Thời gian gần đây, tại nhiều địa phương đặc biệt là các thành phố lớn như TP.HCM tình trạng nhiều hộ kinh doanh đột ngột đóng cửa, tạm nghỉ đã gây xôn xao dư luận và đặt ra không ít dấu hỏi. Theo một số ý kiến, nguyên nhân chính đến từ lo ngại liên quan đến quy định triển khai hóa đơn điện tử theo Nghị định 70/2025 (sửa đổi Nghị định 123/2020 ngày 19/10/2020).

Tuy nhiên, theo Cục Thuế và khảo sát thực tế, còn nhiều nguyên nhân khác như tâm lý e ngại bị kiểm tra vì kinh doanh hàng không rõ nguồn gốc, hàng giả, hàng kém chất lượng. Cùng với đó là sự hiểu sai hoặc chưa đầy đủ về chính sách thuế và đối tượng áp dụng hóa đơn điện tử.

Cụ thể, theo quy định tại Nghị định 70, chỉ những hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh nộp thuế theo phương pháp khoán và có doanh thu hàng năm từ 1 tỷ đồng trở lên, hoạt động trong các lĩnh vực bán lẻ, nhà hàng, ăn uống, khách sạn, siêu thị, vận tải hành khách, giải trí… và có bán hàng hóa, dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng, mới bắt buộc triển khai hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền và chuyển dữ liệu đến cơ quan thuế.

Theo cơ sở dữ liệu quản lý thuế, hiện cả nước có 37.576 hộ kinh doanh thuộc diện bắt buộc triển khai hóa đơn điện tử từ máy tính tiền tương đương khoảng 1% trong tổng số hơn 3,6 triệu hộ kinh doanh.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy, nhiều hộ kinh doanh nhỏ lẻ, thậm chí không thuộc diện bắt buộc, vẫn lựa chọn tạm ngừng hoạt động do hiểu nhầm rằng tất cả đều phải áp dụng công nghệ máy tính tiền, đồng nghĩa với việc thay đổi quy trình, tăng chi phí đầu tư và chịu sự giám sát chặt chẽ.

Tại TP.HCM, số liệu từ Chi cục Thuế khu vực II cho biết: chỉ riêng trong tháng 5/2025 thời điểm cơ quan chức năng tăng cường chuẩn bị triển khai Nghị định 70 có đến 3.763 hộ kinh doanh ngừng hoạt động hoặc đóng cửa. Trong số đó, chỉ 440 hộ (chiếm 3,18%) thuộc diện bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền, tương ứng số thuế là 1,4 tỷ đồng. Điều này cho thấy phần lớn hộ nghỉ kinh doanh không nằm trong nhóm bắt buộc.

Tính đến nay, tại khu vực này đã có 15.764 hộ kinh doanh triển khai hóa đơn điện tử từ máy tính tiền, chiếm 6,7% trong tổng số 232.798 hộ kinh doanh toàn địa bàn. Trong số này, 11.865 hộ kinh doanh theo phương pháp khoán và 3.899 hộ theo phương pháp kê khai. Dù chiếm tới 42,6% tổng số hộ đã triển khai trên toàn quốc, tỷ lệ này cũng chỉ tương đương khoảng 0,4% tổng số hộ kinh doanh cả nước.

Điều này cho thấy quy định mới chỉ áp dụng cho nhóm rất hẹp – những hộ có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên và trong một số lĩnh vực cụ thể nhưng do thông tin chưa đầy đủ hoặc bị hiểu sai, tâm lý hoang mang lại lan rộng.

Cần nhấn mạnh rằng, theo Cục Thuế, quy định mới không làm thay đổi chính sách thuế đang áp dụng cho hộ/cá nhân kinh doanh. Việc kết nối dữ liệu hóa đơn điện tử từ máy tính tiền chỉ nhằm xác định chính xác doanh thu, giúp cơ quan thuế đưa ra mức thuế khoán sát thực tế hơn với các hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên. Quy định này không ảnh hưởng đến nhóm hộ có doanh thu dưới 1 tỷ đồng/năm.

Trên thực tế, việc hộ kinh doanh ngừng hoạt động không phải hiện tượng mới, mà thường diễn ra theo chu kỳ vận động của thị trường. Trong bối cảnh hiện nay, yếu tố kinh tế trong và ngoài nước khó khăn, sức mua giảm sút, cùng với xu hướng tiêu dùng chuyển dịch sang nền tảng thương mại điện tử cũng là nguyên nhân đáng kể.

Ngoài ra, việc nhiều hộ nghỉ bán lại trùng với thời điểm các cơ quan chức năng tăng cường kiểm tra cao điểm các vi phạm về buôn lậu, hàng giả, gian lận thương mại theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ cũng khiến không ít hộ kinh doanh e dè.

Bộ trưởng Bộ Tài chính đã có thư gửi các hiệp hội và đơn vị liên quan như Hội Kiểm toán viên hành nghề, Hiệp hội Kế toán – Kiểm toán, đại lý thuế, công ty dịch vụ kế toán, tư vấn thuế... đề nghị hỗ trợ người nộp thuế đặc biệt là hộ kinh doanh cá thể để triển khai đúng quy định, tránh gây hoang mang, hiểu nhầm.

Đồng thời, Cục Thuế các địa phương cũng đã gửi thư đến từng hộ kinh doanh nhằm khẳng định chủ trương không tăng thuế, không gây khó dễ, mà hướng tới mục tiêu minh bạch hóa và chống thất thu ngân sách.

“Việc triển khai hóa đơn điện tử từ máy tính tiền là một giải pháp cần thiết để tạo sân chơi công bằng, minh bạch giữa các mô hình kinh doanh, đồng thời ngăn chặn hiệu quả tình trạng trốn thuế, gian lận thương mại”, đại diện Cục Thuế nhấn mạnh.