Trong nhiều năm qua, làn sóng phát triển của công nghệ blockchain và tài sản số đã mở ra một hướng đi mới cho hệ sinh thái khởi nghiệp toàn cầu. Nhưng tại Việt Nam, hành trình của các startup trong lĩnh vực này vẫn còn nhiều khúc quanh, thậm chí không ít doanh nghiệp chọn cách “đứng ngoài” để tránh rủi ro pháp lý.

Một chuyên gia trong ngành cho biết, phần lớn các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực blockchain hay crypto đều đang duy trì “hai danh tính”: một pháp nhân đăng ký ở những quốc gia có khung pháp lý cởi mở hơn như Singapore và một đơn vị vận hành đặt tại Việt Nam.

“Gần đây, sau một số vụ việc gây chú ý, đặc biệt là sự cố liên quan đến 'Shark' Bình, nhiều doanh nghiệp công nghệ trong nước bắt đầu tỏ ra lo ngại, thậm chí ‘khóa’ toàn bộ hồ sơ pháp lý ở Việt Nam để tránh phạm luật,” ông chia sẻ.

Câu hỏi đặt ra là: làm thế nào để Việt Nam không bỏ lỡ cơ hội trở thành điểm đến của các startup công nghệ trong lĩnh vực tài sản số – một lĩnh vực được xem là tương lai của nền kinh tế số toàn cầu?

Khi hành lang pháp lý chưa đủ để mở đường

Thực tế, các cơ chế thúc đẩy đổi mới sáng tạo tại Việt Nam không phải là không có. Những nghị quyết, đề án hỗ trợ khởi nghiệp, hay cơ chế sandbox (thử nghiệm có kiểm soát) đã được ban hành, phần nào tạo ra khung thử nghiệm cho các mô hình kinh doanh mới. Tuy nhiên, theo vị chuyên gia, rào cản hiện nay không chỉ nằm ở hành lang pháp lý, mà còn là mối liên kết giữa các yếu tố của hệ sinh thái tài chính – công nghệ – đầu tư.

“Để thúc đẩy đổi mới sáng tạo, đặc biệt trong lĩnh vực tài sản số, không thể chỉ dừng lại ở việc có một nghị quyết cho phép thử nghiệm. Những yếu tố như thuế, cơ chế tài chính, quy định về huy động vốn hay cả luật công nghiệp, luật doanh nghiệp đều phải được xem xét đồng bộ,” ông nói.

Một startup công nghệ chia sẻ thêm: “Chúng tôi không ngại đăng ký tại Việt Nam, nhưng ở các quốc gia khác như Singapore, việc huy động vốn nhanh hơn rất nhiều. Trong khi đó, tại Việt Nam, những lĩnh vực mới như token hóa hay giao dịch tài sản số vẫn là vùng xám, khiến doanh nghiệp rất khó phát triển dài hạn".

Điều này cho thấy dù hành lang pháp lý đang dần hình thành nhưng thể chế vượt trội và tính minh bạch của môi trường đầu tư mới là yếu tố cốt lõi quyết định startup chọn “đi hay ở”. Khi không thể gọi vốn, không thể phát hành token, không thể xác định ranh giới giữa hợp pháp – phi pháp, nhiều startup buộc phải tìm đến “bến đỗ” khác.

Cơ hội ở trung tâm tài chính quốc tế

Theo các chuyên gia, Việt Nam cần nhìn nhận việc phát triển startup công nghệ trong lĩnh vực tài sản số như một phần của chiến lược kinh tế số quốc gia, chứ không chỉ là câu chuyện thử nghiệm mô hình. Để làm được điều đó, phải tạo dựng một hệ sinh thái tổng thể – nơi khung pháp lý, thuế, tài chính và đầu tư được thiết kế linh hoạt, kết nối chặt chẽ với nhau.

“Hãy đặt startup vào trung tâm của hệ sinh thái đó. Nếu họ có thể huy động vốn thuận lợi, được hướng dẫn rõ ràng về nghĩa vụ thuế, được thử nghiệm mô hình kinh doanh trong khuôn khổ an toàn thì sẽ không còn lý do gì để họ phải ra nước ngoài,” vị chuyên gia nói thêm.

Một trong những hướng đi được kỳ vọng là xây dựng trung tâm tài chính quốc tế (IFC) - nơi các doanh nghiệp công nghệ có thể đăng ký, huy động vốn và triển khai các mô hình tài sản số trong khuôn khổ minh bạch, có sự bảo trợ về mặt pháp lý. Nếu được vận hành đúng hướng, đây có thể trở thành “cầu nối” giữa hệ sinh thái tài chính truyền thống và thế giới tài sản số đang phát triển nhanh chóng.

Tuy nhiên, để trung tâm này phát huy vai trò, Việt Nam cần có tư duy quản lý mới. “Chúng ta đã bỏ tư duy ‘không quản được thì cấm’, nhưng vẫn còn quản theo hướng siết chặt. Nghị quyết 05/2025 là một bước thử nghiệm cần thiết, nhưng còn quá chặt, chưa đủ để tạo ra đột phá. Việt Nam cần những không gian mở hơn cho thử nghiệm, đặc biệt trong lĩnh vực tài sản số”, chuyên gia nhận định.

Thực tế, Việt Nam đang sở hữu tiềm năng lớn để trở thành “cái nôi” của các startup công nghệ tài chính. Lực lượng nhân lực trẻ, trình độ kỹ thuật tốt, tốc độ chuyển đổi số nhanh, cùng nhu cầu đầu tư tài sản số ngày càng tăng mạnh là những lợi thế rõ rệt. Nhưng nếu khung thể chế không kịp thích ứng, nguồn lực này sẽ tiếp tục chảy ra nước ngoài, nơi cơ hội huy động vốn và phát triển được đảm bảo hơn.

Đây cũng là điều mà giới chuyên gia lo ngại: Việt Nam có tiềm năng, có khả năng, nhưng liệu có đang bỏ lỡ cơ hội trở thành điểm đến của làn sóng startup tài sản số?

Trong cuộc đua toàn cầu về tài sản số, cơ hội chỉ đến với những quốc gia dám đi trước, dám thử và dám thay đổi. Nếu không nhanh chóng xây dựng khung pháp lý linh hoạt và hệ sinh thái tài chính mở, Việt Nam sẽ chỉ mãi là “nơi sản xuất ý tưởng”, còn giá trị và vốn đầu tư sẽ tiếp tục chảy ra bên ngoài.

Nói tóm lại, như nhận định của nhiều chuyên gia: “Doanh nghiệp công nghệ, nhất là startup trong lĩnh vực tài sản số, điều họ cần không chỉ là được công nhận – mà là được tiếp sức. Nếu trung tâm tài chính quốc tế được hình thành đúng cách, tư duy quản lý được đổi mới, thì Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành điểm đến của những giấc mơ công nghệ toàn cầu”.