Nghị quyết 68-NQ/BCT về phát triển kinh tế tư nhân yêu cầu, xóa bỏ hình thức thuế khoán đối với hộ kinh doanh chậm nhất trong năm 2026. Theo Bộ Tài chính, việc này mang nhiều ý nghĩa quan trọng trong phát triển kinh tế tư nhân cũng như trong quản lý nhà nước.

Xung quanh nội dung này, ông Mai Sơn, Phó cục trưởng Cục Thuế (Bộ Tài chính) đã có cuộc trao đổi với Nhadautu.vn.

Tăng tính minh bạch và công bằng trong quản lý thuế?

Không ít hộ kinh doanh (HKD) băn khoăn với quy định mới này bởi bao lâu nay họ vẫn áp dụng hình thức thuế khoán. Xin ông có thể nói rõ hơn ý nghĩa của quy định này, nhất là về phía HKD?

Ông Mai Sơn: Việc xóa bỏ hình thức thuế khoán đối với HKD mang nhiều ý nghĩa quan trọng trong phát triển kinh tế tư nhân cũng như trong quản lý Nhà nước.

Trước hết, việc này sẽ tăng tính minh bạch và công bằng trong quản lý thuế (QLT). Theo đó, việc bỏ thuế khoán chuyển sang hình thức tự kê khai và nộp thuế theo doanh thu thực tế, giúp phản ánh đúng năng lực kinh doanh và đảm bảo nguyên tắc trong Luật QLT "người nộp thuế tự khai, tự nộp, tự chịu trách nhiệm";

Động viên sự tham gia, tinh thần trách nhiệm của người nộp thuế với cộng đồng, đất nước thông qua việc nộp thuế dựa trên cơ sở kết quả kinh doanh.

Việc xóa bỏ hình thức thuế khoán đối với hộ kinh doanh mang nhiều ý nghĩa quan trọng trong phát triển kinh tế tư nhân cũng như trong quản lý Nhà nước. Trước hết, việc này sẽ tăng tính minh bạch và công bằng trong quản lý thuế.

Thứ hai, giúp tăng cường QLT hiệu quả. Việc xóa bỏ thuế khoán sẽ góp phần hiện đại hóa hệ thống thuế và nâng cao hiệu quả quản lý. Đây là bước đi phù hợp với xu thế chuyển đổi số và QLT điện tử hiện nay. Khi các HKD tự kê khai trên nền tảng số, CQT có thể hỗ trợ tối đa thông qua các ứng dụng kê khai, nộp thuế điện tử đơn giản.

Bên cạnh đó, giúp chống gian lận, thất thu thuế hiệu quả hơn và tạo ra môi trường cạnh tranh lành mạnh giữa các thành phần kinh tế, bởi mọi HKD đều phải tuân thủ nghĩa vụ thuế trên cùng một phương thức minh bạch như nhau.

Đặc biệt, việc xóa bỏ hình thức thuế khoán đối với HKD góp phần thúc đẩy HKD chuyển đổi thành doanh nghiệp. Trước đây, nhiều HKD quen với nộp thuế khoán nên chưa chú trọng việc ghi chép sổ sách và minh bạch doanh thu.

Khi bỏ thuế khoán, HKD buộc phải thực hiện chế độ sổ sách kế toán, hóa đơn chứng từ như mô hình HKD theo phương pháp kê khai hay doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ. Đây sẽ là bước chuẩn bị cần thiết để HKD phát triển lên thành doanh nghiệp, qua đó có thể tiếp cận các chính sách hỗ trợ và nguồn lực để mở rộng sản xuất kinh doanh.

Hơn nữa, phù hợp với xu thế cải cách thể chế và hội nhập. Đây là một phần trong lộ trình cải cách thuế của Việt Nam, hướng tới các chuẩn mực quản lý tiên tiến trên thế giới. QLT dựa trên dữ liệu doanh thu thực tế, minh bạch và điện tử hóa là xu hướng hiện đại mà nhiều quốc gia đã áp dụng.

Do đó, chủ trương này minh chứng cho sự chỉ đạo quyết liệt, quyết tâm của Đảng, Nhà nước, Quốc hội và Chính phủ trong việc đưa đất nước hội nhập và mục tiêu của Bộ Tài chính trong việc cải cách, xây dựng hệ thống QLT đáp ứng các thông lệ quốc tế tốt nhất.

Không tạo ra quá nhiều thủ tục phức tạp

Thưa ông, chế độ sổ sách kế toán, hóa đơn chứng từ vẫn là điểm yếu của HKD hiện nay. Cơ quan thuế sẽ hỗ trợ HKD như thế nào?

Ông Mai Sơn: Để chuẩn bị cho việc xóa bỏ hình thức thuế khoán, các HKD chuyển sang tự kê khai, nộp thuế, Bộ Tài chính hiện đang triển khai các công việc cụ thể.

Liên quan đến về chế độ kế toán, chứng từ, hóa đơn đối với HKD, Bộ Tài chính chủ trương đơn giản hóa tối đa chế độ sổ sách kế toán, hóa đơn, chứng từ để các HKD dễ thực hiện.

Song song đó, cơ quan nhà nước sẽ phối hợp cùng với các nhà cung cấp giải pháp phần mềm kế toán, hóa đơn cung cấp miễn phí các công cụ, phần mềm kế toán dùng chung và tăng cường hỗ trợ, hướng dẫn về kế toán, thuế, pháp luật cho các HKD. Mục tiêu là giúp HKD quen dần với việc ghi sổ sách, xuất hóa đơn minh bạch nhưng không tạo ra quá nhiều thủ tục phức tạp hay chi phí tuân thủ cao.

Những ứng dụng, phần mềm do ngành thuế cung cấp sẽ giúp HKD tự tính toán, dễ dàng kê khai được doanh thu, số thuế phải nộp một cách thuận tiện, qua đó việc chuyển đổi sang phương thức mới sẽ đơn giản hơn.

Về phía CQT, Bộ Tài chính đã chỉ đạo ngành thuế đã và đang đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính thuế, đơn giản hóa quy trình kê khai, nộp thuế đối với hộ, cá nhân kinh doanh. Xây dựng các hệ thống ứng dụng cho phép tự động xác định nghĩa vụ thuế dựa trên dữ liệu hóa đơn điện tử (HĐĐT) mà HKD sử dụng.

Điều này có nghĩa là, dựa trên dữ liệu doanh thu từ HĐĐT, hệ thống thuế sẽ tự động tính toán số thuế phải nộp và lập sẵn tờ khai thuế cho HKD. HKD chỉ cần kiểm tra lại và xác nhận, giúp đơn giản hóa đáng kể việc kê khai thuế.

Bên cạnh đó, ngành thuế đang nâng cấp hệ thống hỗ trợ HKD kê khai thuế điện tử có tính năng tự động điền thông tin dựa trên dữ liệu hóa đơn, cũng như chức năng nhắc nhở thời hạn kê khai, nộp thuế.

Những giải pháp công nghệ này sẽ giúp các HKD và doanh nghiệp nhỏ dễ dàng tuân thủ các quy định về thuế và kế toán, giảm thiểu sai sót và thời gian thực hiện nghĩa vụ thuế.

Nghị định 70/2025/NĐ-CP ngày 20/3/2025 đã mở rộng đối tượng bắt buộc áp dụng HĐĐT khởi tạo từ máy tính tiền là HKD, cá nhân kinh doanh. Đây cũng là việc khó đối với HKD nhất là khi hiệu lực thực thi của quy định này là ngay từ tháng 6 này?

Ông Mai Sơn: Theo Nghị định 70/2025/NĐ-CP, từ tháng 6/2025, toàn bộ HKD, cá nhân kinh doanh nộp thuế theo phương pháp khoán có doanh thu từ 1 tỷ đồng/ năm trở lên và hoạt động trong lĩnh vực bán lẻ, cung cấp hàng hóa dịch vụ trực tiếp cho người tiêu dùng sẽ phải thực hiện xuất HĐĐT từ máy tính tiền.

Theo tôi, đây là bước chuẩn bị để các HKD lớn dần làm quen với phương thức quản lý mới, minh bạch doanh thu như các doanh nghiệp, đồng thời giúp CQT thu thập dữ liệu doanh thu sát thực hơn đối với khu vực HKD.

Nhận thức được những bỡ ngỡ ban đầu của HKD khi từ 1/1/2026 chuyển đổi từ phương thức thuế khoán sang phương thức kê khai, ngành thuế đã triển khai nhiều biện pháp hỗ trợ cụ thể.

Xin trân trọng cảm ơn ông!