Sáng 20/12 tại Hà Nội, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì Diễn đàn quốc gia phát triển Kinh tế số và xã hội số lần thứ 3 với "Phát triển kinh tế số, xã hội số toàn diện, bao trùm - Đạt mục tiêu tăng trưởng GDP hai con số giai đoạn 2026 - 2030".

Quy mô kinh tế tầm thấp đạt 250 - 300 tỷ USD vào 2030

Tại diễn đàn, Tham luận về phát triển kinh tế không gian tầm thấp, ông Arnaud Ginolin, Giám đốc điều hành Boston Consulting Group (BCG), nhận định rằng, nền kinh tế tầm thấp đang nổi lên như một hướng phát triển mới giàu tiềm năng.

Theo ông Ginolin, về dài hạn, kinh tế tầm thấp không chỉ dừng lại ở drone, mà có thể mở rộng thành một hệ sinh thái tích hợp với hạ tầng số, viễn thông 5G-6G, hệ thống quản lý không lưu tầm thấp (UTM) và các trung tâm điều phối dựa trên AI.

Quy mô thị trường kinh tế tầm thấp toàn cầu năm 2025 ước đạt 50 - 180 tỷ USD và dự kiến tăng trưởng khoảng 13% mỗi năm, đạt 250-330 tỷ USD vào năm 2030. Động lực tăng trưởng đến từ thương mại, vận tải số, hạ tầng mạng, công nghiệp, cùng với quốc phòng, an ninh.

Để một nền kinh tế tầm thấp phát triển thành công, cần hội tụ năm yếu tố then chốt gồm khung pháp lý và ưu đãi toàn diện; lựa chọn các trường hợp sử dụng ưu tiên có tác động kinh tế - xã hội rõ ràng; xây dựng hệ sinh thái công nghệ; triển khai các khu thí điểm, sandbox; và mở rộng quy mô công nghiệp.

Đối với Việt Nam, cơ hội chính sách có thể được tiếp cận theo 3 định hướng.

Đầu tiên, là khai phá các lĩnh vực kinh tế trọng điểm như nông nghiệp, logistics, vận tải và đô thị, với tiềm năng tăng năng suất khoảng 10% khi áp dụng công nghệ tầm thấp.

Thứ hai là tăng cường an ninh quốc gia và năng lực giám sát trong phòng chống thiên tai và quản lý biên giới.

Thứ ba là hình thành các cụm công nghệ và xuất khẩu chuyên biệt, tập trung vào linh kiện AI, phần mềm và giải pháp "Made in Vietnam".

Chuỗi giá trị của kinh tế tầm thấp bao gồm khoảng 50 khối công nghệ khác nhau, đòi hỏi Việt Nam phải lựa chọn có trọng tâm thay vì phát triển dàn trải.

"Do đó, chúng tôi đưa ra 5 kiến nghị. Đó là Việt Nam cần xây dựng chiến lược kinh tế tầm thấp quốc gia rõ ràng và thực tế; thiết kế lộ trình chính sách gắn với hàng không dân dụng, quốc phòng và quản lý không gian bay; triển khai các mô hình thí điểm tại khu vực trọng điểm hoặc khu thương mại tự do; ưu tiên làm chủ công nghệ lõi thông qua hợp tác chiến lược; và tăng tốc đầu tư hạ tầng hiện đại cùng đào tạo nguồn nhân lực trong lĩnh vực robot, AI và hàng không", ông Arnaud Ginolin kiến nghị.

Trong khi đó, ông Phan Mạnh Hà, Giám đốc Đối ngoại Shopee Việt Nam cho biết, trong 10 năm qua, Shopee đã đồng hành cùng hơn 2 triệu doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (MSMEs) khu vực Đông Nam Á trong việc chuyển đổi số thành công.

Từ kinh nghiệm quốc tế và thực tiễn triển khai cùng Cục Thương mại Điện tử và Kinh tế số (iDEA), Bộ Công Thương tại Việt Nam, Shopee nhận thấy xuất khẩu trực tuyến đang trở thành động lực tăng trưởng mới, giúp doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là MSMEs mở rộng thị trường nhanh hơn, chi phí thấp hơn, và bền vững hơn.

Trong giai đoạn 2026–2028, chương trình hợp tác của Cục Thương mại Điện tử và Kinh tế số (iDEA) Bộ Công Thương và Shopee Việt Nam đặt ra 5 mục tiêu trọng tâm. Đó là đào tạo hơn 2.000 MSME Việt tham gia chương trình xuất khẩu; phổ cập năng lực xuất khẩu trực tuyến đến doanh nghiệp trên toàn quốc; tổ chức thường niên Vietnam Digital Export Week & ASEAN Sale with Vietnam Brand; đẩy mạnh sự hiện diện của thương hiệu Việt tại các sàn thương mại điện tử ASEAN; tạo nền dữ liệu thực tiễn hỗ trợ Bộ Công Thương xây dựng chính sách xuất khẩu số.

Đây là mục tiêu dài hạn hướng đến một nền kinh tế số nơi doanh nghiệp Việt chủ động - tự tin - dẫn dắt thị trường quốc tế. Shopee cam kết tiếp tục hợp tác chặt chẽ để đưa sản phẩm Việt, thương hiệu Việt, và câu chuyện Việt ra thị trường quốc tế thông qua mô hình xuất khẩu trực tuyến.

Xuất khẩu sản phẩm công nghệ đạt hơn 172 tỷ USD

Phát biểu kết luận, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu Bộ KH&CN nghiêm cứu, tiếp thu các ý kiến tại Diễn đàn để bổ sung, hoàn thiện Chương trình Phát triển kinh tế số, xã hội số giai đoạn 2026-2030 để thống nhất triển khai thực hiện từ Trung ương đến cơ sở.

"Số lượng doanh nghiệp công nghệ số tăng nhanh từ 58.000 năm 2020 lên khoảng 80.000 năm 2025. Kim ngạch xuất khẩu sản phẩm công nghệ số tăng mạnh năm 2025 ước đạt 172 tỷ USD, tăng gấp hơn 1,7 lần so với năm 2020. Thương mại điện tử bứt phá ngoạn mục, ước đạt 36 tỷ USD năm 2025, tăng 3 lần so với năm 2020, tăng trưởng 22-25%/năm, cao nhất khu vực...", Thủ tướng nêu.

Bên cạnh những kết quả đạt được, Thủ tướng thẳng thắn chỉ rõ những tồn tại, hạn chế trong phát triển kinh tế số, xã hội số thời gian qua như nhiều doanh nghiệp Việt Nam đối mặt với các khó khăn, thách thức lớn trong chuyển đổi số, nhất là về tài chính, nhân lực, văn hóa, nhận thức và công nghệ. Bảo đảm an ninh mạng ở nhiều nơi còn chưa được quan tâm đúng mức; lừa đảo trực tuyến, tấn công mạng, lộ lọt thông tin cá nhân vẫn còn diễn biến rất phức tạp.

Về các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm thời gian tới, Thủ tướng yêu cầu trước hết, tất cả các chủ thể, các bộ ngành, địa phương, cơ quan, đều phải thúc đẩy phát triển xã hội số, kinh tế số, công dân số; đẩy mạnh chuyển đổi số ở tất cả các ngành, lĩnh vực của nền kinh tế và thúc đẩy phát triển xã hội số bao trùm, nhân văn.

Về công nghiệp, đẩy mạnh số hóa và tái cấu trúc các ngành công nghiệp, nhất là các ngành công nghiệp nền tảng, mũi nhọn bằng sức mạnh của khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Sớm hình thành các "Tổ hợp công nghiệp kỹ thuật số" quy mô lớn, tạo giá trị gia tăng và sức lan tỏa lớn.

Phát triển "Nông nghiệp công nghệ cao - Nông dân số - Nông thôn thông minh". Gắn kết chặt chẽ xây dựng nông thôn mới với phát triển làng, xã kỹ thuật số. Xây dựng các sản phẩm nông nghiệp thương hiệu Việt Nam mới, độc đáo, tiêu chuẩn cao, ứng dụng công nghệ số và chuyển đổi xanh.

Về dịch vụ, thương mại, tập trung xây dựng các hệ sinh thái dịch vụ số thông minh, hiện đại; lấy tài chính, logistics và du lịch làm mũi nhọn đột phá. Kích cầu tiêu dùng trên môi trường số, phát triển mạnh mẽ thương mại điện tử; thanh toán không dùng tiền mặt. Phát động, triển khai hiệu quả chương trình "Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam trên không gian số".

Đẩy mạnh chuyển đổi số để "tối ưu hóa" các dịch vụ xã hội cơ bản như y tế, giáo dục... với sổ sức khỏe điện tử, học bạ điện tử, cải cách, cắt giảm tối đa thủ tục, hồ sơ hành chính. Xây dựng mạng lưới an sinh xã hội số minh bạch, hiệu quả trên tinh thần "không ai bị bỏ lại phía sau".

Đồng thời, kiến tạo các không gian văn hóa số đa dạng, giữa gìn bản sắc, làm giàu thêm đời sống văn hóa, tinh thần và để người dân được hạnh phúc hơn trong kỷ nguyên số.

Trong lĩnh vực môi trường, Thủ tướng yêu cầu đẩy mạnh ứng dụng công nghệ để chuyển trạng thái từ bị động, chống đỡ sang chủ động, thích ứng...

Xây dựng nền tảng AI của Việt Nam

Để phát triển doanh nghiệp số Việt Nam, Thủ tướng giao Bộ KH&CN chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính đẩy mạnh triển khai Chương trình hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa chuyển đổi số, trình Thủ tướng Chính phủ trong tháng 1/2026, trong đó có giải pháp xây dựng các nền tảng ứng dụng trí tuệ nhân tạo của Việt Nam với giá thành rẻ, dễ tiếp cận, dễ sử dụng.

Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành nghiên cứu xây dựng các cơ chế, chính sách khuyến khích, ưu đãi đặc thù hình thành doanh nghiệp dữ liệu, trí tuệ nhân tạo, khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, đồng thời các chính sách ưu đãi về thuế, đất đai và cam kết năng lượng xanh phải được thực hiện.

Về an ninh mạng, chủ quyền số và thúc đẩy hợp tác quốc tế, Bộ Công an, Bộ Quốc phòng triển khai đồng bộ các giải pháp để bảo đảm an ninh mạng quốc gia, dữ liệu quốc gia và bảo vệ dữ liệu cá nhân, đưa Việt Nam tiên phong trong thực hiện Công ước của Liên Hợp Quốc (Công ước Hà Nội) về chống tội phạm mạng. Bộ Công Thương đẩy nhanh tiến độ, sớm kết thúc đàm phán và hoàn thành thủ tục để Việt Nam chính thức trở thành thành viên của Hiệp định Đối tác Kinh tế số (DEPA)...