Cạnh tranh Mỹ-Trung Quốc về AI không chỉ đơn thuần là sự mở rộng của các tranh chấp thương mại lâu dài giữa hai nước, mà còn là một cuộc chiến quan trọng có thể định hình lại quyền lực toàn cầu. (Nguồn: Global Finance)

Kinh tế và an ninh quốc tế được đặt lên bàn cân

Theo giới phân tích, cuộc cạnh tranh toàn cầu về AI giữa Mỹ-Trung Quốc đang định hình lại trật tự kinh tế và an ninh quốc tế. Sự “đo găng” này không chỉ thể hiện qua những tiến bộ công nghệ, mà còn thông qua các biện pháp chính sách và thương mại ngày càng quyết liệt, tạo ra một môi trường địa chính trị phức tạp cho sự phát triển của AI.

Giới lãnh đạo doanh nghiệp Mỹ đã thừa nhận sự thu hẹp khoảng cách trong phát triển AI so với Trung Quốc. Giám đốc điều hành Nvidia, Jensen Huang nhận định, Mỹ không còn bỏ xa Trung Quốc và Washington cần một chiến lược tinh tế hơn để duy trì lợi thế.

Ông Huang chỉ ra rằng Trung Quốc có lợi thế vượt trội về năng lượng, với sản lượng điện gấp đôi Mỹ - một yếu tố then chốt cho các trung tâm dữ liệu AI quy mô lớn.

Bên cạnh đó, các mô hình AI mã nguồn mở của Trung Quốc như DeepSeek, Alibaba và Baidu đang phát triển với tốc độ rất nhanh chóng. Sự bùng nổ ứng dụng AI trong thị trường nội địa khổng lồ với hơn 1,4 tỷ dân cùng môi trường pháp lý ít ràng buộc hơn đã tích cực thúc đẩy tốc độ đổi mới sáng tạo của nước này.

Trong khi đó, Mỹ đã thực hiện một loạt biện pháp nhằm kiềm chế sự phát triển công nghệ của Trung Quốc. Gần đây, Mỹ công bố quy định mới mở rộng đáng kể phạm vi hạn chế xuất khẩu, theo đó tất cả công ty con có từ 50% cổ phần trở lên do Trung Quốc kiểm soát sở hữu sẽ phải chịu cùng mức hạn chế.

Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã lên án quy định này là "vô cùng ác ý" và cam kết thực hiện các biện pháp đáp trả cần thiết.

Căng thẳng Mỹ-Trung Quốc còn thể hiện ở "mặt trận" đầu tư, khi Bộ Chiến tranh Mỹ đưa hai gã khổng lồ Trung Quốc là Tencent và CATL vào danh sách đen với cáo buộc có quan hệ với quân đội.

Trong khi đó, ở phía bên kia, Trung Quốc cũng đẩy mạnh nỗ lực giảm sự phụ thuộc vào công nghệ Mỹ. Theo các nguồn tin, Bắc Kinh đã ban hành lệnh cấm các công ty công nghệ lớn trong nước mua chip AI RTX Pro 6000D do Nvidia thiết kế riêng cho thị trường Trung Quốc.

Quyết định này được đưa ra sau khi Bắc Kinh kết luận chip AI sản xuất trong nước, chẳng hạn từ Huawei và Cambricon, đã đạt hiệu suất tương đương hoặc vượt trội, phản ánh chiến lược dài hạn nhằm xây dựng nền tảng công nghệ tự chủ của Trung Quốc.

Cạnh tranh Mỹ-Trung Quốc trong lĩnh vực AI định hình lại trật tự kinh tế và an ninh quốc tế. (Nguồn: Shutterstock)

AI giữ vai trò sống còn?

Bất chấp những căng thẳng thương mại, động lực đầu tư vào AI tại Mỹ vẫn rất mạnh mẽ.

Các tập đoàn công nghệ lớn của nền kinh tế số 1 thế giới như Meta, Microsoft và Google đang chi hàng tỷ USD cho hạ tầng dữ liệu và điện toán đám mây.

Giới chuyên gia nhận định, rủi ro tụt hậu so với Trung Quốc trong cuộc đua AI còn lớn hơn nhiều so với chi phí gia tăng do thuế quan, khiến các "ông lớn" công nghệ sẵn sàng chấp nhận gánh chịu chi phí này. Tuy nhiên, các công ty nhỏ hơn với nguồn lực tài chính hạn chế hơn sẽ phải đối mặt với áp lực lớn hơn nhiều.

Cuộc cạnh tranh AI giữa cường quốc hàng đầu thế giới cho thấy, về mặt công nghệ và kinh tế, nguy cơ phân mảnh chuỗi cung ứng toàn cầu và hình thành các tiêu chuẩn công nghệ riêng biệt là có thực, đồng thời có thể làm chậm lại tốc độ đổi mới.

Về mặt địa chính trị, các biện pháp hạn chế xuất khẩu và trừng phạt lẫn nhau sẽ làm gia tăng bất ổn, ảnh hưởng đến hợp tác toàn cầu trong các lĩnh vực then chốt.

Đối với các quốc gia khác, đây vừa là lời cảnh báo về sự phụ thuộc công nghệ, vừa mở ra cơ hội khi hai nền kinh tế lớn tìm cách thu hút các đối tác chiến lược.

Cuối cùng, chiến lược tự cường công nghệ và phát triển nguồn nhân lực AI chất lượng cao sẽ trở thành yếu tố sống còn đối với an ninh và phát triển kinh tế của tất cả các quốc gia trong tương lai, trong đó có cả Mỹ và Trung Quốc.