Sau 4 năm thực hiện EVFTA, kim ngạch xuất xuất khẩu của Việt Nam - EU ước tính tăng từ 12% đến 15%.

Cần coi trọng phương thức xuất khẩu chính ngạch

Tại hội thảo “Tiềm năng xuất khẩu các sản phẩm chính ngạch sang thị trường EU” diễn ra chiều ngày 18/11, ông Đinh Sỹ Minh Lăng - Vụ Thị trường Châu Âu - Châu Mỹ (Bộ Công thương) cho biết, sau 4 năm thực hiện EVFTA, kim ngạch xuất xuất khẩu của Việt Nam - EU ước tính đạt hơn 200 tỷ USD, tăng trưởng từ 12% đến 15%. Riêng tháng 7/2024, Việt Nam xuất siêu sang EU ước đạt hơn 20,2 tỷ USD, tăng 19,4% so với cùng kỳ năm 2023. Kim ngạch xuất khẩu tăng khoảng 16,8%; nhập khẩu tăng khoảng 10 %. EU nằm trong top 6 thị trường xuất, nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam.

Để duy trì vị thế thương mại giữa Việt Nam - EU, ông Đinh Sỹ Minh Lăng lưu ý doanh nghiệp Việt Nam trong việc coi trong phương thức xuất hàng hoá chính ngạch trong bối cảnh EU đã và đang đưa ra các quy định quy trình mới về nhập khẩu hàng hóa từ nước ngoài vào EU ngày càng nghiêm ngặt.

“Xuất khẩu chính ngạch phức tạp hơn bởi yêu cầu nhiều giấy tờ và cao hơn do phải chịu nhiều loại thuế, phí. Tuy nhiên, hàng hóa lại được kiểm soát chặt chẽ, đảm bảo chất lượng, qua đó giúp nâng cao uy tín của doanh nghiệp và hàng hóa Việt Nam. Khi tham gia chính ngạch, doanh nghiệp có thể tiếp cận được nhiều thị trường lớn, đặc biệt là các thị trường khó tính. Đồng thời, doanh nghiệp cũng nhận được nhiều hỗ trợ từ nhà nước về chính sách, vốn góp phần vào sự phát triển bền vững của doanh nghiệp và nền kinh tế.

Đồng thuận quan điểm nêu trên, ông Nguyễn Thành Hưng - Chuyên gia tư vấn cao cấp của Chính phủ, Tổ trưởng Tổ giúp việc Ban chỉ đạo quốc gia về Hội nhập quốc tế - Văn phòng Chính phủ chia sẻ, những điều chỉnh, quy định mới đây của EU ban hành đã, đang và sẽ tác động tới xuất khẩu của Việt Nam. Trong đó, doanh nghiệp cần chú ý đến việc EU ban hành quy định quy trình mới về nhập khẩu hàng hóa từ nước ngoài. Theo đó, từ ngày 3/6/2024 tất cả doanh nghiệp có liên quan tới hàng hoá xuất khẩu từ Việt Nam vào EU đều phải khai báo dữ liệu trước khi hàng đến vào Hệ thống kiểm soát hàng hóa nhập khẩu (ICS2).

Để đẩy mạnh cơ hội xuất khẩu sang thị trường Anh, ông Nguyễn Cảnh Cường - cựu Tham tán Thương mại tại Anh cho hay, Anh là một trong những nền kinh tế lớn trên thế giới với dân số hơn 67 triệu người, có các tiêu chuẩn kỹ thuật và quy định về an toàn thực phẩm, môi trường rất khắt khe. Người tiêu dùng Anh sẵn sàng chi trả cao hơn cho các sản phẩm đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng và thể hiện cam kết bảo vệ môi trường. Vì vậy, doanh nghiệp muốn thâm nhập thị trường này cần chuẩn bị kỹ lưỡng để đáp ứng các yêu cầu này và nổi bật trong môi trường cạnh tranh cao.

“Chìa khoá” để doanh nghiệp xuất khẩu hành công

Theo các chuyên gia kinh tế tham luận tại hội thảo, các mặt hàng bị ảnh hưởng bởi các quy định quy trình mới về nhập khẩu hàng hóa từ nước ngoài vào EU gồm gia súc, ca cao, cà phê, dầu cọ, cao su, đậu nành, gỗ...

Ông Nguyễn Thành Hưng khuyến cáo, tuân thủ hệ thống ICS2 là bắt buộc đối với tất cả các lô hàng quá cảnh qua bất kỳ quốc gia EU nào ngay cả khi điểm đến cuối cùng không phải là một phần của EU. Ví dụ với các lô hàng từ châu Á đến Vương quốc Anh quá cảnh qua một quốc gia thành viên EU. Các hãng vận tải đường biển, đường thủy nội địa, đường bộ và đường sắt cũng cần cung cấp dữ liệu về hàng hóa được gửi đến hoặc qua EU trước khi hàng đến.

"Nếu các bên giao dịch chưa chuẩn bị sẵn sàng và không cung cấp dữ liệu theo yêu cầu của ICS2, hàng hóa của họ sẽ bị dừng ở biên giới EU và không được cơ quan hải quan thông quan" - ông Thành Hưng cảnh báo. Doanh nghiệp Việt Nam nếu không nắm được các quy định này có khả năng phải hứng chịu hậu quả nghiêm trọng như: Các containers và lô hàng sẽ bị dừng tại biên giới với EU; hàng hoá sẽ không được thông quan bởi hải quan EU; hoặc các tờ khai không đầy đủ hoặc bị từ chối hoặc sẽ bị cấm vận vì không tuân thủ quy định của EU.

Đồng thời, với thách thức nêu trên, chuyên gia kinh tế cảnh báo, một trong những vấn đề mới và được quan tâm nhất hiện nay đối với hàng hóa xuất khẩu vào EU là Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) mà EU thí điểm áp dụng giai đoạn chuyển tiếp từ ngày 1/10/2024 và thực hiện đầy đủ từ năm 2026. EU đang triển khai kế hoạch nhằm đạt được mục tiêu trở thành lục địa trung hòa khí carbon vào năm 2050. EU lo ngại các doanh nghiệp EU có thể chuyển những hoạt động sản xuất phát thải nhiều carbon ra nước ngoài để tranh thủ các tiêu chuẩn còn lỏng lẻo, hay còn gọi là “rò rỉ carbon” qua việc chuyển lượng khí thải ra ngoài châu Âu và làm suy yếu nghiêm trọng tham vọng trung hòa khí hậu của EU và toàn cầu.

Do vậy, muốn xuất khẩu vào EU nói chung và các nước Bắc Âu nói riêng, ông Hưng khuyến nghị doanh nghiệp cần nắm bắt các quy định, xu hướng thị trường để điều chỉnh sản xuất và có hướng tiếp cận thị trường mới.

Trong bối cảnh nêu trên, ông Đinh Sỹ Minh Lăng cho rằng, để xuất khẩu chính ngạch thành công sang EU, doanh nghiệp cần nghiên cứu thị trường để xác định thị trường mục tiêu, các tiêu chuẩn, quy định của thị trường, đánh giá năng lực hiện tại và lập kế hoạch. Ngoài ra, cần chọn tiêu chuẩn phù hợp với sản phẩm và thị trường mục tiêu (ISO 9001, HACCP...). Xây dựng hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn đã chọn, đào tạo nhân viên; đảm bảo quản lý chất lượng sản phẩm ổn định, đáp ứng yêu cầu của thị trường quốc tế./.