Chánh án TAND Tối cao Lê Minh Trí phát biểu tại phiên họp.

Sáng 3/6, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (Dự thảo).

Đây là Dự thảo đã được Quốc hội cho ý kiến ở đợt 1 Kỳ họp thứ 9, dự kiến thông qua tại đợt 2.

Liên quan đến quy định Tòa án hủy phán quyết trọng tài thương mại, khi thảo luận tại Quốc hội, một số đại biểu đề nghị vẫn giao TAND cấp tỉnh có thẩm quyền hủy phán quyết của Trọng tài thương mại như quy định của Luật Trọng tài thương mại hiện hành.

Nhưng, TAND Tối cao đề nghị giữ quy định của dự thảo Luật về giao TAND khu vực có thẩm quyền hủy phán quyết trọng tài, đồng thời, tiếp thu một phần ý kiến, chỉnh lý theo hướng quy định Tòa Kinh tế thuộc một số TAND khu vực có thẩm quyền hủy phán quyết trọng tài.

Đa số ý kiến tại Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp cơ bản tán thành phương án tiếp thu, giải trình của TAND Tối cao về nội dung này và cho rằng, việc dự thảo Luật quy định giao TAND khu vực thẩm quyền hủy phán quyết trọng tài là phù hợp với chủ trương đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong ngành TAND, đồng bộ với việc phân định lại thẩm quyền của TAND 3 cấp khi sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy. 

Nêu ý kiến, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị làm rõ các quy định về thẩm quyền của TAND khu vực, đặc biệt là quy định chuyển tiếp để đảm bảo quá trình chuyển giao nhiệm vụ thông suốt, không làm ảnh hưởng đến quyền lợi của các tổ chức, cá nhân.

Theo Chủ tịch Quốc hội thì cũng cần quan tâm tập huấn, hướng dẫn kháng nghị giám đốc thẩm để bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp của người dân. Đồng thời, quan tâm tổng kết thực hiện và phát triển án lệ. Đây là vấn đề mà qua thảo luận, đại biểu Quốc hội rất quan tâm – Chủ tịch Quốc hội lưu ý.

Chủ tịch Quốc hội cũng nhấn mạnh vấn đề xử lý tài sản, cơ sở vật chất cũng như quan tâm đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị cho hệ thống tòa án sau sắp xếp. Cùng với đó là quan tâm đào tạo đội ngũ thẩm phán hiện nay ở địa phương.

“Tôi nghĩ rằng đội ngũ thẩm phán, cán bộ tòa án mà có tâm, có tầm, có tài, có đức sẽ đáp ứng được yêu cầu xử án trong tình hình hiện nay, tạo được niềm tin của người dân, của doanh nghiệp”, Chủ tịch Quốc hội phát biểu.

Ông lưu ý thêm rằng, vừa qua triển khai thực hiện Nghị quyết 66 về đổi mới xây dựng, thực thi pháp luật, Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân của Bộ Chính trị thì “người ta cũng hết sức chú ý mảng tư pháp, nội chính”.

“Bây giờ có tội thì phải xử một cách nghiêm minh nhưng phải thấu tình đạt lý để tạo thuận lợi cho việc sản xuất kinh doanh hiện nay”, Chủ tịch Quốc hội lưu ý.

Một vấn đề khác Chủ tịch Quốc hội lưu ý trong việc sắp xếp tổ chức bộ máy của tòa án về tài sản sắp tới hết sức quan trọng.

Dẫn bài viết Tổng Bí thư về thực hành tiết kiệm mới được báo chí đăng tải, Chủ tịch Quốc hội cho biết, trong việc thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính mà Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã làm ở giai đoạn 1 thì hiện nhiều trụ sở bỏ hoang, chưa có bán, chưa có đưa vào vận hành sử dụng.

“Tôi cũng hết sức lo tới đây sắp xếp, không chỉ riêng tòa án mà các cơ quan khác. Chúng ta không có kế hoạch chủ động sử dụng ngay thì cơ sở lãng phí. Chỗ mới thì thiếu, chỗ cũ thì coi như là sử dụng không hết”, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Ông Trần Thanh Mẫn đề nghị TAND tối cao phối hợp chặt chẽ Ủy ban Pháp luật  và Tư pháp của Quốc hội để đảm bảo tính đồng bộ với các luật khác, tránh chồng chéo đồng thời tạo hành lang cho hoạt động của hệ thống tòa án. Theo ông, lần này sửa đổi phục vụ cho việc sắp xếp tổ chức bộ máy chứ chưa sửa toàn diện nên cũng “không cầu toàn”.

Làm rõ thêm một số vấn đề được Ủy ban Thường vụ Quốc hội quan tâm, về việc thành lập các tòa khu vực, Chánh án TAND Tối cao Lê Minh Trí nêu rõ, trước đây có 693 tòa huyện, giờ chỉ còn 355 tòa khu vực, tức là chỉ gần 1/2 nhưng nhiệm vụ, chức năng, tính chất công việc được giao cho tòa khu vực rất lớn. “Sắp tới, TAND Tối cao phải tăng cường nguồn lực và nhân lực đảm bảo cho tòa khu vực thực hiện chức năng nhiệm vụ mới, vì số lượng, tính chất công việc lớn về cả án hình sự, dân sự, hành chính, kinh doanh thương mại”, ông Trí thông tin.

Vẫn theo Chánh án thì phải thực hiện đồng bộ các biện pháp để đảm bảo nguồn lực, nhân lực về làm việc ở các tòa khu vực. Theo đó, tới đây thẩm phán cao cấp về làm việc ở tòa khu vực cũng là bình thường, không phải như xưa chỉ có thẩm phán sơ cấp.

Về việc hủy phán quyết trọng tài thương mại, ông Trí nhấn mạnh không can thiệp vào nội dung của trọng tài, mà chỉ xem về mặt hình thức và thủ tục, nếu vi phạm thủ tục và nguyên tắc cơ bản của luật pháp Việt Nam thì bác.

 Một vấn đề khác cũng được quan tâm là TAND tối cao đã tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội về quy định liên quan đến việc thành lập tòa án chuyên biệt thuộc trung tâm tài chính quốc tế.

Theo TAND tối cao, đây là yêu cầu, đòi hỏi cấp thiết của thực tiễn và đã có chủ trương của cấp có thẩm quyền. Tuy nhiên, đây là vấn đề rất lớn và mới đối với Việt Nam nên trước mắt dự kiến quy định trong hệ thống TAND có tòa án chuyên biệt. Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định thành lập, giải thể và quy định phạm vi, thẩm quyền theo lãnh thổ của tòa án chuyên biệt. Quốc hội quy định nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức bộ máy của toà án chuyên biệt; trình tự thủ tục tố tụng; tiếng nói, chữ viết trong tố tụng; việc áp dụng pháp luật tại tòa án chuyên biệt…

Theo Chánh án Lê Minh Trí, tòa chuyên biệt là vấn đề mới, lớn và ở Việt Nam chưa từng có kinh nghiệm. Sau khi có chủ trương của Bộ Chính trị, phải triển khai nhanh việc thành lập trung tâm tài chính quốc tế ở TPHCM và Đà Nẵng, nhưng với tòa chuyên biệt, có lẽ phải xây dựng một đạo luật riêng vì đây là nội dung rất đặc thù, không thể sửa các luật khác theo nội dung này.