Bức tranh toàn diện về tình hình doanh nghiệp

Khảo sát “Thực trạng hỗ trợ phát triển doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh thông qua Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội và các chính sách hỗ trợ khác của nhà nước” vừa được Viện Phát triển Doanh nghiệp thuộc Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) thực hiện trong khuôn khổ Đề án “Hỗ trợ doanh nghiệp, hộ kinh doanh phục hồi và phát triển hoạt động sản xuất kinh doanh thông qua tuyên truyền, phổ biến chính sách và nâng cao năng lực”. Kết quả khảo sát đã cho thấy một bức tranh toàn diện về tình hình doanh nghiệp Việt Nam hiện nay cũng như những kỳ vọng, đề xuất của doanh nghiệp thông qua các chính sách hỗ trợ của nhà nước trong thời gian qua và giai đoạn tới.

Chính sách hỗ trợ giảm thuế VAT 2% nhận được nhiều đánh giá tích cực của doanh nghiệp. Ảnh: ST

Cụ thể, khảo sát đã nhận được 750 phiếu phản hồi của doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh tại 51/63 tỉnh/thành phố trên cả nước. Trong đó, doanh nghiệp ngoài nhà nước chiếm 63,1%, doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) 13,2% và 2,1% là doanh nghiệp nhà nước. Tỷ lệ hộ kinh doanh tham gia khảo sát cũng chiếm đến 20% trong mẫu khảo sát, còn số hợp tác xã chiếm 1,6%. Kết quả khảo sát cho thấy, kết quả hoạt động kinh doanh năm 2023 so với năm 2022 đã có sự cải thiện, tất cả các chỉ số phản ánh tình hình sản xuất và kinh doanh của doanh nghiệp đều có tỷ lệ tăng lên cao hơn so với tỷ lệ giảm đi.

Dấu hiệu tích cực thể hiện rõ nhất ở các chỉ tiêu phản ánh đầu ra quá trình sản xuất của doanh nghiệp, khi tỷ lệ doanh nghiệp có doanh thu tăng lên chiếm đến 44% so với con số 32,2% doanh nghiệp có doanh thu giảm. Tương tự, tỷ lệ doanh nghiệp có lợi nhuận tăng chiếm đến 41,5%, trong khi chỉ có 34,1% doanh nghiệp cho biết có lợi nhuận giảm.

Các chỉ số liên quan đến hiệu suất sử dụng máy móc, quy mô vốn hay mức độ chuyển đổi số cũng có tỷ lệ doanh nghiệp đánh giá tăng cao hơn nhiều so với tỷ lệ doanh nghiệp đánh giá giảm, cho thấy sự cải thiện cả về chất lượng hoạt động của doanh nghiệp trong năm 2023. Tỷ lệ doanh nghiệp phản ánh đơn hàng mới tăng đạt 40,8% so với 33,5% doanh nghiệp phản ánh giảm đi cho thấy phần nào sự cải thiện về nhu cầu thị trường của doanh nghiệp.

Theo kết quả khảo sát, chính sách hỗ trợ nhận được nhiều đánh giá tích cực nhất của doanh nghiệp trong năm 2023 với tỷ lệ 66,5% chính là việc Chính phủ trình Quốc hội giảm thuế VAT 2% với một số mặt hàng, dịch vụ. “Việc giảm VAT mặc dù không hỗ trợ trực tiếp tài chính cho doanh nghiệp, mà là hỗ trợ người tiêu dùng, tuy nhiên, chính nhờ giảm thuế VAT, giúp giảm giá bán, kích thích tiêu dùng nên gián tiếp giúp doanh nghiệp tăng tiêu thụ hàng hóa” - khảo sát của VCCI nêu.

Ngoài chính sách giảm thuế VAT, các chính sách khác tác động trực tiếp tới giảm chi phí của doanh nghiệp hay giảm thiếu hụt dòng tiền cũng được nhiều doanh nghiệp đánh giá tích cực, đó là: Giảm mặt bằng lãi suất cho vay được 62,7% doanh nghiệp lựa chọn; miễn, giảm, gia hạn các loại thuế được 62,3% doanh nghiệp lựa chọn. Bên cạnh đó, việc giảm thục tục hành chính cũng được 61,4% doanh nghiệp đánh giá tích cực giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí về tiền và thời gian tuân thủ các thủ tục này.

Khảo sát cũng cho thấy, cảm nhận của cộng đồng doanh nghiệp về kết quả sau 1 năm triển khai thực hiện Nghị quyết số 58/NQ-CP về hỗ trợ doanh nghiệp chủ động thích ứng, phục hồi nhanh và phát triển bền vững đến năm 2025. Theo đó, giải pháp được các doanh nghiệp đánh giá hiệu quả cao nhất chính là việc tháo gỡ các vướng mắc, rào cản về pháp lý nhằm khơi thông nguồn lực cho đầu tư sản xuất, kinh doanh.

Cụ thể, có 57,2% doanh nghiệp đánh giá là có hiệu quả cao hoặc rất cao. Trong khi giải pháp hỗ trợ giảm chi phí cho doanh nghiệp, tăng cường khả năng tiếp cận các nguồn vốn ưu đãi, nguồn lực hỗ trợ của nhà nước cũng được các doanh nghiệp đánh giá hiệu quả cao thứ hai với tỷ lệ 56,3% doanh nghiệp đánh giá...

Doanh nghiệp mong muốn gia tăng cơ hội tiếp cận tín dụng trong năm 2025. Ảnh: ST

Doanh nghiệp cần hỗ trợ gì trong năm 2025?

Dù đưa ra những đánh giá tích cực về các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp trong thời gian qua, nhưng kết quả khảo sát của VCCI cũng chỉ rõ, một số chính sách vẫn “gây khó” cho doanh nghiệp nên chưa mang lại nhiều hiệu quả vào nền kinh tế.

Cụ thể, với Nghị quyết số 58/NQ-CP, quá trình triển khai chính sách còn gặp nhiều khó khăn và doanh nghiệp vẫn khó tiếp cận. Trong đó, khó khăn lớn nhất các doanh nghiệp gặp phải chính là việc khó thỏa mãn các điều kiện để được tiếp cận các chính sách hỗ trợ với 53,1% doanh nghiệp phản ánh, tiếp đến là việc thiếu các thông tin cụ thể về quy trình thủ tục đăng ký hỗ trợ, có tỷ lệ 50,9% doanh nghiệp phản ánh. Ngoài hai khó khăn trên, việc thời gian chờ xác minh và phê duyệt hồ sơ hỗ trợ quá lâu hay thủ tục kê khai hồ sơ đăng ký hỗ trợ phức tạp cũng khiến hơn 1/3 số doanh nghiệp khảo sát gặp khó khăn.

Mặc dù vậy, doanh nghiệp vẫn kỳ vọng vào các chính sách quan trọng mới được thông qua. Điển hình là Luật Đất đai (sửa đổi) đã được Quốc hội thông qua vào ngày 18/1/2024, có hiệu lực từ ngày 1/8/2024 (sớm 5 tháng so với với thời điểm quyết định). Với nhiều điểm mới, Luật Đất đai 2024 kỳ vọng sẽ góp phần tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, nhà đầu tư có sử dụng đất, thúc đẩy phát triển kinh tế.

Với tính chất quan trọng nêu trên, dù mới được ban hành đầu năm 2024, nhưng gần 90% doanh nghiệp đã biết đến Luật Đất đai. Kết quả khảo sát cũng cho thấy, đa số các doanh nghiệp hài lòng về hiệu quả các chính sách mới đưa ra trong Luật Đất đai sửa đổi lần này. Nội dung được các doanh nghiệp đánh giá cao nhất chính là việc mở rộng đối tượng sử dụng đất, tăng cơ hội tiếp cận, sử dụng hiệu quả từ nguồn lực đất đai với 66,7% doanh nghiệp đánh giá, tiếp đến là việc định giá đất theo nguyên tắc thị trường với 64,3% doanh nghiệp đánh giá.

Để tiếp tục hỗ trợ cho các doanh nghiệp phục hồi và phát triển trong năm 2025 và thời gian tiếp theo, nhiều kiến nghị giải pháp đã được các doanh nghiệp đưa ra. Theo đó, giải pháp nhận được nhiều sự đồng tình nhất là gia hạn và giảm thuế (tỷ lệ 67,5% doanh nghiệp kiến nghị). Đây có lẽ là giải pháp có hiệu quả tốt nhất trong các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp vừa qua, tác động trực tiếp đến dòng tiền của doanh nghiệp và cơ chế thực hiện cũng đơn giản.

Bên cạnh giải pháp này, tiếp tục chính sách rà soát cắt giảm thủ tục hành chính, đơn giản hóa các quy định liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh cũng được 58,4% doanh nghiệp đồng tình. Đây chính là giải pháp giúp giảm chi phí về thời gian và tiền bạc cho doanh nghiệp để tuân thủ các thủ tục hành chính. Để hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, các doanh nghiệp cũng đề xuất giảm thuế thu nhập doanh nghiệp về 18% trong ngắn hạn, để các doanh nghiệp nhỏ và vừa có thêm nguồn lực phục hồi và phát triển. Ngoài ra, để hỗ trợ dòng tiền và nguồn vốn cho doanh nghiệp, các doanh nghiệp tham gia khảo sát cũng đề xuất đẩy mạnh việc hoàn thuế VAT cho doanh nghiệp và thực hiện các gói vay tín dụng ưu đãi.

Cuối cùng, các doanh nghiệp cũng đưa ra nhiều giải pháp kiến nghị để được hỗ trợ trong năm 2025 và thời gian tiếp theo. Theo đó, cần tập trung vào các giải pháp tài khóa và tiền tệ giúp giảm thuế, gia hạn nợ, tăng dòng tiền và khả năng tiếp cận tín dụng cho doanh nghiệp.