Khách giảm manh, có chợ bỏ hoang

Theo thống kê của Sở Công Thương TP. HCM, trên địa bàn hiện có 233 chợ truyền thống. Hàng hóa tại hệ thống chợ chiếm 60 - 65% tổng lượng cung ứng và tiêu thụ cho thị trường thành phố; hệ thống siêu thị chiếm 13 đến 15% và doanh nghiệp bình ổn thị trường, doanh nghiệp khác cung ứng ra thị trường chiếm khoảng 22 đến 25%.

Qua khảo sát, hiện nay lượng khách đến tại chợ giảm 20%-30% so với thời điểm trước dịch và giảm 30%-50% so với thời điểm năm 2019.

Theo đánh giá của Sở Công Thương, cùng với xu hướng mua sắm tại các siêu thị, trung tâm thương mại, mua sắm qua các trang thương mại điện tử ngày càng tăng thì điều kiện kinh doanh tại rất nhiều chợ truyền thống lại đang xuống cấp, vẫn còn tình trạng bán không đúng giá niêm yết, hàng hóa kém chất lượng… khiến một bộ phận người tiêu dùng mất dần niềm tin, quay lưng với chợ truyền thống.

Điều này khiến cho nhiều chợ truyền thống được đầu tư hàng tỷ đồng nhưng không phát huy hiệu quả, dẫn đến tình trạng bỏ hoang hoặc chỉ hoạt động cầm chừng.

Tiêu biểu là chợ Tân Phú và chợ Phú Hữu (cùng thuộc địa bàn TP. Thủ Đức cũ). Chợ Tân Phú được xây dựng từ năm 2005 trên diện tích 1.815m² nhưng do vị trí giao thông bất tiện nên không có tiểu thương kinh doanh. Chợ Phú Hữu (xây dựng từ 2004, diện tích hơn 9.600m²) hiện chỉ có khoảng 20/164 sạp còn hoạt động, chủ yếu buôn bán vào buổi tối với số lượng tiểu thương đếm trên đầu ngón tay.

Sở Công Thương đã kiến nghị thành phố rà soát, giải thể hoặc chuyển đổi mục đích sử dụng các khu chợ không hiệu quả. Hiện, 2 chợ nói trên đã được đưa vào danh sách chờ giải tỏa giai đoạn 2025–2030.

Ngoài ra, Sở cũng đang tiếp tục rà soát thực trạng mạng lưới chợ trên toàn địa bàn, nhất là khu vực mới sáp nhập gồm Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ), để hoàn thiện kế hoạch phát triển chợ giai đoạn 2025–2030.

Trong định hướng phát triển hệ thống chợ truyền thống, tại TP.HCM đặt mục tiêu đến năm 2030, hiện đại hóa hệ thống chợ truyền thống; hoàn thiện công năng để đáp ứng đa dạng nhu cầu tiêu dùng của người dân. Đặc biệt, phát triển các chợ thành điểm tham quan, mua sắm du lịch, nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế và du lịch cho Thành phố và các tỉnh phía Nam.

Lối mở nào cho chợ truyền thống

Theo TS. Lê Thị Hải Yến - Nhóm nghiên cứu Trường Đại học Kinh tế - Luật, Đại học Quốc gia TP.HCM với đề tài 'Chợ truyền thống dưới góc nhìn người tiêu dùng' thì người tiêu dùng không đánh giá cao mức độ an toàn của thực phẩm tại chợ truyền thống vì hàng hóa bày bán tại chợ truyền thống không được đính kèm với nguồn gốc xuất xứ. Sự đáp ứng của chợ truyền thống với nhu cầu của người tiêu dùng cũng không được đánh giá quá cao. Vì người tiêu dùng ngày nay có thể tiếp cận với nhiều kênh mua sắm trực tuyến cùng một lúc.

Để nâng cao hiệu quả của hoạt động chợ truyền thống, thành phố cần duy trì chợ truyền thống dựa trên những điểm mạnh vốn có như: Giá cả phải chăng, hàng hóa tươi mới, đồng thời cần đẩy mạnh tương tác xã hội trong hoạt động bán hàng như livestream.

Ông Nguyễn Nguyên Phương, Phó Giám đốc Sở Công Thương TPHCM cho biết, từ năm 2025 và định hướng đến năm 2030, TP. HCM tiếp tục thực hiện các biện pháp nhằm tối ưu hóa hệ thống chợ truyền thống: Giảm số lượng chợ còn 216 (giảm 17 chợ), trong đó, 199 chợ sẽ được giữ nguyên hiện trạng, 34 chợ sẽ được giải tỏa, di dời, chuyển công năng và 17 chợ mới sẽ được phát triển.

Đặc biệt đối với hệ thống chợ truyền thống tại khu vực nội thành hiện hữu và phát triển 2 với định hướng cụ thể: Hạn chế phát triển mới chợ ở khu vực nội thành, việc phát triển mới chỉ thực hiện khi có nhu cầu bố trí tiểu thương của các chợ di dời, giải tỏa. Tập trung thực hiện công tác sửa chữa, nâng cấp, duy tu, bảo tồn những chợ có giá trị lịch sử, văn hóa để đáp ứng nhu cầu trao đổi mua bán của người dân, kết hợp phát triển du lịch.

TP. HCM đang hướng tới chuyển đổi mô hình hoạt động của chợ truyền thống, nâng cao khả năng cạnh tranh thông qua việc áp dụng công nghệ, số hóa và tổ chức lại mạng lưới theo hướng hiện đại hóa.

Theo Sở Công Thương, việc đóng cửa các chợ yếu kém là bước thanh lọc cần thiết để các chợ có cơ hội tái cấu trúc, phát triển theo hướng hiện đại, bền vững.

Viện nghiên cứu Phát triển TP. HCM đề xuất, trong quá trình cải tạo, nâng cấp, chợ truyền thống cần gắn với phát triển du lịch, kinh tế đêm. Cải thiện chợ truyền thống về vấn đề vệ sinh, chất lượng hàng hóa.