Chiều 29/5, tại kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội với 461/463 đại biểu Quốc hội tán thành, tương đương tỷ lệ 96,44%.

Điểm đáng chú ý của Nghị quyết là cắt giảm, cải cách nhiều thủ tục hành chính như: Không thực hiện thủ tục đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư, thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư theo quy định của pháp luật về đầu tư mà thực hiện giao chủ đầu tư không thông qua đấu thầu. Theo đó, cắt giảm được khoảng 200 ngày, tương ứng khoảng 70% thời gian thực hiện so với quy định hiện hành.

Điểm a, khoản 2, Điều 13 của Nghị quyết đã bổ sung trách nhiệm của Chính phủ trong việc quy định: “Việc phòng ngừa sơ hở, tham nhũng, tiêu cực, trục lợi chính sách, thất thoát, lãng phí; bảo đảm cắt giảm thủ tục đầu tư xây dựng, rút ngắn thời gian để thúc đẩy tiến độ phát triển nhà ở xã hội, có giải pháp kiểm soát, kiểm tra, kiểm định chất lượng công trình nhà ở xã hội sau khi hoàn thành, bảo đảm chất lượng nhà ở xã hội; quy định biện pháp thi hành thuộc thẩm quyền của Chính phủ".

Các chuyên gia và doanh nghiệp đánh giá rất cao việc giao chủ đầu tư dự án NOXH không thông qua đấu thầu.

Phát biểu tại Hội thảo "Đầu tư phát triển nhà ở xã hội: Bối cảnh mới, cơ hội mới" do Tạp chí Nhà Đầu tư tổ chức, ông Nguyễn Xuân Dũng – Chủ tịch HĐQT CTCP Container Việt Nam (Viconship) cho rằng những nội dung mới của Nghị quyết đã sát với vướng mắc triển khai dự án NOXH tại Việt Nam hiện nay.

Chủ tịch HĐQT Viconship cũng nhìn nhận các điểm nghẽn về tiến trình thủ tục là điều mà doanh nghiệp quan tâm. “Do đó, cùng với chỉ định thầu nhà đầu tư triển khai NOXH, việc giao chủ đầu tư tự định giá trên cơ sở có kiểm toán sẽ mang tới nhiều thuận lợi cho thị trường bất động sản NOXH”, ông Dũng nhận xét.

Tuy vậy, một số chuyên gia có góc nhìn thận trọng. Ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên thường trực Uỷ ban Kinh tế, Tài chính của Quốc hội kiến nghị các dự án NOXH trước hết phải công khai, minh bạch, nếu không có yếu tố này thì chưa thể giao cho doanh nghiệp làm. Thứ hai, trong trường hợp các doanh nghiệp cùng đạt điều kiện làm dự án, cần bổ sung tiêu chí ai đăng ký trước thì sẽ được chọn.

Luật sư Nguyễn Văn Đỉnh, Chuyên gia pháp lý về đất đai đánh giá việc áp dụng cơ chế chỉ định sẽ đẩy nhanh tốc độ triển khai và thu hút doanh nghiệp tham gia, song ông cũng lưu ý việc chỉ định phải đi kèm yêu cầu phòng ngừa tiêu cực, tránh trục lợi xin - cho.

Ngoài ra, ở khoản 3, Điều 5 Dự thảo Nghị quyết có đề cập yếu tố “kinh nghiệm" đã thực hiện dự án đầu tư xây dựng nhà ở trong các điều kiện, tiêu chí ưu tiên giao chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng NOXH. Ông Đỉnh cho rằng việc giao dự án dựa trên kinh nghiệm nhà đầu tư cần được nêu rõ “kinh nghiệm” là gì, đó có thể là đã đầu tư dự án và hoàn thành trong vòng 5 năm gần đây.

Trong khi đó, TS. Nguyễn Đức Kiên, Nguyên Tổ trưởng Tổ Tư vấn kinh tế của Thủ tướng lại có quan điểm rằng không cần phải lo việc trục lợi từ chỉ định thầu NOXH. Ông khẳng định: ”Không thể làm được nếu giao doanh nghiệp làm NOXH rồi lại lo họ tận dụng để lấy lãi”.

Ở góc nhìn của mình, TS. Cấn Văn Lực cho rằng các chủ đầu tư đều mong muốn việc chỉ định thầu. Dù vậy, nếu giao doanh nghiệp làm dự án thì cũng cần có bộ tiêu chí. Doanh nghiệp đạt các tiêu chí thì được triển khai dự án.