Tại điểm a, Khoản 2, Điều 3, Nghị định 158 năm 2025 của Chính phủ nêu rõ, đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc là chủ hộ của hộ kinh doanh.

Tuy nhiên, theo quy định đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc là chủ hộ của hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh và đồng thời nộp thuế theo phương pháp kê khai.

Trường hợp, chủ hộ của hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh nhưng không thuộc đối tượng quy định tại điểm a, khoản này (không nộp thuế theo phương pháp kê khai) thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc từ ngày 1/7/2029.

Như vậy, không phải tất cả các chủ hộ kinh doanh đều phải tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc từ ngày 1/7.

Theo bà Lê Thị Duyên Hải, Phó Tổng thư ký Hội tư vấn thuế Việt Nam, hiện có 3,6 triệu hộ kinh doanh đang được quản lý thuế và số này cũng có cơ cấu phân loại rõ ràng.

Số liệu quản lý thuế cho thấy, nhóm thứ nhất khoảng 84.000 hộ kinh doanh lớn, tương đương với doanh nghiệp siêu nhỏ ví dụ có vốn thương mại 10 tỷ, các ngành ăn uống dịch vụ 3 tỷ trở lên, lao động trên 10 người. Các hộ quy mô tương đương với doanh nghiệp siêu nhỏ, theo pháp luật thuế đây là nhóm hộ nộp thuế theo phương pháp kê khai.

Bà Duyên Hải cũng thông tin, có chưa đến 1 triệu hộ nộp thuế khoán thường xuyên. Và trong khoảng gần 1 triệu hộ khoán lớn này, cơ quan thuế lọc ra được những hộ nào doanh thu ước tính một năm khoảng 1 tỷ đồng trở lên, chọn được hơn 37.000 hộ theo thông tin của cơ quan thuế sẽ phải xuất hoá đơn điện tử từ máy tính tiền từ ngày 1/6.

Còn lại, khoảng 2,6 triệu hộ là hộ kinh doanh tương đối nhỏ sau khi trừ đi 1 triệu hộ đã thực hiện thuế kê khai và thuế khoán.

Một vị chuyên gia về thuế cho biết, theo quy định tại Nghị định 158 năm 2025 chỉ có nhóm đối tượng chủ hộ của hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh và nộp thuế theo phương pháp kê khai mới phải tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc từ 1/7. Còn nhóm nộp thuế khoán thì lộ trình đến năm 2029.

Về mức đóng BHXH bắt buộc của chủ hộ kinh doanh hàng tháng bằng 3% tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc vào quỹ ốm đau và thai sản, 22% tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc vào quỹ hưu trí và tử tuất.

Chủ hộ có thể lựa chọn phương thức đóng hàng tháng, 3 tháng hoặc 6 tháng 1 lần tuỳ theo nhu cầu và được lựa chọn tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc nhưng thấp nhất bằng mức tham chiếu và cao nhất bằng 20 lần mức tham chiếu tại điểm đóng.

Cụ thể, khi chưa bãi bỏ mức lương cơ sở thì mức tham chiếu bằng mức lương cơ sở. Hiện nay, mức lương cơ sở là 2.340.000 đồng/tháng.

Do đó, mức đóng thấp nhất của chủ hộ kinh doanh tham gia BHXH hàng tháng là 25% (3% quỹ ốm đau, thai sản và 22% vào quỹ hưu trí, tử tuất), tức 585.000 nghìn đồng.

Trường hợp chủ hộ kinh doanh không đóng BHXH bắt buộc sẽ bị phạt tiền từ 18% đến 20% tổng số tiền phải đóng, từ 12% đến 15% tổng số tiền phải đóng đối với hành vi chậm đóng BHXH bắt buộc nhưng tối đa không quá 75 triệu đồng hoặc từ 50 – 75 triệu đồng nếu trốn đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc.

Ngoài ra, chủ hộ kinh doanh còn phải đóng đủ số tiền đóng BHHX còn thiếu, nộp lãi tính theo số tiền chậm đóng, trống đóng BHXH. Nếu không thực hiện, ngân hàng sẽ tự trích nộp tiền trả nợ và lãi suất tiền gửi không kỳ hạn cao nhất từ tài khoản của của cơ quan BHXH.