Tăng trưởng trên 10% là hoàn toàn có cơ sở

Chia sẻ tại Toạ đàm "Một số vấn đề nổi bật của kinh tế thế giới và Việt Nam 2025, triển vọng 2026" do Viện Nghiên cứu Chiến lược kinh tế (IESS) tổ chức, PGS.TS Trần Đình Thiên nhấn mạnh, Việt Nam là một nền kinh tế còn chưa mạnh nhưng độ mở rất cao, chính vì vậy chịu sự ảnh hưởng rất lớn của kinh tế và thương mại toàn cầu, tính toàn cầu lớn và càng ngày càng cao và lệ thuộc nhiều từ tài chính, công nghệ, sản xuất theo chuỗi… Đây là thách thức nhưng cũng là cơ hội cho chúng ta đạt tăng trưởng đề ra.

Vị PGS.TS cũng khẳng định, tăng trưởng 10% trở lên theo Nghị quyết của Quốc hội hay một con số khác cũng được nhưng cần phải thay đổi, đừng làm theo cách cũ.

Thứ nhất, hiện Việt Nam bước vào một đoạn mới, rất khác, do đó cần tập trung vào “tứ trụ” Nghị quyết được Bộ Chính trị thông qua, rất nhiều thứ quan trọng nhưng để đột phá, cần chú trọng vào “điểm huyệt”, giải quyết một số thứ trọng tâm. Đặc biệt, cần chú trọng gỡ khó cho kinh tế tư nhân, mở cửa cho nhóm này phát triển, cấu trúc đó là đủ, nền kinh tế cần định hướng vào cuộc chơi công nghệ chứ không dựa trên tính chất thủ công.

Thứ hai, các dự án ách tắc quá nhiều, theo Thủ tướng nói lên đến hơn 2.900, vốn đọng tới vài trăm tỷ USD, chỉ cần một năm gỡ 10 - 20% số này, sẽ đóng góp vào tăng trưởng. Đây là một nguồn lực cũng như động lực rất lớn.

Thứ ba, GDP chỉ tính cái tạo ra mới, tuy làm ra những cái mới nhưng sử dụng không hiệu quả, lãng phí cũng rất lớn khiến giảm GDP. Vì vậy cần theo chỉ đạo của Tổng Bí thư, giữ giá trị của GDP đã tạo ra bằng cách chống lãng phí.

Thứ tư, về cải cách thể chế cần để cho nền kinh tế đúng bản chất của kinh tế thị trường, không thể vận hành trơn chu nền kinh tế trong sự chuyển đổi chậm, yếu và không hiệu quả. Cải cách thể chế là phải cải cách từng thị trường một từ đất đai, tài chính, lao động…

Cuối cùng, đầu tư công cần phải cải thiện, hiện vẫn chưa hiệu quả, phải thu hút dần được nguồn lực của khối tư nhân. Điển hình, mấy năm nay đang có điểm sáng về đầu tư công, đặc biệt là lĩnh vực giao thông, cao tốc, sân bay…

Ông Nguyễn Đức Kiên – Nguyên Tổ trưởng Tổ Tư vấn kinh tế của Thủ tướng Chính phủ khẳng định, tăng trưởng kinh tế Việt Nam 2025 “thừa” khả năng đạt 8,2%, thậm chí còn có thể giữ 0,2 – 0,5% để dự phòng cho năm sau.

Ông Kiên phân tích, ngày 19/12 tới đây dự kiến khởi công cỡ khoảng 400 dự án đầu tư, theo Luật Đầu tư sẽ được tạm ứng tối đa 30%, tối thiểu 20% vốn dự án. Như vậy, một số tiền lớn rời khỏi ngân sách, rót vào tài khoản của doanh nghiệp, giá trị này sẽ được tính vào GDP.

Chưa kể, Quốc hội đã phân bổ kế hoạch đầu tư trung hạn năm 2026, giả sử nếu thời gian của dự án 3-4 năm tức 25% cộng thêm 25% của 2 tuần cuối 2025, vậy tổng mức đầu tư trong năm 2026 đạt gần 50%, cỡ khoảng 1,8 triệu tỷ đồng rót vào nền kinh tế.

“Cốt lõi nhất là sau khi dự án triển khai, số tiền hồi về với nền kinh tế như thế nào. Hiệu quả triển khai vẫn là điều quan trọng nhất”, ông Kiên nhìn nhận thẳng vấn đề.

Về giải pháp, ông Kiên nêu quan điểm, hiện chúng ta chưa khai thác được hết tiềm năng của kinh tế tư nhân. Một thực tế theo số liệu báo cáo của Bộ Tài chính, khối doanh nghiệp nhà nước hiện đang đạt năng suất lao động cao hơn khối tư nhân.

Bên cạnh đó, mức tăng trưởng trên 10% nếu muốn đạt đến thì bắt buộc cần phải có khoa học, công nghệ nhưng không phải là nghiên cứu mà là khoa học, công nghệ ứng dụng. Việt Nam hoàn toàn có thể mua thiết bị khoa học, công nghệ của các nước tiên tiến về nhưng tự chủ vận hành, quản lý, thực hiện chuyển giao thành công.

Gốc của phát triển dài hạn là con người và khoa học cơ bản

PGS.TS Nguyễn Hồng Sơn - Nguyên Phó Trưởng Ban Chính sách, chiến lược Trung ương chia sẻ, trong năm 2026 bối cảnh quốc tế đã rõ, chúng ta đã dự báo trước. Về trong nước, những gì rủi ro, thách thức đều đã được nhận diện và có nhiều giải pháp đã được đưa ra nhưng có vài điểm như thế này nếu làm được sẽ ổn.

Trước hết vẫn là vĩ mô, trong 2026 làm sao phải ổn định nhưng không cản trở tăng trưởng, đây là bài toán học búa, không đơn giản. Có rất nhiều câu chuyện ảnh hưởng như tỷ giá, tiền tệ, thị trường vàng, dự trữ ngoại hối… Nếu có giải pháp nào hài hoà cho việc này, có cơ hội hỗ trợ cho tăng trưởng cao.

Tiếp đến, cần đa dạng hoá thị trường, tận dụng được hiệu quả các hiệp định tự do thương mại đã ký kết, phát triển thị trường tiêu dùng nội địa, đây cũng là vấn đề cần có hướng đi cụ thể.

Một điều rất quan trọng, ông Sơn nhấn mạnh đó là hiện thực hoá Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị về giáo dục đào tạo, nguồn nhân lực là quan trọng nhất, nếu không thay đổi, nâng tầm nguồn này lên, không đầu tư vào con người thì tất cả những thứ về khoa học, công nghệ đều thành con số 0. Nhìn vào các nước Đông Á ta sẽ thấy rõ bài học.

Chuyên gia kinh tế Nguyễn Minh Phong đưa ra góc nhìn về động lực tăng trưởng mới, một trong những thành tựu của kinh tế Việt Nam trong năm 2025 đóng góp vào cho tăng trưởng GDP đó chính là sự kiện gần đây: Hội chợ mùa thu tổ chức cuối tháng 10/2025 tại Trung tâm triển lãm Việt Nam. Đây là sự kiện mở ra rất nhiều cơ hội.

Theo thống kê, hội chợ có 3.000 gian hàng tham gia (bình thường chỉ 700-800), 2.500 DN tham gia, 5.000 tỷ đồng được ký kết ngay và doanh thu bán hàng 1 ngày đạt 1.000 tỷ. Sự kiện này mở ra một hướng kinh tế mới đó là công nghiệp văn hoá kinh tế gắn với hội chợ, vì vậy năm 2026 đây phải là điểm đột phá, mở thật nhiều các hội chợ, triển lãm quy mô như vậy.

“Tôi kiến nghị nếu có thể sớm xây thêm một trung tâm hội chợ ở phía Nam nữa, đây là thành công rất lớn được khẳng định không chỉ về kinh tế, văn hoá mà còn thương hiệu quốc gia”, ông Phong nói lợi ích.

Hơn nữa, trong bối cảnh làm chủ được thị trường, có được thị trường thì định hình kinh tế mới ra được, cứ nói rằng kinh tế tiềm năng thì phải biết rõ tiềm năng ở đâu.

“Ví dụ một DN mây tre đan xuất khẩu sang Mỹ từ 2004 cho biết, rất thiếu vốn, nếu tiếp cận được nguồn tín dụng, sẽ mở rộng gấp 10 lần quy mô, năng suất hiện nay. Tiềm năng là nhìn vào thực tế, thị trường đã có, kinh nghiệm sẵn sàng thì cần phải cho họ vốn, dư nợ tín dụng cần điều phối đúng, thực chất, doanh nghiệp nào có thị trường cho làm”, ông Phong gợi ý.

Bên cạnh đó, xoá thuế khoán thì thấy rõ kinh tế ngầm hơn hẳn kinh tế theo “con số”, hộ kinh doanh nào doanh thu cùng vọt lên gấp nhiều lần. Đây cũng là một động lực.

Xuất khẩu rau củ quả, nông nghiệp trên 60 tỷ, trong đó rau quả xấp xỉ 7-8 tỷ USD, thương mại điện tử 30 tỷ USD. Chứng tỏ còn rất nhiều ngành nghề thế mạnh và tiềm năng xuất khẩu lớn.

Cuối cùng về thể chế, ông Phong góp ý, mô hình chính quyền 2 cấp cần tăng nhân sự cho cấp xã và tăng các điểm tiếp cận của người dân với các thủ tục hành chính, nếu không sẽ tạo sức ì rất lớn, gánh nặng chi phí xã hội.

Nhất trí với các quan điểm nêu trên, PGS. TS Lê Bộ Lĩnh - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược kinh tế (IESS) đánh giá rằng, con số tăng trưởng đã được Quốc hội thông qua, bây giờ cần bàn là làm cách nào và khi triển khai thì gặp phải nhưng thách thức, rủi ro, nguy cơ nào cho nền kinh tế.

Viện trưởng IESS nêu, việc đầu tiên nhà điều hành cần xác định rõ lộ trình để cách triển khai đi đúng hướng. Trong đó, phải đánh giá đúng mức tăng trưởng tiềm năng của Việt Nam, mới có thể đưa ra được triển vọng của tăng trưởng thực tế. Cần mở rộng mức tăng tiềm năng, tăng trưởng thực tế mới có tính bền vững.

“Nếu mức thực tế mà vượt tiềm năng, nền kinh tế sẽ nóng, vượt nhiều có thể gây “cháy máy bởi công suất thực tế vượt thiết kế”, dẫn đến lạm phát là chắc chắn”, ông Lĩnh nói nguy cơ.

Tuy nhiên, mức tăng trưởng tiềm năng không thể mở rộng trong ngày một, ngày hai, ít nhất 3-5 năm bởi nó sẽ gắn với phát triển khoa học công nghệ, những thành tố mới của nền kinh tế. Khó có thể dùng tín dụng và đầu tư công để mở chỉ số này.

Từ đó, một điểm đáng chú ý nữa đó là việc tăng trưởng bao nhiêu phải gắn với khoa học cơ bản và chiến lược công nghệ. Lịch sử đã chứng minh các nước phát triển bền vững đều chú trọng cái gốc khoa học cơ bản.