Rạng sáng 3/4 (giờ Việt Nam), Chính quyền Tổng thống Donald Trump đã công bố thuế quan đối ứng ở mức ít nhất 10% lên tất cả hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ, trong đó có hàng chục quốc gia phải chịu thuế suất cao hơn.

Danh sách các nền kinh tế phải chịu thuế đối ứng cao hơn bao gồm những đối tác thương mại thuộc hàng lớn nhất của Mỹ như Việt Nam (46%), Trung Quốc (34%), Nhật Bản (24%), và EU (20%).

Việc thực hiện bao gồm 2 đợt: 10% cho thuế quan cơ bản vào ngày 5/4, sau đó là mức thuế riêng cho từng quốc gia vào ngày 9/4.

Trao đổi với VietnamFinance về tác động của chính sách thuế quan này đến Việt Nam,, TS. Phan Phương Nam, Phó Trưởng Khoa Luật Thương mại, Đại học Luật TP. HCM cho rằng khi hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam bị áp mức thuế mới sẽ khiến các sản phẩm này bị "đội giá" tại thị trường của Mỹ.

Theo TS. Phan Phương Nam, khi Mỹ áp thuế đối ứng với hàng hóa Việt Nam lên tới 46%, các ngành nghề bị ảnh hưởng nhiều nhất có thể kể đến như điện tử, dệt may, giày da, gỗ... Cùng với đó, các doanh nghiệp phụ trợ cũng không tránh khỏi ảnh hưởng.

"Nếu Mỹ áp mức thuế 46%, toàn bộ doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu sang thị trường này sẽ chịu tác động trực tiếp. Đặc biệt, các doanh nghiệp nhỏ và vừa - vốn chỉ có một thị trường xuất khẩu chính là Mỹ, sẽ bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Việc Chính phủ Mỹ bất ngờ áp thuế cao có thể chặn đứng cơ hội của các doanh nghiệp này, khiến hàng hóa tồn đọng do khả năng chống chịu tài chính hạn chế. Đáng chú ý, các doanh nghiệp nhỏ và vừa lại chiếm phần lớn trong tổng số doanh nghiệp tại Việt Nam", ông Nam nói.

Tuy nhiên nhìn theo hướng tích cực, ông Nam cho rằng đây cũng là cơ hội để các doanh nghiệp mở rộng thị trường và tìm kiếm những hướng đi mới. Bởi, mức thuế cao của Mỹ chủ yếu tác động đến các doanh nghiệp chỉ xuất khẩu sang thị trường này, trong khi nhiều doanh nghiệp khác vẫn có hoạt động xuất khẩu đa dạng sang nhiều quốc gia. Đối với những doanh nghiệp này, việc tăng thuế có thể làm giảm tỷ trọng xuất khẩu sang Mỹ nhưng chưa đến mức gây tê liệt hoàn toàn.

Ông Nam cho rằng Việt Nam không nên quá phụ thuộc vào thị trường Mỹ mà cần tập trung khai thác các thị trường tiềm năng khác. Quan trọng nhất lúc này là đảm bảo hàng hóa đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế để có thể mở rộng cơ hội xuất khẩu.

Theo TS. Phan Phương Nam, Việt Nam thu hút các quốc gia nhờ vào thị trường tiềm năng, nguồn tài nguyên phong phú và chi phí lao động thấp, qua đó trở thành một trung tâm gia công quan trọng của nhiều doanh nghiệp toàn cầu. Tuy nhiên, việc Mỹ tăng thuế đối với hàng hóa Việt Nam sẽ gây ảnh hưởng trực tiếp đến xuất khẩu, đồng thời làm giảm sức hấp dẫn của thị trường Việt Nam trong mắt các nhà đầu tư nước ngoài.

Dẫn chứng diễn biến của thị trường chứng khoán trong thời gian gần đây là một minh chứng rõ ràng, khi nhiều nhà đầu tư ngoại đã bán ra lượng lớn cổ phiếu của các doanh nghiệp Việt Nam, ông Nam cho rằng để ứng phó trước mắt, các doanh nghiệp Việt Nam cần nhanh chóng đưa ra phương án thích ứng, tính toán việc mở rộng và thay thế bằng những thị trường xuất khẩu khác.

"Khi giảm bớt sự phụ thuộc vào một thị trường duy nhất, doanh nghiệp vẫn có thể duy trì hoạt động nhờ vào các thị trường khác, trong khi chờ đợi những chính sách mới từ chính quyền ông Trump," ông Nam nói.

TS. Phan Phương Nam cũng cho biết mức thuế áp dụng cho Việt Nam cao hơn so với các đối thủ cạnh tranh từ 10-20%, làm giảm sức cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam tại thị trường Mỹ.

Trên thực tế, ông Nam cho rằng quyết định áp thuế cao của ông Trump xuất phát từ mục tiêu bảo vệ doanh nghiệp nội địa Mỹ, nhằm tạo lợi thế cho các công ty trong nước trước hàng nhập khẩu. Do đó, Việt Nam cần chủ động đàm phán song phương với chính quyền Mỹ để tìm giải pháp cho vấn đề này.

Trong quá trình đàm phán, ông Nam cho rằng nếu Việt Nam có thể chứng minh mình không can thiệp vào tỷ giá mà chỉ điều chỉnh theo biến động thị trường, thì hoàn toàn có cơ hội thuyết phục Tổng thống Trump xem xét giảm mức thuế đối ứng.

"Điều này không chỉ tác động trong ngắn hạn mà còn để lại 'dư chấn' kéo dài trong vài năm tới. Do đó, việc Việt Nam đẩy nhanh các hoạt động xúc tiến, thương lượng và đàm phán với Mỹ ngay từ bây giờ là vô cùng cần thiết," ông Nam nhấn mạnh.