Uỷ ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội đang đề nghị các cơ quan liên quan đóng góp ý kiến cho dự thảo Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Góp ý cho dự thảo này, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, về cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox) và Mô hình Trung tâm đổi mới (Innovation Hub), dự thảo đã quy định cơ chế thử nghiệm có kiểm soát cho các mô hình kinh doanh, sản phẩm, dịch vụ mới. Đây là quy định mà cộng đồng doanh nghiệp rất kỳ vọng.

Tuy nhiên, thực tế, có tình trạng, pháp luật không có quy định cấm nhưng cũng không rõ liệu có thể áp dụng pháp luật hiện hành để triển khai mô hình kinh doanh hay không. Trong trường hợp đó, điều doanh nghiệp cần là một cơ chế xác nhận rõ ràng từ phía cơ quan có thẩm quyền, để doanh nghiệp yên tâm hoạt động và thuận lợi trong việc gọi vốn. Hoặc cũng có trường hợp, do mô hình kinh doanh mới nên việc thực hiện các thủ tục hành chính gặp nhiều khó khăn.

Trên thế giới, bên cạnh cơ chế sandbox, nhiều nước đồng thời cũng vận hành Mô hình Trung tâm đổi mới (Innovation Hub). Mô hình này là đầu mối liên hệ trong việc cung cấp các hỗ trợ, tư vấn và hướng dẫn cho các doanh nghiệp, dù đã được pháp luật điều chỉnh hoặc chưa điều chỉnh, nhằm giúp các doanh nghiệp này có thể nắm bắt được các quy định pháp luật, chính sách. Cơ chế này có nhiều đặc tính như tiết kiệm chi phí (của cả cơ quan quản lý và doanh nghiệp), dễ dàng để áp dụng; không cần đầu tư nhiều thời gian và chi phí.

Theo một nghiên cứu được thực hiện bởi Ngân hàng Thế giới và Trung tâm Tài chính thay thế Cambrige vào năm 2019, trong số các phản hồi, số lượng doanh nghiệp được hỗ trợ thông qua Innovation Hub nhiều hơn 12 lần so với trong cơ chế sandbox. Ở Singapore, Cơ quan quản lý Tiền tệ Singapore (MAS) đã cung cấp những hướng dẫn pháp lý cho gần 140 công ty có liên quan đến cơ chế sandbox, từ đó giúp 75% rút đơn hoặc cho phép hoạt động mà không cần cơ chế sandbox.

Do vậy, VCCI đề nghị bổ sung quy định về Mô hình Trung tâm đổi mới (Innovation Hub) đi cùng với cơ chế sandbox trong dự thảo. Có thể quy định theo hướng hai cơ chế chung một đầu mối tiếp nhận, trong trường hợp chỉ cần hướng dẫn theo quy định hiện hành, cơ quan nhà nước có văn bản trả lời, giải đáp cho doanh nghiệp.

Dự thảo quy định chưa rõ về mô hình của cơ chế thử nghiệm. Cụ thể, cơ chế thử nghiệm này có thể áp dụng chung cho tất cả các sản phẩm, mô hình kinh doanh mới hay một ngành, lĩnh vực sẽ tự quy định cơ chế thử nghiệm riêng. Điều 22.3 Dự thảo giao Chính phủ quy định cụ thể về nội dung, điều kiện, cơ quan có thẩm quyền.

"Nếu mỗi lĩnh vực sẽ tự ban hành quy định riêng thì sẽ gây khó khăn cho doanh nghiệp, đặc biệt là những lĩnh vực mới, có sự giao thoa giữa nhiều ngành. Do vậy, đề nghị làm rõ quy định theo hướng cơ chế thử nghiệm áp dụng chung cho nhiều lĩnh vực, vận hành theo cơ chế Một cửa Chính phủ, tương tự mô hình Nhật Bản đang áp dụng", VCCI kiến nghị.