2024 - một năm đầy thách thức nhưng cũng tràn đầy những dấu ấn đáng tự hào của ngành Tài chính Việt Nam. Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu biến động và những yêu cầu đổi mới mạnh mẽ trong nước, với sự nỗ lực không ngừng nghỉ của các cấp, các ngành, kinh tế nước ta đã phục hồi rõ nét với rất nhiều điểm sáng.

Do độ trễ của chính sách, những khó khăn của doanh nghiệp, của nền kinh tế như dồn cả vào năm 2024. Cộng với đó, thiên tai bão lũ dồn dập kéo lùi cả nền kinh tế. Song với quyết tâm chính trị mạnh mẽ, dưới sự chỉ đạo của Trung ương Đảng, Quốc hội, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ, toàn ngành Tài chính đã vào cuộc mạnh mẽ với tâm thế mới, quyết tâm mới. Bộ Tài chính đã khẩn trương xây dựng kế hoạch hành động và triển khai quyết liệt ngay từ những ngày đầu, tháng đầu của năm.

Cơ quan thuế, hải quan tăng cường quản lý thu ngân sách nhà nước (NSNN), chống thất thu ở các lĩnh vực, địa bàn trọng điểm. Đối với cơ quan Thuế, việc ra mắt Ứng dụng trợ lý ảo trong quản lý nợ thuế và Trợ lý ảo hỗ trợ người nộp thuế (Chatbot) là bước đi đột phá của ngành Thuế đưa trí tuệ nhân tạo vào quản lý thuế.

Năm 2024, lần đầu tiên, thu NSNN vượt mốc hơn 2 triệu tỷ đồng, bằng 119,8% (tăng khoảng 336,5 nghìn tỷ đồng) so với dự toán, tăng 16,2% so năm 2023. Thu ngân sách trung ương và thu ngân sách địa phương đều vượt cao so với dự toán. Điều đáng nói là thu ngân sách vượt dự toán ở mức cao, trong bối cảnh ngành Tài chính kiên trì chính sách hỗ trợ người dân, doanh nghiệp. Thu từ 3 khu vực kinh tế đều vượt dự toán và tăng 10,5% so với năm 2023.

Đánh giá về thành công này, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho rằng, ngành Tài chính đã chủ động, quyết liệt, triển khai nhiều giải pháp quản lý sáng tạo, điều hành chính sách tài khóa, linh hoạt, hiệu quả với các chính sách vĩ mô khác, nhờ đó đã hoàn thành toàn diện các nhiệm vụ về tài chính - NSNN.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, chi NSNN được điều hành chủ động, quản lý chặt chẽ, theo dự toán và tiến độ triển khai nhiệm vụ. Đáng chú ý, chi ngân sách đã tập trung vốn cho các dự án đầu tư, công trình trọng điểm, kinh phí cho các nhiệm vụ quốc phòng, an ninh, khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh, thực hiện cải cách tiền lương, trợ cấp các đối tượng chính sách... Cân đối ngân sách trung ương và ngân sách địa phương được đảm bảo.

Chi NSNN ước đến ngày 31/12/2024 đạt khoảng 1.830,8 nghìn tỷ đồng, bằng 86,4% dự toán. Ước tính năm 2024, bội chi NSNN thực hiện khoảng 3,4% GDP, giảm 10 nghìn tỷ đồng so với dự toán.

Vừa qua, Tổng Bí thư Tô Lâm đã truyền đi thông điệp mạnh mẽ, mang tính thức tỉnh sâu sắc, khuyến khích các cấp, các ngành xem xét lại cách thức sử dụng và quản lý nguồn lực toàn xã hội. Với vai trò là cơ quan thường trực của Ban Chỉ đạo phòng, chống lãng phí của Thủ tướng, Bộ Tài chính tiếp tục đề xuất các giải pháp nhằm đạt hiệu quả cao nhất, khắc phục và chống lãng phí, góp phần thúc đẩy đất nước phát triển mạnh mẽ. Năm qua, các bộ, ngành tiết kiệm khoảng 5 nghìn tỷ đồng. Số tiền này Chính phủ báo cáo Quốc hội sử dụng xóa nhà tạm, nhà dột nát cho người nghèo, người cận nghèo.

Thực hiện chỉ đạo của Tổng Bí thư, mới đây, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng chia sẻ, Bộ Tài chính sẽ tham mưu cho Chính phủ đẩy mạnh công tác phòng chống tham nhũng, lãng phí với quan điểm “mọi tài sản mọi nguồn lực được khơi thông, tăng thu NSNN, nâng cao đời sống cho nhân dân”.

Những tín hiệu tích cực từ công tác thu - chi NSNN đã góp phần kiểm soát chặt chẽ nợ công, tái cơ cấu danh mục nợ theo hướng an toàn, bền vững. Nợ công được quản lý chặt chẽ, thấp hơn ngưỡng cho phép. Đến cuối năm 2024, các chỉ tiêu dư nợ công khoảng 36 - 37% GDP, nợ Chính phủ khoảng 33 - 34% GDP, nghĩa vụ trả nợ trực tiếp của Chính phủ so thu NSNN khoảng 20 - 21%.

Với kết quả nổi bật này, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng khẳng định, sẽ tận dụng tối đa dư địa nợ công, đẩy mạnh huy động vốn trong nước thông qua phát hành trái phiếu chính phủ với lãi suất hợp lý và vay nợ nước ngoài với chi phí thấp, ít ràng buộc nhằm đảm bảo nguồn lực chi đầu tư phát triển, đầu tư xây dựng công trình hạ tầng trọng điểm quốc gia, dự án kết nối liên vùng.

Ngoài ra, một thành công nổi bật của Bộ Tài chính phải kể đến đó là phát triển thị trường tài chính đồng bộ, hiện đại, minh bạch và bền vững. Thị trường chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp, bảo hiểm tiếp tục ổn định, phục hồi mạnh mẽ. Kết quả nổi bật này đã được Thủ tướng Chính phủ khen ngợi: “Nước ta là nước duy nhất ở Đông Nam Á, thị trường chứng khoán tăng trưởng 2 con số trong năm qua”.

Chia sẻ với TBTCVN, đại biểu Quốc hội Trần Văn Lâm dành nhiều những lời khen ngợi cho công tác điều hành chính sách tài khóa. Vị đại biểu vừa là Ủy viên Thường trực của Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội, cũng là người quan tâm, dõi theo ngành Tài chính đánh giá: “Đất nước ta đã vững vàng vượt qua nhiều sóng gió, thách thức và đang sẵn sàng bước vào giai đoạn phát triển mới. Góp phần làm nên kết quả đó, có sự đóng góp rất quan trọng của công tác quản trị ngân sách và thực thi chính sách tài khóa. Chưa bao giờ đất nước ta có nền tảng tài chính quốc gia vững mạnh như hiện nay”.

Ngay từ những ngày đầu bắt tay vào công tác điều hành tại Bộ Tài chính, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng đã đặc biệt quan tâm đến công tác xây dựng thể chế tài chính. Bộ trưởng truyền đi thông điệp “ngành Tài chính tập trung công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật, tạo bước đột phá phát triển kinh tế đất nước”. Đây là hành lang pháp lý quan trọng, nhằm thúc đẩy tăng trưởng, kiểm soát lạm phát và ổn định kinh tế vĩ mô; kịp thời tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh của người dân, doanh nghiệp, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh.

Bộ Tài chính luôn coi trọng công tác hoàn thiện thể chế, coi đây là kim chỉ nam, dọn đường cho phát triển. 2024 là năm đáng nhớ đối với Bộ Tài chính khi trình Chính phủ, trình Quốc hội nhiều đề án luật quan trọng. Có những dự án luật trong chương trình, nhưng có dự án luật phát sinh từ thực tiễn. Dự án 1 luật sửa 9 luật là minh chứng rõ nét cho điều này.

Từ khi manh nha đến khi trình Chính phủ, Quốc hội chỉ trong một thời gian ngắn, nhưng Bộ Tài chính đã hoàn thành đảm bảo chất lượng, kịp tiến độ. Các cơ quan có liên quan thuộc Bộ Tài chính bắt tay vào sửa luật với tinh thần trách nhiệm và quyết tâm cao nhất. Quốc hội đã thông qua luật với số phiếu tán thành cao, nhằm gấp rút hoàn thiện thể chế trong lĩnh vực chứng khoán, kế toán, kiểm toán độc lập, NSNN, quản lý tài sản công, quản lý thuế, dự trữ quốc gia…

Với số lượng khổng lồ các văn bản quy phạm pháp luật, năm 2024, Bộ Tài chính đã hoàn thành 70/71 đề án nhiệm vụ được giao, trong đó có 38 đề án, nhiệm vụ bổ sung. Tính cả các đề án trình từ những năm trước chuyển sang, đã trình Chính phủ ban hành 23 nghị định và 20 dự thảo nghị định đang xem xét ban hành. Bộ Tài chính ban hành theo thẩm quyền 86 thông tư.

Cùng với nỗ lực kiến thiết chính sách tài chính, chủ trương “khoan thư sức dân”, “trọng dân” được Bộ Tài chính kiên trì thực hiện. Liên tục 5 năm qua, Bộ Tài chính nghiên cứu, đề xuất các chính sách tài khóa chủ động, mở rộng hợp lý, hiệu quả, có trọng tâm trọng điểm.

Khoảng 900 nghìn tỷ đồng là con số gần 5 năm qua thực hiện miễn, giảm, gia hạn thuế, phí, lệ phí, tiền thuê đất tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ doanh nghiệp, người dân. Đơn cử như trong năm 2024, số tiền miễn, giảm, gia hạn thuế, phí, lệ phí và tiền thuê đất lên tới khoảng 197 nghìn tỷ đồng.

Khẳng định kiên định chính sách hỗ trợ người dân, doanh nghiệp, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, Bộ Tài chính tiếp tục triển khai hiệu quả, thực chất chính sách đã ban hành như: giảm 2% thuế suất giá trị gia tăng, giảm 50% thuế bảo vệ môi trường đối với xăng dầu, mỡ nhờn, hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua khó khăn, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Đại diện cộng đồng doanh nghiệp, TS. Tô Hoài Nam - Phó Chủ tịch thường trực kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam cho rằng, các chính sách gia hạn, giảm thuế hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua khó khăn về dòng tiền có ý nghĩa rất tích cực, hiệu quả ngay. Việc gia hạn thuế, phí rất lớn, trung bình hàng năm lên tới khoảng 100 nghìn tỷ đồng. Đây có thể hiểu là Nhà nước cho doanh nghiệp tạm thời vay vốn với lãi suất 0 đồng. Điều này ý nghĩa hơn cả việc giảm thuế, phí, giúp doanh nghiệp thêm dòng vốn quay vòng, phát triển sản xuất kinh doanh.

Ngày 28/11/2024, tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, với 100% đại biểu Quốc hội có mặt biểu quyết thông qua Nghị quyết phê chuẩn đề nghị của Thủ tướng Chính phủ bổ nhiệm ông Nguyễn Văn Thắng giữ chức vụ Bộ trưởng Bộ Tài chính nhiệm kỳ 2021 - 2026.

Thời điểm Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nhậm chức là khi cả nước bắt tay thực hiện chủ trương của Trung ương Đảng và sự chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm, của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính về tinh gọn bộ máy hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng khẳng định: Bộ Tài chính khẩn trương thực hiện với tinh thần “phải làm ngay, càng làm sớm càng có lợi cho dân, cho nước”.

Sớm bắt tay vào việc, ngay ngày 3/12/2024, Bộ trưởng Bộ Tài chính ban hành Chỉ thị số 03/CT-BTC về đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy Bộ Tài chính; khẩn trương quán triệt đến toàn thể cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, người lao động và tổ chức thực hiện ngay Chỉ thị này.

Cùng với đó, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng khẩn trương quyết định thành lập Ban Chỉ đạo sắp xếp tổ chức bộ máy của Bộ Tài chính; xây dựng phương án đổi mới, sắp xếp bộ máy. Bộ trưởng, các Lãnh đạo Bộ Tài chính đã quán triệt, chỉ đạo toàn Ngành tăng cường tinh thần đoàn kết, đồng thuận trong tập thể đơn vị; kịp thời nắm bắt tư tưởng của công chức, viên chức và người lao động thống nhất nhận thức, hành động, chấp hành nghiêm chủ trương sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, đảm bảo tiến độ, chất lượng.

“Trong thời gian tới, còn rất nhiều việc phải làm, còn nhiều vấn đề khó. Tập thể Lãnh đạo Bộ Tài chính và toàn Ngành thể hiện sự đồng lòng, thống nhất rất cao, với quyết tâm chính trị mạnh mẽ để thực hiện chủ trương của Lãnh đạo Đảng và Nhà nước. Ngành Tài chính đã sẵn sàng để hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ của thời kỳ phát triển mới, đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc” - Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh.

Năm 2025 mở ra nhiều cơ hội phát triển mới. Tin tưởng rằng, với sự đoàn kết, sáng tạo, quyết tâm cao và nỗ lực lớn, ngành Tài chính vững tin bứt phá, quyết tâm phấn đấu hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ tài chính - NSNN được giao, tạo tiền đề, nền tảng vững chắc, góp phần tích cực cùng đất nước đất nước vững bước tiến vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình trở thành quốc gia giàu mạnh và thịnh vượng.