Một dự án liên quan đến 12 luật, hơn 20 nghị định và thông tư

Ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam (VACC) cho biết, doanh nghiệp của ông đã phải chờ hướng dẫn đấu thầu một dự án bất động sản trong nhiều tháng do các nghị định hướng dẫn không rõ ràng.

Cụ thể, Sở Kế hoạch và Đầu tư (nay là Sở Tài chính) tại địa phương yêu cầu doanh nghiệp phải hỏi Cục Đấu thầu và Vụ Pháp chế thuộc Bộ Tài chính.

“Quy trình này mất 5 tháng nhưng doanh nghiệp không được trả lời cụ thể, vì văn bản chỉ viện dẫn điều luật”, ông nói. Cuối cùng, thủ tục chỉ hoàn tất khi đơn vị hỏi Bộ Nông nghiệp và Môi trường, nâng tổng thời gian chờ lên 7 tháng. Như vậy, doanh nghiệp phải chờ đợi thủ tục, giấy tờ không rõ ràng”, ông Hiệp nhấn mạnh.

Cùng quan điểm, ông Phạm Tấn Công, Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, nhiều doanh nghiệp vẫn gặp rào cản từ thủ tục hành chính rườm rà. Hiện còn nhiều điều kiện kinh doanh và quy trình xử lý hồ sơ không còn phù hợp, cần được cắt giảm hoặc đơn giản hóa.

“Có những dự án đầu tư sử dụng đất phải thực hiện thủ tục hành chính theo ít nhất 12 luật, hơn 20 nghị định và thông tư. Các thông tư này lại thường xuyên thay đổi. Nhanh thì 18 - 24 tháng, còn bình thường là gần 3 năm mới hoàn thành được các thủ tục”, ông Công nêu ví dụ.

Chủ tịch VCCI nhấn mạnh, để cải cách thủ tục hành chính đi vào thực chất, cần hoàn thiện thể chế, tạo môi trường kinh doanh thuận lợi và nâng cao vai trò chủ động của doanh nghiệp trong việc tham gia phản biện chính sách.

Từ thực tế tiếp xúc với doanh nghiệp, ông Đậu Anh Tuấn, Phó tổng thư ký, Trưởng ban Pháp chế Liên đoàn Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) chia sẻ, rất nhiều doanh nghiệp muốn đầu tư, phát triển, nhưng vướng mắc lớn nhất vẫn nằm ở quy trình đầu tư dự án, đặc biệt là các dự án có sử dụng đất.

“Để một dự án được triển khai, doanh nghiệp phải đi qua một "mê cung" thủ tục, bắt đầu từ việc lập dự án sao cho phù hợp với quy hoạch chung, quy hoạch phân khu, từ đó đề xuất lập dự án và xin chấp thuận chủ trương đầu tư”, ông Tuấn nói.

Sau đó, theo ông Tuấn là một chuỗi các thủ tục đầu tư liên quan đến kế hoạch sử dụng đất của cấp tỉnh và huyện. Doanh nghiệp phải trải qua các bước lựa chọn nhà đầu tư qua đấu giá hoặc đấu thầu, rồi đến các thủ tục đất đai như giải phóng mặt bằng, giao đất, cho thuê đất, xác định đơn giá đất... Cuối cùng mới được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

Khi đã có đất, doanh nghiệp lại tiếp tục đối mặt với một quy trình phức tạp không kém về xây dựng, bao gồm các thủ tục liên quan đến môi trường, phòng cháy chữa cháy, an ninh quốc phòng và rất nhiều khâu khác trước khi được cấp giấy phép xây dựng.

Quy trình đầu tư phức tạp, kéo theo đó là thời gian xin xét duyệt kéo dài. Ông Tuấn thống kê có khoảng 15 thủ tục lớn đối với một dự án, nhưng trong mỗi thủ tục lớn lại có thể bao gồm nhiều thủ tục nhỏ. 

Chẳng hạn, một thủ tục chính do một cơ quan chủ trì, nhưng để hoàn thiện hồ sơ, doanh nghiệp có thể phải làm việc với từ 3 - 6 sở, ngành khác nhau, từ đó phát sinh thêm nhiều nhóm thủ tục con.

Một dự án đầu tư có thể liên quan đến 12 luật và hơn 20 thông tư. Mặc dù thời gian gần đây, số lượng nghị định, thông tư đã giảm so với trước, song mức độ phức tạp về nội dung cơ bản vẫn chưa được cải thiện đáng kể.

Ông Tuấn nhấn mạnh, chính sự phức tạp và thiếu đồng bộ này đang là rào cản, làm nản lòng nhà đầu tư, gây lãng phí nguồn lực và bỏ lỡ nhiều cơ hội phát triển.

Cần những cải cách mạnh mẽ và đột phá

Ông Nguyễn Quốc Hiệp đề xuất cứ 6 tháng, chính quyền các địa phương nên tổ chức đối thoại với doanh nghiệp theo từng lĩnh vực để lắng nghe góp ý, từ đó điều chỉnh những thủ tục hành chính chưa phù hợp.

Theo ông Hiệp, để đạt mục tiêu cắt giảm 30% thủ tục hành chính, cần tập trung vào hai khâu: Thứ nhất, giảm bớt thủ tục pháp lý trong các bước đầu tư kinh doanh như cấp phép đầu tư, điều chỉnh quy hoạch, cấp phép xây dựng, nội dung này đã được nêu trong Công điện 78 của Thủ tướng hôm 29/5. Thứ hai, với những thủ tục chưa thể bỏ, cần cụ thể hóa cách điều hành, số hóa phương thức thực hiện. Quan trọng là xác định thời hạn hoàn thành, có địa chỉ chịu trách nhiệm rõ ràng.

Riêng lĩnh vực bất động sản, Chủ tịch VACC kiến nghị cần có một cơ quan thống nhất ban hành quy trình thủ tục đầu tư với các bước bắt buộc và tối giản, giúp doanh nghiệp dễ dàng thực hiện.

Thực tế cho thấy, cải cách hành chính nhằm tạo thuận lợi hơn cho doanh nghiệp, giúp họ dễ dàng triển khai hoạt động kinh doanh, đồng thời xây dựng một phương thức quản lý thông minh hơn, là mong mỏi rất lớn của cộng đồng doanh nghiệp hiện nay. 

Chính vì vậy, theo ông Tuấn cho rằng, bên cạnh tinh thần đột phá quan trọng của Nghị quyết 68, các hành động cụ thể của Quốc hội và Chính phủ trong thời gian tới cần phải mạnh mẽ hơn nữa. Chính phủ cần có những cải cách mang tính đột phá về thủ tục đầu tư để dòng vốn nhanh chóng chảy vào nền kinh tế.

Đơn cử như việc đầu tư xây dựng một khu công nghiệp, lẽ ra chỉ cần một cơ quan chức năng làm đầu mối thay vì nhà đầu tư phải làm lại thủ tục với nhiều cơ quan khác nhau, gây lãng phí về thời gian. 

Thậm chí, với một số thủ tục như cấp giấy phép xây dựng, đã có quy định rõ ràng, nhà đầu tư có thể tự thực hiện và cơ quan nhà nước chỉ cần hậu kiểm. Điều này sẽ hỗ trợ rất lớn cho người dân và doanh nghiệp, giúp rút ngắn thủ tục một cách đáng kể.

Mục tiêu tăng trưởng 8% trong năm nay, tăng trưởng hai con số trong những năm tiếp theo, hay kỳ vọng vào khu vực kinh tế tư nhân sẽ tăng trưởng nhanh hơn mức tăng trưởng chung của nền kinh tế, tất cả đều phụ thuộc vào một yếu tố then chốt, là làm sao để đơn giản hoá các thủ tục đầu tư, đưa vốn vào nền kinh tế một cách hiệu quả.

Chính vì vậy, bên cạnh việc rà soát và điều chỉnh các quy định hiện hành, ông Tuấn cho rằng, đã đến lúc Chính phủ cần có cách tiếp cận và tư duy hoàn toàn khác. Các thủ tục không còn phù hợp cần được "dũng cảm" bãi bỏ để cải tiến mạnh mẽ quy trình quản lý, đầu tư.