Doanh nghiệp Việt thiếu chuẩn bị cho bài toán thoái vốn

Trao đổi tại Diễn đàn Mua bán - Sáp nhập Doanh nghiệp Việt Nam 2025 (M&A Vietnam Forum 2025), bà Võ Hà Duyên - Chủ tịch Công ty Luật VILAF nhấn mạnh, với nhà đầu tư tổ chức quốc tế, câu hỏi quan trọng không chỉ là “Có thể đầu tư hay không?” mà là “Có thể thoái vốn đúng luật, đúng hạn và với mức giá chấp nhận được hay không?”.

Nếu đường thoát không rõ ràng trong quy định hoặc không được đảm bảo chắc chắn trong hợp đồng, họ không thể mô hình hóa thời gian và giá trị dòng tiền với độ tin cậy cần thiết.

Theo bà, khi rủi ro thoái vốn không thể định giá, nhà đầu tư sẽ kéo dài thẩm định, yêu cầu điều khoản bảo vệ mạnh hơn, chấp nhận giá thấp hơn hoặc rút lui hoàn toàn. Mức độ bất định này khiến khoản đầu tư trở nên “không thể ngân hàng hóa” trong mắt các tổ chức quốc tế.

Cùng ở góc độ nhà tư vấn, ông Đinh Thế Anh, Trưởng bộ phận Tài chính Doanh nghiệp, KPMG Việt Nam, cho biết một trong những ưu tiên của KPMG khi tư vấn cho doanh nghiệp Việt Nam là giúp họ chuẩn bị tốt hơn về tuân thủ, dữ liệu và tư duy.

Theo ông, hiện không nhiều doanh nghiệp hoặc chủ sở hữu doanh nghiệp chuẩn bị kế hoạch thoái vốn rõ ràng, trong khi đó với nhà đầu tư vốn tư nhân tại Đông Nam Á (không chỉ ở Việt Nam mà cả Malaysia và Thái Lan), thoái vốn luôn là bài toán nan giải.

Ông Thế Anh cho biết thêm thị trường đang xuất hiện nhiều người mua và người bán hơn; giao dịch tăng lên, thanh khoản cũng cải thiện. “Càng nhiều người mua thì càng nhiều người bán, và ngược lại. Điều này đòi hỏi thị trường phải có các chính sách phù hợp để hỗ trợ, và thực tế cho thấy thanh khoản đang cải thiện từng bước”, ông nói.

Nhìn lại giai đoạn 2020 – 2024, ông Khanh Vũ - Tổng Giám đốc điều hành VinaCapital Vietnam Opportunity Fund cho rằng, đây là chu kỳ đặc biệt khi đại dịch khiến cơ hội thoái vốn, IPO và niêm yết qua sàn rất khó khăn và gần như đóng băng trong nhiều năm liền. Điều kiện thị trường bất lợi buộc các quỹ đầu tư phải điều chỉnh chiến lược theo hướng thận trọng hơn.

Thị trường bước vào chu kỳ mới, dòng vốn ngoại quay trở lại

Ông Đinh Thế Anh đánh giá các nhà hoạch định chính sách đang xử lý tốt khi chuyển trọng tâm thị trường từ các thương vụ tư nhân sang bức tranh tổng thể hơn. Việc chờ đợi nâng hạng thị trường chứng khoán là một ví dụ điển hình: khi hoàn tất, đây sẽ là kênh quan trọng và chủ lực giúp nhà đầu tư thoái vốn hiệu quả hơn trong thời gian tới.

Đồng quan điểm, bà Bình Lê Vandekerckove, Tổng giám đốc kiêm Trưởng bộ phận tư vấn M&A của ASART, đánh giá cao nỗ lực của Chính phủ và các cơ quan chức năng trong việc thúc đẩy quá trình nâng hạng thị trường chứng khoán.

Theo bà, dù lợi ích dễ thấy nhất là hỗ trợ hoạt động M&A và quá trình lên sàn, nhưng thực chất nâng hạng còn kích hoạt dòng vốn luân chuyển giữa hai cấu phần này. Doanh nghiệp có thể chọn lên sàn rồi M&A, hoặc M&A trước rồi lên sàn – cả hai hướng đều giúp thanh khoản cải thiện đáng kể.

Bước sang năm 2025, các chuyên gia nhận định mức độ bất định của nền kinh tế vẫn còn, đặc biệt sau những biến động địa chính trị và thông tin về chính sách thuế quan mới của Tổng thống Trump. Tuy nhiên, trong 6 tháng gần đây, thị trường đã ghi nhận những tín hiệu tích cực, môi trường pháp lý, chính sách và điều kiện kinh doanh trở nên ổn định hơn, nhất quán hơn.

Hoạt động M&A cũng sôi động trở lại từ nửa cuối năm 2025 với nhiều thương vụ lớn được xúc tiến. Số lượng giao dịch tăng đáng kể, thể hiện xu hướng tái đầu tư mạnh mẽ của các nhà đầu tư toàn cầu.

Ông Khanh Vũ cho biết danh sách các nhà đầu tư quay lại thị trường ngày càng dài hơn, bên cạnh những nhà đầu tư mới đang tìm hiểu thị trường. Dòng vốn chảy vào nhiều lĩnh vực, từ bán lẻ, chăm sóc sức khỏe, hạ tầng đến các ngành phi công nghệ, cho thấy cơ cấu cơ hội của Việt Nam ngày càng rộng.

Đại diện Vinacapital nhận định, khi thị trường vốn cải thiện, thanh khoản tốt lên và cơ chế trở nên cởi mở hơn, nhà đầu tư sẽ tự tin giải ngân với quy mô lớn hơn và thời gian dài hơn. Ông bày tỏ: “Chúng ta đang bước vào một chu kỳ rất mạnh mẽ, có thể gọi là một trong những chu kỳ đẹp nhất của Việt Nam”.

Ở góc độ quản lý nhà nước, ông Bùi Hoàng Hải - Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho biết, Việt Nam đã triển khai đồng bộ các bước hiện đại hóa hạ tầng giao dịch, tăng minh bạch và nâng cao chất lượng thị trường. Nhờ đó, Việt Nam được đánh giá là một trong những thị trường mới nổi năng động nhất, với hoạt động huy động vốn sôi động và sự tham gia mạnh mẽ của nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Ông Hải cho biết Chính phủ thể hiện quyết tâm cải cách toàn diện nhằm tạo điều kiện cho thị trường phát triển. Các cải cách pháp lý mới, điển hình là Nghị định 155, đã giúp quy trình IPO trơn tru, rõ ràng và tiết kiệm thời gian hơn, đồng thời gỡ bỏ yêu cầu đăng ký mã số giao dịch đối với nhà đầu tư gián tiếp.