Động lực mới cho ngành dệt may

Năm 2022, RCEP chính thức có hiệu lực, ngành dệt may Việt Nam có được nhiều cơ hội mở rộng thị trường ở các nước và khu vực tiềm năng như Trung Quốc, Nhật Bản, ASEAN hay Hàn Quốc với mức độ cam kết dễ chịu hơn so với các Hiệp định thương mại tự do (FTA) trước đó.

Theo số liệu của Cục Thống kê (Bộ Tài chính), năm 2022, xuất khẩu hàng dệt may của cả nước đạt 44 tỷ USD, tăng 8,8% so với cùng kỳ năm trước. Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu dệt may đạt 44 tỷ USD, tăng 11,26% so với năm 2023. Trong khối RCEP, xuất khẩu sang Nhật Bản đạt 4,3 tỷ USD, Hàn Quốc đạt 3,1 tỷ USD, Trung Quốc đạt 1,3 tỷ USD.

7 tháng năm 2025, ngành dệt may Việt Nam tiếp tục ghi nhận tín hiệu tích cực với kim ngạch xuất khẩu đạt trên 26,33 tỷ USD, tăng 5,3 tỷ USD (tương ứng 9%) so cùng kỳ năm 2024. Thị trường Nhật Bản đứng thứ 3 về kim ngạch, đạt 2,53 tỷ USD, chiếm 11,2%. Tiếp đến thị trường Hàn Quốc đạt 1,6 tỷ USD, chiếm 7,1%. Hàng dệt may xuất khẩu sang thị trường Đông Nam Á chiếm 5,5%, đạt trên 1,23 tỷ USD, tăng 6,3% so với cùng kỳ năm trước.

Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam (Vitas) Vũ Đức Giang cho biết, Nhật Bản và Hàn Quốc hiện là những thị trường nhập khẩu lớn đối với hàng dệt may Việt Nam trong khối RCEP. Bên cạnh đó, dù ASEAN và Trung Quốc có ngành dệt may phát triển, các quốc gia này vẫn ưu tiên nhập khẩu hàng hóa từ những thành viên của hiệp định, mở ra cơ hội để Việt Nam gia tăng thị phần.

Sự tự do hóa thương mại tương đối rộng trong RCEP giúp DN Việt khai thác hiệu quả hơn các lợi thế sẵn có. Quy tắc xuất xứ cộng gộp cũng là một điểm thuận lợi quan trọng, cho phép hàng may mặc sản xuất từ nguyên phụ liệu trong khối được hưởng ưu đãi thuế quan, qua đó giảm chi phí và nâng cao tính cạnh tranh.

Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) bao gồm 15 quốc gia thành viên, trong đó có 10 nước ASEAN và 5 nước đối tác là Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia, New Zealand ký kết vào ngày 15/11/2020, chính thức có hiệu lực từ ngày 1/1/2022.

 

Ngành dệt may đặt mục tiêu đạt kim ngạch xuất khẩu từ 47 - 48 tỷ USD trong năm nay. Để hiện thực hóa mục tiêu này, việc tận dụng tối đa các FTA đã ký, bao gồm EVFTA, CPTPP và đặc biệt là RCEP được coi là giải pháp then chốt. So với các FTA khác, RCEP giúp mở rộng thị trường và giải quyết được những thách thức về nguồn nguyên liệu đầu vào, vốn là hạn chế lâu nay của ngành.

“Nếu biết khai thác linh hoạt các ưu đãi từ RCEP cùng sự hỗ trợ từ những hiệp định trước đó, ngành dệt may Việt Nam sẽ có thêm động lực để đạt được kim ngạch xuất khẩu theo kế hoạch, đồng thời củng cố vị thế trên bản đồ dệt may toàn cầu” - ông Vũ Đức Giang nhấn mạnh.

Doanh nghiệp phải nâng cao năng lực cạnh tranh

Nhận định RCEP mở ra nhiều cơ hội cho Việt Nam nhờ nhu cầu nhập khẩu hàng dệt may lớn từ các nước thành viên, tuy nhiên, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) Ngô Chung Khanh cho rằng, ngành dệt may trong nước vẫn phải đối mặt với không ít thách thức, nhất là tại thị trường nội địa.

Thách thức đầu tiên là sức ép cạnh tranh. Khi tham gia RCEP, thị trường trong nước cũng mở cửa cho các nước thành viên. Điều này đồng nghĩa hàng hóa cùng cơ cấu sẽ tràn vào, tạo áp lực lớn cho các sản phẩm dệt may trong nước. Trong khi đó, công nghệ sản xuất trong nước còn hạn chế, giá trị gia tăng thấp, giá thành lại cao hơn so với sản phẩm từ một số nước, đặc biệt là Trung Quốc. Việc hàng Trung Quốc có thể nhập khẩu dễ dàng vào Việt Nam tạo thêm áp lực cho doanh nghiệp nội địa.

Thách thức thứ hai là sự phụ thuộc lớn vào nguyên, phụ liệu nhập khẩu. Việt Nam thuộc nhóm các quốc gia xuất khẩu dệt may hàng đầu thế giới nhưng phần lớn nguyên liệu sản xuất vẫn phải nhập từ nước ngoài. Điều này khiến ngành dễ bị tác động khi chuỗi cung ứng đứt gãy hoặc nguồn cung biến động. Thách thức thứ ba là tỷ lệ doanh nghiệp Việt Nam hiểu biết về các cam kết FTA còn ở mức thấp. Điều này đặt ra yêu cầu lớn đối với cơ quan quản lý trong việc tuyên truyền, hướng dẫn để DN có thể nắm bắt và tận dụng hiệp định.

Đề xuất giải pháp, TS Lê Quốc Phương - nguyên Phó Giám đốc Trung tâm Thông tin công nghiệp và thương mại (Bộ Công Thương) khuyến nghị, cần định hướng chiến lược phát triển phù hợp, đồng thời khuyến khích nghiên cứu và ứng dụng công nghệ, kỹ thuật trong ngành dệt may và các lĩnh vực hỗ trợ, nhất là sản xuất nguyên phụ liệu.

Bên cạnh đó, chú trọng đầu tư hạ tầng, thiết bị và đào tạo lao động. Hệ thống giao thông hiện đại sẽ giúp vận chuyển hàng hóa, nguyên vật liệu thuận lợi, giảm chi phí logistics; công tác đào tạo công nhân tay nghề cao, cùng chính sách khuyến khích nhân lực trong nghiên cứu kỹ thuật và sản xuất nguyên phụ liệu, sẽ tạo động lực phát triển công nghệ ngành dệt may. Đồng thời, đa dạng hóa thị trường nhập khẩu nguyên liệu để giảm sự phụ thuộc. Ngoài ra, việc kiểm soát hàng lậu, hàng giả cũng là yếu tố quan trọng để bảo vệ sản xuất trong nước.

Về phía DN, TS Lê Quốc Phương cho rằng cần chủ động nghiên cứu kỹ các cam kết trong hiệp định, nắm vững lộ trình cắt giảm thuế quan, các tiêu chuẩn kỹ thuật và thủ tục hải quan. Bên cạnh đó, ngành dệt may cần chú trọng xây dựng thương hiệu bền vững, đẩy mạnh liên kết chuỗi cung ứng và tăng khả năng tự chủ nguyên liệu. Các DN cũng cần đổi mới sáng tạo, theo dõi xu hướng thời trang thế giới, đầu tư công nghệ để tạo ra sản phẩm có khả năng cạnh tranh cao