Khuyến khích xã hội hóa đầu tư hạ tầng và phương tiện

Bộ Xây dựng được giao rà soát, sửa đổi, hoàn thiện cơ chế, chính sách; khuyến khích xã hội hóa đầu tư hạ tầng và phương tiện; đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính trong cấp phép, đăng kiểm, quản lý phương tiện; bố trí quỹ đất phục vụ cảng, bến thủy nội địa, tích hợp với quy hoạch logistics ven sông. Đồng thời, triển khai xây dựng đề án tổng thể phát triển hạ tầng và dịch vụ đường thủy giai đoạn 2026 - 2035.

Trên cơ sở đó, Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam đang tích cực triển khai một số nhiệm vụ, thúc đẩy phát triển đường thủy, như hoàn thiện thể chế, cơ chế, chính sách; tập trung rà soát, đề xuất sửa đổi Bộ luật Hàng hải Việt Nam và Luật Giao thông đường thủy nội địa nhằm đồng bộ với thực tiễn phát triển mới. Trong đó, chú trọng đơn giản hóa thủ tục hành chính, tăng cường phân cấp và mở rộng chính sách ưu đãi cho doanh nghiệp đầu tư phương tiện, cảng, bến thủy và dịch vụ logistics.

Đang có sự dịch chuyển mạnh sang vận tải bằng các phương thức có số lượng lớn, giá thành hạ. Ảnh: Tiên Nguyễn

Đồng thời, Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam cũng đang hoàn thiện Đề án tổng thể Phát triển hạ tầng và dịch vụ vận tải đường thủy nội địa giai đoạn 2026 - 2035. Đề án xác định rõ các hành lang vận tải thủy trọng điểm, mạng lưới cảng, bến hàng hóa, trung tâm logistics ven sông, bảo đảm kết nối hiệu quả với hệ thống đường bộ, đường sắt và cảng biển, tạo chuỗi vận tải đa phương thức thống nhất và bền vững.

Xây dựng Luật Hàng hải và Đường thủy nội địa mới Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Xuân Sang cho biết, thời gian tới, để tạo hành lang pháp lý vững chắc, Bộ Xây dựng sẽ tập trung xây dựng Luật Hàng hải và Đường thủy nội địa mới để góp phần thúc đẩy ngành hàng hải và đường thủy Việt Nam phát triển ổn định trong giai đoạn mới. Theo số liệu thống kê, tổng khối lượng luân chuyển hàng hóa năm 2024 đạt gần 545 tỷ tấn.km. Trong đó, hàng hải đạt gần 275 tỷ tấn.km; đường thuỷ nội địa đạt gần 121 tỷ tấn.km; đường bộ đạt khoảng 136 tỷ tấn.km; đường sắt đạt 3,8 tỷ tấn.km và đường hàng không trên 9,6 tỷ tấn.km.

Bên cạnh đó, tiếp tục triển khai thực hiện Quy hoạch cảng thủy nội địa toàn quốc theo hướng đồng bộ, hiện đại, có trọng tâm và phù hợp với nhu cầu phát triển vùng. Trong đó, ưu tiên đầu tư, nâng cấp các tuyến vận tải chính ở đồng bằng sông Hồng, đồng bằng sông Cửu Long và hành lang ven biển Bắc - Nam, đồng thời khuyến khích xã hội hóa đầu tư kết cấu hạ tầng cảng, bến, kho bãi, trung tâm logistics thủy nội địa nhằm huy động tối đa nguồn lực ngoài ngân sách cho phát triển hạ tầng.

Áp dụng công nghệ thông tin một cách triệt để

Theo Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam, để triển khai thành công đồng loạt những nhiệm vụ nêu trên, thì việc ứng dụng công nghệ thông tin trên cơ sở tận dụng tối đa hệ thống quản lý đã có, kế thừa các chương trình mục tiêu đang triển khai phục vụ chuyển đổi số, nâng cao năng lực cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành, chia sẻ dữ liệu giữa các cơ quan quản lý, phục vụ hoạt động nội bộ, người dân và doanh nghiệp là yếu tố sống còn...

Dự án Xây dựng hệ thống thông tin quản lý tích hợp phục vụ chuyển đổi số đang được Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam triển khai. Dự án sẽ hình thành cơ sở dữ liệu phương tiện thủy nội địa có mục đích sử dụng cho lưu trữ, quản lý các loại dữ liệu chủ và dữ liệu tác nghiệp theo quy trình thu thập, tổng hợp thông tin có đủ tính pháp lý để có thể tham chiếu sử dụng trong quá trình giải quyết các thủ tục hành chính và điều hành tác nghiệp có liên quan.

Đầu tư hệ thống thông tin thuyền viên phương tiện thủy nội địa phục vụ quản lý cấp, cấp lại, chuyển đổi giấy khả năng chuyên môn thuyền viên, người lái phương tiện thủy nội địa; quản lý hồ sơ lý lịch hành nghề của thuyền trưởng, người lái phương tiện thủy nội địa trên phạm vi toàn quốc.

Hoàn chỉnh, nâng cấp các hệ thống thông tin quản lý đăng ký tàu biển và quản lý thuyền viên lĩnh vực hàng hải phục vụ nghiệp vụ quản lý đăng ký tàu biển và quản lý thuyền viên trên phạm vi toàn quốc, đảm bảo kết nối Cơ sở dữ liệu tàu biển và Cơ sở dữ liệu thuyền viên hàng hải với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, xác thực và định danh điện tử.

Với những giải pháp đồng bộ nói trên, Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam khẳng định quyết tâm đồng hành cùng các cơ quan, địa phương và doanh nghiệp, phát huy lợi thế tự nhiên của hệ thống sông ngòi, kênh rạch, đưa vận tải đường thủy trở thành một trụ cột quan trọng của hệ thống giao thông và logistics quốc gia, góp phần giảm chi phí, giảm phát thải và thúc đẩy phát triển kinh tế xanh của đất nước.

Còn hơn 1.000 bến thủy nội địa hoạt động không phép Theo Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam, cả nước đang quản lý, khai thác gần 7.000 km đường thủy nội địa quốc gia. Trên các tuyến được bố trí hệ thống phao tiêu, đèn báo hiệu cùng hàng trăm công trình chỉnh trị, trụ neo nhằm đảm bảo an toàn giao thông (ATGT) cho phương tiện hoạt động trên tuyến. Cả nước có 310 cảng thủy nội địa và hơn 6.000 bến thủy, tuy nhiên vẫn còn hơn 1.000 bến hoạt động không phép, tiềm ẩn nguy cơ mất ATGT. Số lượng phương tiện thủy nội địa trên cả nước có khoảng 263.060 phương tiện đã được đăng ký, nhưng phần lớn đã có tuổi đời trung bình 15 năm, nhiều tàu cũ kỹ, nguy cơ mất an toàn cao. Hiện cả nước có 12 cơ sở đào tạo thuyền viên, người lái phương tiện, phân bố đều tại các khu vực. Các cơ sở đã đào tạo được hàng nghìn thuyền viên, người lái phương tiện thủy nội địa. Số vụ tai nạn giao thông đường thủy nội địa đã giảm trên 10% ở cả 3 tiêu chí (số vụ, số người chết, số người bị thương). Số lượng đăng ký, đăng kiểm phương tiện thủy nội địa ngày càng tăng. Hệ thống cơ sở hạ tầng tại cảng, bến thuỷ nội địa cũng dần được hiện đại, kiên cố hoá; quy mô cảng, bến ngày càng được nâng cấp. Cũng theo Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam, ngoài các kết quả tích cực đã đạt được, công tác đảm bảo ATGT đường thủy vẫn còn nhiều hạn chế. Một số tuyến luồng chưa đạt cấp kỹ thuật; tình trạng khan cạn, tĩnh không cầu thấp, điểm đen giao thông vẫn tồn tại, như cầu Bình, cầu Đuống, cầu Đoan Vỹ, cầu Bình Triệu... Các bến thủy nội địa không phép hoặc giấy phép hết hạn nhưng vẫn hoạt động còn nhiều (trên 1.000 bến). Phương tiện hoạt động tại các bến này không được các lực lượng chức năng thường xuyên kiểm tra về điều kiện an toàn của phương tiện, thuyền viên, hàng hóa, hành khách, tiềm ẩn nguy cơ mất trật tự ATGT đường thủy. Công tác kiểm tra xử lý vi phạm của các lực lượng chức năng, chính quyền địa phương chưa thực sự quyết liệt, nên các bến hoạt động không phép vẫn chưa được xử lý triệt để. Phương tiện thủy nội địa hoạt động nhưng chưa đăng ký, đăng kiểm vẫn còn tồn tại... Ứng dụng công nghệ trong quản lý, giám sát phương tiện còn hạn chế, dữ liệu phân tán; lực lượng kiểm tra, tuần tra mỏng, chưa đáp ứng yêu cầu quản lý.