Sáng 11/11, Quốc hội tiến hành chất vấn và trả lời chất vấn nhóm vấn đề thứ nhất thuộc lĩnh vực ngân hàng. Tham gia chất vấn, đại biểu Phạm Văn Hoà (Đồng Tháp) đặt vấn đề: Lượng kiều hối gửi về Việt Nam rất nhiều, chỉ tính riêng trong năm 2023 là 16 tỷ USD. Tuy nhiên, người dân gửi USD vào ngân hàng thì lãi suất ở mức 0%. Tại sao ngân hàng không chủ động huy động nguồn vốn này mà lại lựa chọn đi vay nước ngoài với lãi suất cao hơn?

Giải đáp về vấn đề này, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết thời gian trước, thị trường ngoại hối và tỷ giá của Việt Nam thường xuyên biến động, gây bất ổn kinh tế vĩ mô.

“Có thời điểm nền kinh tế thặng dư ngoại tệ nhưng mỗi khu vực lại găm giữ không bán, gây ra cảnh người có thì không bán còn người chưa có nhu cầu thì đã mua”, bà Hồng nói.

Kể từ năm 2016, NHNN đã áp dụng nhiều biện pháp đồng bộ, trong đó có giải pháp quan trọng về kiên định điều hành theo mục tiêu kiểm soát lạm phát, giữ ổn định giá trị VND. Cùng với đó là những chính sách kết hợp lãi suất và tỉ giá để sao cho việc nắm giữ VND hấp dẫn và có lợi hơn như đưa lãi suất USD đưa về 0%, thực hiện các giải pháp để ổn định tỉ giá và ban hành các thông tư hạn chế doanh nghiệp mua trước khi có nhu cầu về ngoại tệ.

Bên cạnh đó, NHNN điều hành tỷ giá trên cơ sở tỷ giá trung tâm với biến động lên xuống mỗi ngày, từ đó, giúp giảm tình trạng đầu cơ, găm giữ ngoại tệ và giảm tình trạng đô la hóa nền kinh tế. Người dân và doanh nghiệp theo đó có USD bán cho tổ chức tín dụng.

Theo lãnh đạo NHNN, đây là giải pháp chính sách rất hiệu quả và rất tốt, có hiệu quả cho ổn định kinh tế vĩ mô. Bằng chứng là dự trữ ngoại hối nhà nước mới gia tăng có lúc lên đến hàng trăm tỷ USD trong khi cuối năm 2015 chỉ có khoảng 30 tỷ USD.

“Nếu tăng lãi suất gửi ngoại tệ lên thì đồng nghĩa với việc người nắm giữ ngoại tệ vừa được hưởng lợi về những biến động tỷ giá, còn được lãi suất tiền gửi. Điều này có thể gây tâm lý chuyển dịch từ VND sang ngoại tệ, gây rủi ro trở lại”, Thống đốc cho hay.

Giải thích thêm, Thống đốc cho biết, chủ trương của Việt Nam là chống vàng hoá, hạn chế đô la hoá. Chính vì thế, chủ trương áp lãi suất gửi ngoại tệ 0% sẽ thúc đẩy doanh nghiệp và người dân có ngoại tệ sẽ bán cho ngân hàng, chuyển hoá thành VND để đầu tư cho sản xuất kinh doanh.

Còn việc vay nợ nước ngoài, theo Thống đốc, bản chất, hiện nay Việt Nam đang thiếu vốn, nên phải huy động nguồn lực từ nước ngoài, thông qua nhiều kênh như đầu tư trực tiếp, gián tiếp... nhưng vẫn phải thực hiện các giải pháp để đảm bảo cân đối vĩ mô.

Nhiều chuyên gia cũng đồng tình với việc kiên định duy trì mức lãi suất 0% đối với tiền gửi bằng đồng USD của NHNN. Theo TS Võ Trí Thành, điều này đã trở thành giải pháp hỗ trợ hiệu quả cho mục tiêu ổn định tỷ giá, kiểm soát lạm phát và tăng giá trị VND, nhất là khi trong bối cảnh hiện nay khi nước ta đã chuyển sang một vị thế mới.

Theo thống kê của NHNN, tỷ lệ đô la hóa trong nền kinh tế giảm mạnh từ 2015 tới nay. Cụ thể, tỷ lệ tiền gửi ngoại tệ/tổng phương tiện thanh toán giảm từ mức 11,06% năm 2014 xuống khoảng 6,05% tính đến tháng 6/2024.

Nguồn huy động ngoại tệ cũng đáp ứng nhu cầu sử dụng ngoại tệ trong nước, thể hiện qua hệ số tín dụng/huy động ngoại tệ dưới 100% và giảm đều qua các năm từ mức 77,43% năm 2016 xuống mức 52,65% đến tháng 6/2024.