Tiểu thương gặp khó vì chậm tiếp cận công nghệ

TP.HCM hiện có 231 chợ, gồm 3 chợ đầu mối và 228 chợ dân sinh. Trước yêu cầu mới về thay đổi phương thức quản lý thuế, dù tiểu thương nhận thức được tầm quan trọng của quy định về thuế và bảo hiểm xã hội nhưng việc triển khai cũng gặp nhiều trở ngại. Có khoảng 50% tiểu thương trên 50 tuổi, ít tiếp cận công nghệ, khó sử dụng hóa đơn điện tử và lo bị phạt nếu làm sai. Việc thiếu nhân sự có trình độ kế toán cũng là vấn đề lớn. Chi phí vận hành tăng thêm do mua thiết bị xuất hóa đơn điện tử… cũng gây ra khó khăn ban đầu.

Ngoài ra, một số vướng mắc liên quan việc triển khai hóa đơn điện tử từ máy tính tiền cũng được nêu ra. Cụ thể, việc xác định doanh thu tại chợ gặp khó khăn (hầu hết đều là thuế khoán), dẫn đến việc xác định đối tượng áp dụng Nghị định số 70/2025/NĐ-CP ngày 20/3/2025 chưa rõ ràng, gây lúng túng cho các thương nhân.

Xuất hiện tình trạng thương nhân kinh doanh tại chợ bị khai khống thuế (các nhà cung ứng sản phẩm xuất hóa đơn của người mua bán lẻ cho thương nhân) dẫn đến việc khó xác định doanh thu các năm trước khi thực hiện rà soát, khai báo với cơ quan thuế.

Trong khi đó, đến thời điểm này, cơ quan thuế địa phương vẫn chưa xác định được các thương nhân tại chợ đầu mối và chợ hạng 1 khi bán sỉ (bán buôn) có thuộc đối tượng sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền kết nối chuyển dữ liệu điện tử với cơ quan thuế hay không. Điều này khiến tổ chức quản lý chợ chưa thể triển khai thực hiện nội dung trên.

Trước những khó khăn này, Sở Công thương TP.HCM đề xuất các kiến nghị lên cơ quan có thẩm quyền xem xét lộ trình triển khai các quy định mới về hóa đơn điện tử, thuế và bảo hiểm xã hội một cách linh hoạt, phân kỳ theo từng nhóm đối tượng để tiểu thương có thời gian thích ứng.

Đặc biệt, cần có cơ chế chính sách hỗ trợ và miễn phí chi phí xuất hóa đơn điện tử. Ngoài ra, cần kiên quyết giải tỏa dứt điểm và không để phát sinh mới các điểm kinh doanh tự phát, đặc biệt là xung quanh các chợ.

Bước chuyển đổi quan trọng

Theo Cục Thuế (Bộ Tài chính), khi hộ kinh doanh chuyển sang nộp thuế theo phương pháp kê khai sẽ có rất nhiều lợi ích: tăng tính chuyên nghiệp, tăng uy tín với khách hàng; hạn chế rủi ro bị ấn định thuế. Bên cạnh đó, quản lý tốt được doanh thu, chi phí, tạo điều kiện vay vốn, đầu tư; cung cấp dữ liệu chính xác cho hoạch định chính sách phát triển kinh tế tư nhân…

Việc xóa bỏ thuế khoán có ý nghĩa then chốt trong việc cải cách quản lý thuế và thúc đẩy sự phát triển của kinh tế tư nhân. Điều này phù hợp với thông lệ quốc tế, với kinh nghiệm của các quốc gia phát triển, giúp nền kinh tế minh bạch, đồng bộ, phát triển bền vững. Việc này cũng là động lực thúc đẩy hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp.

Trước đây do thói quen nộp thuế khoán, nhiều hộ không duy trì sổ sách kế toán, chứng từ hợp lệ, nay khi bắt buộc theo phương pháp kê khai, họ sẽ dần quen với quản trị tài chính bài bản, thuận lợi để tiến lên thành doanh nghiệp, tiếp cận các chính sách hỗ trợ hiệu quả hơn.

Việc xóa bỏ thuế khoán đang mở đường cho cuộc cải cách lớn về thuế. Tác động của việc này là rất lớn, bởi tính đến cuối năm 2024, nước ta có 3,6 triệu hộ kinh doanh đang được quản lý thuế.

Bộ trưởng Bộ Công thương vừa ký ban hành Quyết định số 1568/QĐ-BCT phê duyệt kế hoạch phát triển thương mại điện tử quốc gia giai đoạn mới 2026-2030. Theo nội dung của văn bản chính thức, Bộ Công thương xác định nhiệm vụ “ứng dụng thanh toán số trong chương trình chuyển đổi số chợ truyền thống” là một phần trong nhóm giải pháp về phát triển hạ tầng và nhân lực thương mại điện tử.

Trọng tâm là phổ cập các phương thức thanh toán không dùng tiền mặt như mã QR, ví điện tử, thiết bị chạm - không tiếp xúc (NFC)… tại các chợ dân sinh, nhằm giúp tiểu thương và người tiêu dùng tiếp cận hình thức giao dịch hiện đại, minh bạch, thuận tiện.

Việc hỗ trợ kỹ năng số, đào tạo sử dụng công cụ thương mại điện tử và triển khai thực tế các hình thức giao dịch mới tại chợ là bước đi cần thiết để “không ai bị bỏ lại phía sau” trong quá trình chuyển đổi số.