Một thẩm phán liên bang Mỹ hôm thứ Ba đã ra phán quyết rằng Google sẽ không bị buộc phải bán trình duyệt Chrome hay hệ điều hành Android trong vụ kiện chống độc quyền mang tính bước ngoặt.

Đây được coi là chiến thắng quan trọng đối với gã khổng lồ công nghệ, giúp công ty tránh được kịch bản nghiêm trọng nhất từ vụ kiện vốn kết luận rằng Google đã vận hành một độc quyền tìm kiếm trực tuyến bất hợp pháp.

Google “thoát” nhưng vẫn bị siết chặt

Theo phán quyết, Google sẽ không phải chia tách Chrome hay Android. Tuy nhiên, công ty sẽ phải chia sẻ một phần dữ liệu tìm kiếm với các đối thủ đủ điều kiện nhằm thúc đẩy cạnh tranh, đồng thời bị cấm ký kết hoặc duy trì các hợp đồng độc quyền liên quan đến phân phối những dịch vụ cốt lõi như Chrome, Google Search, Google Assistant và ứng dụng trí tuệ nhân tạo Gemini.

Các hợp đồng này vốn đem lại nguồn thu khổng lồ và khả năng phân phối rộng rãi cho Google. Trước đó, Google từng đề xuất tự nguyện từ bỏ một số thỏa thuận độc quyền như một giải pháp khắc phục. Thẩm phán quận liên bang Amit Mehta cho biết, ông đã chấp thuận một phần đề xuất này.

Phiên tòa diễn ra trong bối cảnh trụ cột kinh doanh của Google bị soi xét gắt gao, trong khi công ty đang đối mặt với thách thức từ sự trỗi dậy của chatbot AI.

Bên cạnh đó, Google cũng chuẩn bị bước vào một cuộc chiến pháp lý khác nhằm bảo vệ hoạt động kinh doanh quảng cáo trực tuyến, sau khi lĩnh vực này cũng bị tòa xác định là một độc quyền bất hợp pháp hồi đầu năm.

Trong phán quyết hôm thứ Ba, thẩm phán Mehta nhấn mạnh: “Google sẽ không bị yêu cầu thoái vốn Chrome; cũng như tòa sẽ không bao gồm phương án dự phòng về việc tách rời hệ điều hành Android trong phán quyết cuối cùng”.

Trong tuyên bố sau phán quyết, Google nhấn mạnh sự thay đổi nhanh chóng của ngành công nghệ nhờ AI, cho rằng trí tuệ nhân tạo đang mang lại cho người dùng “nhiều cách hơn bao giờ hết để tìm kiếm thông tin”. Tuy nhiên, công ty cũng bày tỏ lo ngại với việc tòa đã áp đặt giới hạn lên cách phân phối dịch vụ Google, và việc chia sẻ dữ liệu tìm kiếm với các đối thủ.

“Chúng tôi quan ngại các yêu cầu này sẽ ảnh hưởng đến quyền riêng tư của người dùng, và đang xem xét kỹ lưỡng quyết định”, Google cho biết.

Trong khi đó, Bộ Tư pháp Mỹ khẳng định phán quyết đã thừa nhận sự cần thiết của các giải pháp “mở toang thị trường dịch vụ tìm kiếm chung”, đồng thời ngăn Google lặp lại các chiến thuật phản cạnh tranh với sản phẩm AI tổng quát (GenAI) như từng áp dụng để độc quyền thị trường tìm kiếm.

Phán quyết lần này được giới công nghệ Thung lũng Silicon theo dõi sát sao, bởi nhiều tập đoàn lớn khác cũng đang đối mặt với các vụ kiện chống độc quyền từ chính phủ Mỹ.

Thẩm phán Mehta thừa nhận rằng sự trỗi dậy của AI tạo sinh đã thay đổi tiến trình vụ kiện: “Một phần quan trọng của biện pháp khắc phục là đảm bảo quyền lực thống trị của Google trong tìm kiếm không lan sang lĩnh vực GenAI.”

Ông cũng thừa nhận tính chất đặc thù của vụ kiện khác với các vụ án thông thường, nơi tòa án giải quyết tranh chấp dựa trên dữ kiện trong quá khứ, lần này tòa được yêu cầu nhìn vào ‘quả cầu pha lê’ để dự đoán tương lai. Theo ông Mehta, đây vốn không phải là sở trường của thẩm phán.

Mùa thu năm ngoái, thẩm phán Mehta đã ra phán quyết rằng Google vi phạm luật chống độc quyền Mỹ với hoạt động tìm kiếm, nhấn mạnh công ty “là một kẻ độc quyền và đã hành xử đúng như vậy để duy trì vị thế độc quyền”.

Trong giai đoạn xét xử về “giải pháp khắc phục”, Google lập luận rằng các đề xuất từ Bộ Tư pháp sẽ gây hại cho người tiêu dùng, khiến việc truy cập công cụ tìm kiếm yêu thích trở nên khó khăn hơn và có thể kìm hãm tăng trưởng kinh tế Mỹ cũng như vai trò dẫn đầu công nghệ của quốc gia này.

Bà Parisa Tabriz, lãnh đạo bộ phận Chrome, cảnh báo rằng nếu buộc Google bán Chrome, trình duyệt này sẽ chỉ còn là “cái bóng của chính nó” và dễ trở nên “kém an toàn và lạc hậu”.

Trong nhiều năm, Google đã ký các thỏa thuận độc quyền trị giá hàng tỷ USD với các nhà sản xuất thiết bị như Apple để đảm bảo vị trí công cụ tìm kiếm mặc định trên smartphone và trình duyệt web.

Theo thẩm phán Mehta, điều này đã củng cố thế độc quyền, bởi Google tận dụng thói quen thay vì lựa chọn của người tiêu dùng. Đến năm 2020, khoảng 95% lượng truy vấn tìm kiếm trên thiết bị di động tại Mỹ đều đi qua Google.

Phán quyết mới cấm Google ký các thỏa thuận độc quyền như vậy, đồng nghĩa hãng không thể yêu cầu các công ty cài sẵn Google Search, Chrome, Assistant hay Gemini để đổi lấy quyền truy cập kho ứng dụng Google Play.

Dù vậy, theo chuyên gia Carolina Milanesi từ Creative Strategies, nhiều nhà sản xuất vẫn sẽ tiếp tục cài sẵn dịch vụ của Google vì chúng quá phổ biến và được người dùng ưa chuộng.

“Chiến thắng kép” cho Apple và Google

Một điểm đáng chú ý là Google vẫn được phép trả tiền cho đối tác để phân phối dịch vụ, bao gồm cả Search. Điều này có nghĩa thỏa thuận “tỷ đô” giữa Apple và Google – nơi Google trả hàng chục tỷ USD mỗi năm để trở thành công cụ tìm kiếm mặc định trên Safari – vẫn còn nguyên giá trị.

Nếu bị hủy bỏ, Google sẽ mất kênh phân phối mặc định trên một trong những smartphone phổ biến nhất thế giới, trong khi Apple cũng mất đi nguồn thu dịch vụ béo bở.

Tòa thừa nhận rằng việc cắt bỏ hoàn toàn các khoản chi trả từ Google “gần như chắc chắn sẽ gây thiệt hại đáng kể – thậm chí là tàn phá – cho các đối tác phân phối, thị trường liên quan và cả người tiêu dùng”.

Theo chuyên gia Dan Ives từ Wedbush Securities, phán quyết này là một chiến thắng cho cả Apple lẫn Google, nhất là sau thông tin Bloomberg tiết lộ hai công ty có thể hợp tác đưa AI Gemini tích hợp vào Siri.

“Dù trên lý thuyết Google bị cấm ký các hợp đồng độc quyền, nhưng phán quyết này mở đường để Apple tiếp tục thỏa thuận hiện tại và thậm chí đẩy mạnh hợp tác AI với Google Gemini trong tương lai”, ông Ives nhận định.

Giáo sư Robert Siegel từ Trường Kinh doanh Stanford cũng cho rằng đây nhìn chung là chiến thắng cho Google. Tuy nhiên, việc cấm các hợp đồng độc quyền đồng nghĩa công ty sẽ phải nỗ lực hơn để thuyết phục người tiêu dùng, đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt từ OpenAI và Perplexity – hãng vừa qua thậm chí đưa ra đề nghị mua lại Chrome, dù bị coi là thiếu thực tế.

“Tất cả sẽ phụ thuộc vào việc ai mang lại giải pháp tốt nhất cho cách con người tương tác với công nghệ và AI trong tương lai”, Siegel kết luận.

Phán quyết lịch sử này giúp Google thoát khỏi kịch bản tồi tệ nhất – buộc phải chia tách Chrome hay Android – nhưng cũng đặt ra giới hạn rõ ràng đối với các chiến lược độc quyền của công ty.

Google vẫn giữ được những trụ cột quan trọng, song sẽ phải cạnh tranh công bằng hơn, trong một thị trường tìm kiếm và AI ngày càng biến động. Với Apple, phán quyết cũng đảm bảo “dòng tiền tỷ đô” từ Google chưa bị đe dọa ngay lập tức.

Tương lai của thị trường tìm kiếm trực tuyến, và xa hơn là AI, vì thế sẽ được định hình không chỉ bởi sức mạnh công nghệ, mà còn bởi cuộc đấu pháp lý gay gắt giữa các tập đoàn và chính phủ Mỹ.