Lý do là gần đây, các doanh nghiệp khi mở tờ khai xuất khẩu hồ tiêu thì bị xếp vào “luồng vàng”, tức là bị kiểm tra chi tiết hồ sơ, chứng từ thay vì là luồng xanh (miễn kiểm tra chi tiết hàng hóa) như trước. Tỉ lệ tờ khai “luồng vàng” đã tăng từ 8% lên đến 60%, và tập trung chủ yếu ở mặt hàng tiêu đen, làm tăng chi phí của doanh nghiệp và tiềm ẩn rủi ro phơi nhiễm COVID-19 vì việc phải đi lại để xử lý hồ sơ thông quan.

Vì thế, ngày 12.7, Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam đã có văn bản gửi Tổng cục Hải quan, quan kiến nghị xem xét cơ chế phân luồng kiểm tra đối với việc xuất khẩu hồ tiêu.

Ngày 21.7, Cục Quản lý rủi ro (Tổng cục Hải quan), đã có văn bản số 173/QLRR-P3 để trả lời. Trong văn bản này, Cục quản lý rủi ro đã dẫn một số quy định của pháp luật và xác định: Trường hợp cụ thể của Hiệp hội, mặt hàng Hồ tiêu là mặt hàng xuất khẩu nằm trong Danh mục dược liệu có điều kiện theo pháp luật quản lý chuyên ngành.

Cụ thể, tại Điều 92 Nghị định 54/2017/NĐ-CP Quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Dược quy định: cơ sở kinh doanh dược khi thông quan xuất khẩu thuốc, nguyên liệu làm thuốc:…” và Thông tư 03/2016/TT-BYT quy định về hoạt động kinh doanh dược liệu: “Cơ sở Việt Nam xuất khẩu dược liệu phải đủ điều kiện đã được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh thuốc với phạm vi bán buôn dược liệu”...

Theo ông Nguyễn Nam Hải, Chủ tịch Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam, các doanh nghiệp xuất khẩu hồ tiêu không có chức năng kinh doanh dược mà chỉ đăng ký kinh doanh xuất nhập khẩu hàng hóa nông sản. Thêm vào đó, Thông tư 37/2018/TT- BNNPTNT của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cũng xác định hồ tiêu là 1 trong 13 sản phẩm nông nghiệp chủ lực quốc gia.

Mặt khác, ngày 4.3.2021, Bộ Y tế đã ban hành Thông tư 03/2021/TT-BYT loại bỏ một số mặt hàng ra khỏi danh mục dược liệu, trong đó có hồ tiêu và chỉ quy định trường hợp hồ tiêu xuất khẩu, nhập khẩu được sử dụng với mục đích làm thuốc và nguyên liệu làm thuốc thì thực hiện theo các quy định của văn bản quy phạm pháp luật về dược.

Ông Hải cho biết thêm, hồ tiêu đen xuất khẩu chiếm 80% trên tổng số lượng xuất khẩu hồ tiêu của Việt Nam. Các loại còn lại như: Tiêu đen xay, tiêu trắng, tiêu trắng xay, tiêu ngâm giấm...), được các doanh nghiệp xuất khẩu theo dạng tiêu hạt. Hồ tiêu đen xuất khẩu là một loại hàng hóa nông sản xuất khẩu thông thường, chủ yếu được dùng làm gia vị trong chế biến thực phẩm tại thị trường nhập khẩu. Còn các thị trường nhập khẩu đặt ra tiêu chuẩn rất khắt khe đối với mặt hàng dược liệu và chưa có doanh nghiệp Việt Nam đáp ứng được.

6 tháng đầu năm 2021, Việt Nam đã xuất khẩu 154.000 tấn, kim ngạch xuất khẩu đạt 497 triệu USD, so với cùng kỳ năm ngoái, lượng xuất khẩu giảm 7,5% tuy nhiên kim ngạch tăng 39,8%. Trước đó, năm 2020 Việt Nam đã xuất khẩu 285.000 tấn Hồ tiêu đến hơn 110 quốc gia, vùng lãnh thổ trên toàn thế giới, tổng kim ngạch xuất khẩu đạt 660 triệu USD.