Theo khảo sát của Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc, Chỉ số Nhà quản lý Mua hàng (PMI) chính thức trong tháng 10 giảm xuống 49,0 điểm, từ mức 49,8 điểm của tháng 9, ghi nhận mức thấp nhất trong 6 tháng gần đây. Chỉ số này vẫn nằm dưới ngưỡng 50 điểm, mốc phân định giữa tăng trưởng và suy giảm, đồng thời thấp hơn mức dự báo trung bình 49,6 điểm trong cuộc thăm dò của Reuters.

Ở chiều ngược lại, PMI phi sản xuất, bao gồm các lĩnh vực dịch vụ và xây dựng, lại tăng nhẹ từ 50,0 lên 50,1 điểm, cho thấy một tín hiệu ổn định mong manh ở khu vực dịch vụ.

“Động lực tăng trưởng kinh tế đã yếu đi kể từ giữa năm. Sự suy thoái kéo dài của thị trường bất động sản tiếp tục gây sức ép lên nhu cầu trong nước. Chính sách tài khóa hiện tại vẫn chưa có bước thay đổi đủ mạnh để bù đắp cho áp lực đi xuống này”, ông Zhiwei Zhang, Kinh tế trưởng của Pinpoint Asset Management, nhận định.

Xuất khẩu “xuống dốc”, tiêu dùng yếu ớt

Sự suy giảm kéo dài cho thấy các nhà sản xuất Trung Quốc vẫn đang chật vật tìm kiếm một đà phục hồi bền vững kể từ sau đại dịch Covid-19 và cuộc chiến thương mại tốn kém với Mỹ, vốn đã khiến nhiều chủ nhà máy phải từ bỏ thị trường tiêu dùng lớn nhất thế giới.

Không chỉ khó mở rộng sản xuất, các doanh nghiệp còn gặp trở ngại khi thâm nhập các thị trường mới. Nhiều nhà xuất khẩu Trung Quốc đang buộc phải bán hàng thua lỗ tại châu Âu, châu Mỹ Latinh, Trung Đông và châu Phi, khiến bức tranh toàn cảnh càng thêm ảm đạm.

Giới quan sát cho rằng PMI (một chỉ số phản ánh tâm lý doanh nghiệp) đôi khi thể hiện bức tranh u ám hơn so với dữ liệu thực tế. Trên thực tế, sản lượng công nghiệp và lợi nhuận doanh nghiệp trong tháng 9 đều ghi nhận tăng trưởng lần lượt tháng thứ ba và thứ hai liên tiếp. Tuy nhiên, các nhà phân tích cảnh báo rằng những con số khả quan này có thể bị “thổi phồng” bởi hoạt động thúc đẩy sản xuất từ các tập đoàn nhà nước lớn.

Ông Xu Tianchen, Kinh tế trưởng cao cấp của Economist Intelligence Unit, cho biết: “Chúng tôi từng kỳ vọng sẽ có thêm các biện pháp kích thích trong quý IV, chẳng hạn đầu tư được tài trợ bằng các công cụ chính sách và phát hành trái phiếu chính phủ mới, nên khá bất ngờ khi chỉ số PMI tháng này lại giảm mạnh như vậy”.

Bắc Kinh đứng trước bài toán tái cân bằng

Tăng trưởng kinh tế Trung Quốc trong quý III giảm còn 4,8%, ghi nhận mức thấp nhất trong vòng một năm. Dù vẫn đủ để giúp nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đạt mục tiêu tăng trưởng khoảng 5% trong năm 2025, song mức giảm này làm dấy lên lo ngại về sự phụ thuộc ngày càng lớn của Bắc Kinh vào nhu cầu bên ngoài trong bối cảnh căng thẳng thương mại gia tăng.

Sau cuộc họp kín kéo dài 4 ngày hồi tuần trước, Đảng Cộng sản Trung Quốc đã cam kết thúc đẩy tiêu dùng trong nước, đồng thời vạch ra các mục tiêu kinh tế và chính sách cho kế hoạch 5 năm tiếp theo, với trọng tâm là củng cố hệ thống công nghiệp trong nước.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia tỏ ra hoài nghi liệu Bắc Kinh có thực sự đưa ra giải pháp mới, hay chỉ đang lặp lại “kịch bản cũ” – dồn nguồn lực cho các doanh nghiệp lớn, trong khi khu vực tư nhân và hộ gia đình vẫn bị bỏ lại phía sau.

Một số nhà phân tích cho rằng Trung Quốc chưa cần tung thêm gói kích thích mới trong năm nay. Ngược lại, cũng có ý kiến nhận định việc đẩy nhanh đầu tư cơ sở hạ tầng là cần thiết để giữ cho nền kinh tế “đi đúng hướng” trong quý cuối cùng của năm.

Dẫu vậy, các biện pháp ngắn hạn này khó có thể xóa bỏ những lo ngại dài hạn về khả năng tái cân bằng kinh tế. Hiện tỷ trọng tiêu dùng hộ gia đình của Trung Quốc vẫn thấp hơn trung bình toàn cầu khoảng 20 điểm phần trăm GDP, phản ánh sự mất cân đối trong mô hình tăng trưởng.

Bà Dan Wang, Giám đốc phụ trách Trung Quốc của Eurasia Group, nhận định: “Các biện pháp kích thích hiện nay có thể chỉ vừa đủ để đạt mục tiêu tăng trưởng cả năm, đồng thời giúp duy trì ổn định các chỉ số kinh tế trước khi bước vào giai đoạn của Kế hoạch 5 năm lần thứ 15".

Theo khảo sát của Reuters, PMI khu vực tư nhân RatingDog dự kiến sẽ giảm xuống 50,9 điểm trong công bố sắp tới, từ mức 51,2 điểm của tháng trước – cho thấy triển vọng phục hồi của khu vực tư nhân vẫn còn khá mong manh.