Quy định mới đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt

Tại Nghị định 181 năm 2025 của Chính phủ quy định chi tiết việc thi hành một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng 2024, trong đó có nêu rõ điều kiện để được khấu trừ thuế giá trị gia tăng (GTGT) đầu vào.

Cụ thể, cơ sở kinh doanh phải có chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt đối với hàng hoá, dịch vụ mua vào (bao gồm cả hàng hoá nhập khẩu) từ 5 triệu đồng trở lên đã bao gồm thuế giá trị gia tăng, trước đó mức cũ là 20 triệu đồng.

Điều này có nghĩa là, với hoá đơn dưới 5 triệu đồng thì chuyển khoản hay dùng tiền mặt đều được, còn trên mức này thì bắt buộc thanh toán không dùng tiền mặt.

Trong đó, chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt là chứng từ chứng minh việc thanh toán không dùng tiền mặt theo quy định, trừ các chứng từ bên mua nộp tiền mặt vào tài khoản của bên bán.

Ông Nguyễn Văn Được - Tổng Giám đốc Công ty TNHH Kế toán và Tư vấn Thuế Trọng Tín đánh giá, ngưỡng 5 triệu của Nghị định mới giúp thúc đẩy chủ trương thanh toán không dùng tiền mặt và đem lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp và nền kinh tế, đúng chủ trương về xoá bỏ thuế khoán.

Thứ nhất, quy định hướng đến thói quen thanh toán không dùng tiền mặt như vậy các con số của nền kinh tế sẽ được minh bạch, nhà nước dễ kiểm soát, quản lý và điều hành vĩ mô.

Thứ hai, việc này chống được thất thoát thuế, chống thất thu ngân sách nhà nước.

Thứ ba, khi thanh toán không dùng tiền mặt, chi phí lưu thông, quản lý, in tiền cũng sẽ giảm đi, tiết kiệm được chi phí vận hành lớn cho toàn xã hội.

“Việc hạ mức bắt buộc phải thanh toán không dùng tiền mặt từ 20 triệu xuống 5 triệu phải có hóa đơn chứng từ để được khấu trừ thuế GTGT là cú huých, đáp ứng yêu cầu, chủ trương thanh toán không dùng tiền mặt mà Chính phủ đề ra nhằm hướng tới nền kinh tế số”, ông Được nhấn mạnh.

Với mục tiêu xoá bỏ thuế khoán từ năm 2026, ông Được nói bỏ thuế khoán tức là hướng đến rõ ràng, minh bạch, mà đã minh bạch thì cần đầy đủ hoá đơn chứng từ, và hoá đơn trên 5 triệu đồng phải thanh toán không dùng tiền mặt mới đủ điều kiện khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào.

Ở chiều ngược lại, ông Được cũng nhìn nhận khách quan, ngưỡng này đã được các chuyên gia về thuế kiến nghị từ cách đây khoảng 10 năm.

Ông Được cho rằng một thực tế, ở các địa phương thành phố lớn, kinh tế phát triển văn hoá không dùng tiền mặt là một điều tốt, và đã có cơ chế, quy định để thực thi. Nhưng ở một số tỉnh thành vùng sâu, vùng xa, hải đảo kinh tế khó khăn, ngưỡng 5 triệu đồng cũng là một “hạn chế”, ít nhiều sẽ ảnh hưởng đến thanh toán cũng như giao dịch của các bên.

Tuy nhiên, có một điểm mới của Nghị định 181 so với trước đây là doanh nghiệp được uỷ quyền cho cá nhân là người lao động thanh toán không dùng tiền mặt theo quy chế tài chính hoặc nội bộ của cơ sở kinh doanh đó. Sau đó, đơn vị này thanh toán lại cho người lao động bằng hình thức thanh toán không dùng tiền mặt, được khấu trừ thuế GTGT đầu vào.

“Ví dụ như trường hợp người lao động đi công tác tại vùng sâu, vùng xa việc doanh nghiệp thanh toán gặp khó khăn. Điểm mới này phần nào giúp cho tính khả thi của ngưỡng 5 triệu này tối ưu hơn, khi cả trên và dưới 5 triệu đều được khấu trừ thuế GTGT khi đáp ứng đầy đủ chứng từ theo quy định”, ông Được nói thêm.

Ngăn chặn chia nhỏ hoá đơn, gian lận thuế

Vị chuyên gia Trọng Tín cũng nêu quan điểm, quy định này không chỉ giúp ngăn chặn tình trạng trốn thuế, gian lận thuế, mà còn giúp ngăn chặn tình trạng chia nhỏ giao dịch để mua bán hóa đơn, gian lận trong việc mua bán hóa đơn.

Ông Được phân tích, trước đây ngưỡng là 20 triệu có tình trạng nhiều doanh nghiệp cố tình chia nhỏ hoá đơn, nhằm mục đích gian lận trong việc mua bán hoá đơn. Nay ngưỡng giảm xuống còn 5 triệu, không thể khẳng định là không có hiện tượng chia nhỏ hoá đơn, nhưng chi phí chia nhỏ sẽ tăng lên và thủ tục phức tạp hơn.

Đại diện Trọng Tín khẳng định, việc nhà điều hành đưa ra mức 5 triệu đồng thực chất là hướng tới nền kinh tế số, thanh toán không dùng tiền mặt. Đây là một “bước đệm” giúp cho hệ thống sổ sách, chứng từ của doanh nghiệp được rõ ràng, minh bạch.

Dòng tiền chủ yếu sẽ tập trung luân chuyển trong hệ thống ngân hàng, giảm được chi phí liên quan đến lượng tiền mặt cho doanh nghiệp nói riêng và cả nền kinh tế nói chung.