Không nhận thu nhập, vẫn bị kê khai thuế

Phản ánh đến Đầu tư Tài chính, anh Nguyễn Mạnh Thắng (36 tuổi) ở phường Thanh Xuân, Hà Nội cho biết, mình đã từng bị doanh nghiệp kê khai thu nhập, mặc dù không còn là nhân viên. Anh kể, giữa năm 2025 vào kiểm tra thông tin quyết toán thuế trên eTax Mobile anh phát hiện năm 2023 đã bị một doanh nghiệp trên địa bàn quận Thanh Xuân kê khai khoản thu nhập “trên trời rơi xuống” khoảng 173 triệu đồng, trong khi không hề nhận được số tiền trên. Anh Thắng nhớ lại, đây là doanh nghiệp mình từng làm việc từ năm 2012 – 2014.

“Ngay khi nghỉ làm tôi đã cắt toàn bộ thủ tục, cả sổ bảo hiểm xã hội. Tôi đang bị kê khống thu nhập”, anh Thắng bức xúc.

Trong hoàn cảnh tương tự, theo anh Huỳnh Văn Toàn (32 tuổi) ở Vũng Tàu, đầu năm 2025 anh kiểm tra trên ứng dụng eTax Mobile mới phát hiện ra năm 2022 và 2023 anh bị một doanh nghiệp trên địa bàn Hồ Chí Minh kê khai hơn 50 triệu đồng thu nhập mỗi năm.

“Tôi không biết công ty đó, và không nhận được thu nhập như trên hệ thống thuế”, anh Toàn lo lắng bị ảnh hưởng.

Mới đây, một loạt tờ báo cũng đã phản ánh thực trạng, hàng ngàn người nộp thuế không có hợp đồng lao động, nhưng bỗng dưng một ngày lại phát hiện ra mình có thu nhập tại một doanh nghiệp lạ. Điều quan trọng, thu nhập đó không được nhận, nhưng nó lại xuất hiện tại phần tính thuế thu nhập cá nhân.

Cục Thuế trước đó cũng đã xác nhận, có nhiều trường hợp doanh nghiệp sử dụng thông tin của cá nhân (Tên, MST, số CCCD) để kê khai, tính chi phí tiền lương, tiền công khi xác định nghĩa vụ thuế thu nhập doanh nghiệp trong khi không phát sinh trả thu nhập trên thực tế, có thể gây ảnh hưởng đến nghĩa vụ quyết toán thuế TNCN của cá nhân.

“Đây là hành vi gian lận, vi phạm pháp luật”, Cục Thuế khẳng định.

Đại diện Cục Thuế thông tin, từ đầu năm đến nay, thông qua Ứng dụng thuế điện tử Etax Mobile, đã có trên 96.000 ý kiến phản hồi của người nộp thuế, về việc thông tin tổ chức chi trả kê khai không đúng. Các nội dung điển hình như: " Tôi không làm tại công ty này" hay " Tôi không công tác tại đơn vị này".

Theo Cục Thuế, sau khi nhận được phản ánh đơn vị đã chủ động rà soát, nếu phát hiện sai phạm sẽ yêu cầu các tổ chức, doanh nghiệp phải kê khai lại và xử phạt theo đúng quy định của pháp luật thuế.

Hành vi trốn thuế, xử lý cả những người liên quan đến doanh nghiệp

Trao đổi với VietnamFinance về thực trạng này, ông Nguyễn Văn Được - Ủy viên Ban Chấp hành Hội Tư vấn Thuế Việt Nam (VTCA), Tổng giám đốc Công ty TNHH Kế toán và Tư vấn Thuế Trọng Tín cho biết, theo quy định tại Điều 143, Luật Quản lý thuế số 38, hành vi sử dụng chứng từ, tài liệu mà không phản ánh đúng bản chất giao dịch, hoặc phản ánh giá trị giao dịch không đúng với thực tế để xác định nghĩa vụ thuế, cụ thể khiến số thuế phải nộp giảm đi.

“Trường hợp này được coi là hành vi trốn thuế”, vị chuyên gia Trọng Tín khẳng định.

Theo ông Được, đối chiếu với các quy định của pháp luật, rõ ràng thực trạng các DN sử dụng trái phép thông tin cá nhân của người nộp thuế nhằm khai khống chi phí tiền công, tiền lương nêu trên, làm tăng chi phí được khấu trừ, mục đích làm giảm nghĩa vụ thuế là hành vi trốn thuế.

Khi đã là hành vi trốn thuế, dựa theo mức độ khác nhau, DN sẽ phải chịu các chế tài về hành chính hoặc hình sự.

Trước hết, doanh nghiệp sẽ bị truy thu toàn bộ số thuế đã trốn. Đồng thời, bị xử phạt từ 1-3 lần số tiền, tuỳ theo tình tiết tăng nặng hoặc giảm nhẹ.

Đặc biệt, nếu pháp nhân thương mại trốn thuế từ 100 triệu đến 300 triệu, hoặc dưới 100 triệu nhưng trước đó đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi trốn thuế, kết tội về tội phạm khác có liên quan theo quy định của Bộ Luật hình sự, doanh nghiệp sẽ bị phạt từ 300 triệu đến 1 tỷ đồng.

Trường hợp, nếu mức độ trốn thuế lớn hơn trên 1 tỷ đồng thì doanh nghiệp bị phạt tiền từ 3 đến 10 tỷ đồng, hoặc sẽ bị đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 6 tháng đến 3 năm.

Bên cạnh đó, những giám đốc, kế toán và những người có liên quan cũng có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội trốn thuế với những vai trò động phạm hoặc giúp sức.

“Không chỉ doanh nghiệp mà cả những cá nhân của liên quan của doanh nghiệp có thể bị xử lý vi phạm hành chính hoặc nặng hơn truy cứu trách nhiệm hình sự về hành vi trốn thuế khi cố tình khai khống thu nhập như các trường hợp nêu trên”, ông Được kết luận.