Câu chuyện ở Hải Phòng

Theo UBND TP.Hải Phòng, hết tháng 8/2025, toàn thành phố có hơn 704 hợp tác xã với 556 hợp tác xã nông nghiệp hoạt động hiệu quả, nhiều đơn vị đã trở thành “hạt nhân” chương trình OCOP.

Điểm đáng chú ý, trong thời gian qua, hơn 300 hộ dân, thành viên hợp tác xã đã chủ động tích tụ trên 3.000 ha đất, hình thành các vùng sản xuất hàng hóa tập trung tại nhiều địa phương như Nguyễn Bỉnh Khiêm, Vĩnh Thịnh, Vĩnh Hòa, Vĩnh Hải, Vĩnh Bảo, Chấn Hưng, Tân Minh.

Đây được coi là nền tảng để nông nghiệp thành phố chuyển dịch sang hướng hiện đại, nâng cao năng lực cạnh tranh.

Một trong những mô hình tiêu biểu là HTX Tân Minh Đức (xã Trường Tân). Thành lập từ năm 2014, hợp tác xã khởi đầu bằng sản xuất truyền thống, quy mô nhỏ. Đến 2017, Ban Giám đốc quyết định đầu tư nông nghiệp công nghệ cao với 5.000m² nhà màng. Sau gần một thập kỷ, HTX đã mở rộng diện tích lên 65 ha, trong đó 50 ha được đầu tư nhà màng, nhà lưới chuyên canh dưa lưới và dưa chuột theo quy trình khép kín.

Ông Hoàng Anh Thư – Phó Giám đốc HTX Tân Minh Đức – cho biết chi phí đầu tư mỗi mét vuông nhà màng khoảng 330.000 đồng, tương đương 120 triệu đồng/sào. Tuy nhiên, lợi nhuận mang lại cao gấp 3 – 4 lần canh tác truyền thống. Năng suất dưa lưới trong nhà màng đạt 1,2 – 1,5 tấn/sào/vụ, giá bán ổn định từ 30.000 – 35.000 đồng/kg, sản phẩm được tiêu thụ qua chuỗi siêu thị và cửa hàng thực phẩm sạch.

Không chỉ thay đổi tư duy sản xuất, mô hình này còn truyền cảm hứng để nhiều hộ nông dân trong xã học hỏi, ứng dụng công nghệ cao, tạo ra những mô hình kinh tế hiệu quả cho gia đình.

Không dừng ở nông sản, nhiều hợp tác xã đã mạnh dạn mở hướng đi mới. HTX Phúc Hoàng (phường An Dương) tích tụ hơn 3 ha để trồng hoa anh đào, cây cảnh giá trị cao, đồng thời phát triển du lịch sinh thái, dịch vụ trải nghiệm, mở rộng không gian kinh tế nông thôn.

Ruộng đất quy mô lớn: Nút thắt cần tháo gỡ

Dù có nhiều chuyển biến tích cực, quá trình tích tụ đất vẫn đối diện nhiều rào cản. Giám đốc HTX Nam Việt – ông Phạm Văn Quyên cho biết, Luật Đất đai 2024 và Nghị định 102 đã mở thêm cơ chế mới, song thủ tục còn phức tạp, thời hạn thuê đất ngắn, không phù hợp với các dự án đầu tư dài hạn. Bên cạnh đó, tình trạng đất manh mún và tâm lý giữ đất của nông dân khiến việc tích tụ tốn nhiều thời gian, chi phí.

Ông Phạm Trung Kiên – Giám đốc HTX Đông Sơn (Thủy Nguyên) – kiến nghị cần có cơ chế đặc thù để hợp tác xã và doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận đất canh tác quy mô lớn.

Ở góc độ doanh nghiệp, ông Trần Văn Long – Giám đốc Công ty TNHH Nông nghiệp Xanh và Sạch – nhấn mạnh: tích tụ ruộng đất là yếu tố sống còn để phát triển nông nghiệp công nghệ cao. Nếu đất đai vẫn nhỏ lẻ, việc đầu tư hệ thống nhà kính, tưới tiêu tự động hay máy móc hiện đại sẽ bất khả thi. “Doanh nghiệp chúng tôi đã mất nhiều năm thương lượng với hàng trăm hộ dân, trong khi thủ tục hành chính, đặc biệt là giấy tờ chuyển nhượng và thuê đất, vẫn còn phức tạp”, ông Long chia sẻ.

Ông Long đề xuất Nhà nước có thể lập quỹ đất tập trung, cho doanh nghiệp thuê dài hạn. Như vậy, doanh nghiệp mới yên tâm đầu tư hạ tầng, nghiên cứu giống cây trồng, xây dựng chuỗi giá trị bền vững.

Thực tiễn cho thấy, khi có đất tập trung và ứng dụng công nghệ, năng suất và chất lượng sản phẩm đã tăng vượt trội. Với mô hình dưa lưới trong nhà màng, doanh nghiệp kiểm soát được nhiệt độ, ánh sáng, dinh dưỡng, cho trái đồng đều, ngọt đậm, ít sâu bệnh, đủ tiêu chuẩn vào các kênh tiêu thụ cao cấp như siêu thị, chuỗi nhà hàng lớn.

Ông Long khẳng định: “Tích tụ đất không chỉ giúp doanh nghiệp làm giàu mà còn nâng cao thu nhập cho nông dân, thay đổi tư duy từ sản xuất nhỏ lẻ sang sản xuất chuyên nghiệp, giá trị cao”.

Thực tế nông nghiệp Hải Phòng cho thấy hợp tác xã kiểu mới đang trở thành lực lượng tiên phong, góp phần hình thành những vùng sản xuất tập trung, ứng dụng công nghệ cao, gắn kết giữa sản xuất và thị trường. Tuy nhiên, để xu thế này lan tỏa mạnh mẽ hơn, vẫn cần cơ chế đột phá trong chính sách đất đai, tạo điều kiện để hợp tác xã và doanh nghiệp nông nghiệp yên tâm đầu tư lâu dài.