về vi phạm quyền lợi phát sinh thời gian qua, nhất là giai đoạn Covid-19 rất nhiều" ông Bắc nói và cho rằng có thể do doanh nghiệp nghĩ rằng các bất đồng cần có phân xử của trọng tài, hay tòa án thì mới gọi là tranh chấp. Trong khi việc hai phía tự thương lượng cũng là một phương thức giải quyết tranh chấp.
Theo báo cáo của Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công thương), năm ngoái, Cục đã tiếp nhận và xử lý 250 lượt phản ánh các hành vi như: không đăng ký, thông báo website, cung cấp sản phẩm không đảm bảo chất lượng, giả mạo doanh nghiệp khác nhằm lừa đảo khách hàng. Chỉ riêng 5 tháng đầu năm 2020, các website và các sàn đã xử lý khoảng 17.410 gian hàng và 34.620 sản phẩm vi phạm.
Ông Nguyễn Anh Dương đánh giá, mỗi nền tảng bán hàng trực tuyến hiện nay đều có quy trình tiếp nhận khiếu nại của khách hàng và giải quyết các tranh chấp. Nhưng các nghiên cứu chỉ ra là có những hạn chế thực thi. "Các chủ nền tảng chỉ có thể thực thi bằng cách đóng gian hàng đó, nhưng còn hạn chế về khả năng yêu cầu gian hàng bồi thường, đền bù với người mua", ông nhận định.
Hiện nay có 4 phương thức giải quyết tranh chấp phổ biến ở Việt Nam gồm thương lượng, hòa giải, trọng tài và tòa án. Theo báo cáo của Bộ Tư pháp, các doanh nghiệp và cá nhân thường chọn phương pháp thương lượng (57,8%), tòa án (46,8%) để giải quyết tranh chấp. Trong khi hòa giải (22,8%) và trọng tài (16,9%) ít được ưu tiên hơn do các vấn đề liên quan đến cơ chế thực thi.
Theo các chuyên gia, trong bối cảnh nhiều doanh nghiệp, cá nhân Việt Nam đang dần chuyển sang sử dụng các nền tảng trực tuyến để giao dịch, nhu cầu về giải quyết tranh chấp trực tuyến (ODR) cũng ngày càng cao. Nhưng khảo sát của CIEM cho hay, chỉ một phần tư doanh nghiệp từng nghe đến ODR, chỉ 32,29% doanh nghiệp cho rằng ODR có thể áp dụng tại Việt Nam và 74% có nhu cầu đào tạo về ODR.
Ông Nguyễn Anh Dương cho rằng, ODR khác truyền thống là có yếu tố công nghệ, từ đơn giản như trao đổi qua email đến những nền tảng giải quyết tranh chấp có tính tự động cao, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI).
Ứng dụng này cũng có thể tiết kiệm chi phí, nhanh chóng, linh hoạt; tương tác không đối đầu; cho phép tiếp cận trung lập tốt hơn; không hạn chế phạm vi lãnh thổ và lưu trữ hồ sơ dễ dàng, thuận tiện hơn. Nhưng hạn chế của nó là yêu cầu về kỹ năng sử dụng máy tính, rào cản về ngôn ngữ, thiếu tiêu chuẩn pháp lý rõ ràng. Ví dụ, các quy định về sử dụng dữ liệu điện tử để làm bằng chứng ở Việt Nam chỉ mới phổ biến trong lĩnh vực xử lý hình sự.
Vị chuyên gia nêu ví dụ, các gian hàng online hiện nay hầu như đều sử dụng chatbot (công cụ trả lời tự động). Vấn đề ở chỗ là khi phát sinh khiếu nại về chất lượng hàng hóa mua qua chatbot thì có thể kết luận là người bán cung cấp thông tin không chuẩn xác dẫn đến quyết định mua hàng sai hay không? "Liệu thông tin mà chatbot cung cấp và vai trò của nó có đại diện cho người bán hay không, có thể dẫn đến tranh cãi", ông Dương nói.
Theo các chuyên gia, trong thời gian tới, Việt Nam cần tập trung hoàn thiện các điều kiện để phổ biến và ứng dụng ODR hữu hiệu hơn. Luật sư Châu Việt Bắc cũng cho rằng Luật Giao dịch điện tử đã tạo khung pháp lý tương đối hoàn thiện. Nhưng nhà làm luật chưa nhìn thấy những xu hướng áp dụng công nghệ trong việc giải quyết các tranh chấp trực tuyến nên cần tiếp tục bổ sung.
Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số cho biết, Ủy ban bảo vệ người tiêu dùng ASEAN đã xây dựng kế hoạch hành động chiến lược về Bảo vệ người tiêu dùng của ASEAN giai đoạn 2016-2025 (ASAPCP). Tổ chức này cũng vừa ban hành hướng dẫn giải quyết tranh chấp trực tuyến xuyên biên giới B2C của ASEAN để tạo điều kiện thuận lợi cho việc khởi xướng, xử lý và giải quyết các tranh chấp trực tuyến của người tiêu dùng và các doanh nghiệp.
Theo Viễn Thông(Vnexpress)
https://vnexpress.net/tranh-chap-mua-ban-truc-tuyen-ngay-cang-tang-4272445.html