Theo số liệu do Hải quan Trung Quốc công bố trong tháng này, trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 8 năm nay, kim ngạch thương mại giữa hai nước là 158,5 tỷ USD, tăng 1,9% so với cùng kỳ năm ngoái.

Tốc độ tăng trưởng đã chậm lại khi một số tổ chức tài chính Trung Quốc hạn chế kết nối với Nga trước áp lực từ Washington, nước cáo buộc rằng Trung Quốc đang hỗ trợ nỗ lực chiến sự của Nga thông qua mối quan hệ thương mại chặt chẽ hơn.

Kể từ khi Nga bị ngắt khỏi hệ thống nhắn tin tài chính Swift vào tháng 2/2022 vì đưa quân tới Ukraine, hoạt động thương mại với Trung Quốc và đồng nhân dân tệ của Trung Quốc đã trở nên quan trọng đối với nền kinh tế của nước này.

Tuy nhiên, trái ngược với sự bùng nổ của năm ngoái, kim ngạch xuất khẩu của Trung Quốc sang Nga chỉ đạt 71,91 tỷ USD trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 8 năm nay, tăng nhẹ 0,4% so với cùng kỳ năm 2023. Và giá trị nhập khẩu từ Nga là 86,56 tỷ USD, tăng 3,2%.

Bà Chen Fengying, một nhà nghiên cứu tại Viện Quan hệ Quốc tế Đương đại Trung Quốc (CICIR) - một nhóm nghiên cứu có quan hệ với Bộ An ninh Nhà nước, cho biết sự tăng trưởng chậm lại chủ yếu là kết quả của các vấn đề về thanh toán trong bối cảnh lệnh trừng phạt từ Mỹ liên quan đến cuộc chiến của Nga ở Ukraine đang ngày càng có sức nặng.

Bà cho biết: “Vấn đề không phải là mối quan hệ giữa Trung Quốc và Nga, mà là những thách thức trong việc giải quyết tranh chấp do quyền tài phán rộng rãi của Mỹ”.

Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Nga, chiếm 1/3 kim ngạch thương mại nước ngoài của Nga vào năm ngoái. Trung Quốc cũng cung cấp một thị trường béo bở cho nhiều mặt hàng xuất khẩu của Nga, từ dầu khí đến các sản phẩm nông nghiệp.

Tổng giá trị thương mại năm ngoái đạt 240 tỷ USD, đánh dấu mức tăng lịch sử 26,3% so với năm trước.

Tuy nhiên, hoạt động thương mại năng lượng, chiếm phần lớn trong các giao dịch song phương của hai nước, đã bắt đầu chậm lại trong năm nay.

Số liệu hải quan cho thấy lượng dầu thô nhập khẩu, mặt hàng quan trọng nhất trong thương mại Trung Quốc-Nga, đã giảm trong 3 tháng liên tiếp từ tháng 5 đến tháng 7, so với mức tăng trưởng hai chữ số trong hầu hết thời gian của năm trước tháng 5.

Trung Quốc đã nhập khẩu khoảng 7,46 triệu tấn sản phẩm này từ Nga vào tháng 7, đánh dấu mức giảm 7,47% so với cùng kỳ năm trước, sau mức giảm 19,66% vào tháng 6.

Xuất khẩu thiết bị vận tải, bao gồm cả xe cộ, là mặt hàng chính của Trung Quốc bán cho nước láng giềng phía bắc, đã giảm 11,32% vào tháng 7 so với cùng kỳ năm trước và đánh dấu tháng thứ 3 trong năm chứng kiến ​​mức tăng trưởng âm. Điều đó diễn ra sau mức tăng ba chữ số trong hầu hết các tháng trong nửa cuối năm ngoái.

Trung Quốc đang chịu áp lực từ Mỹ vì khối lượng thương mại ngày càng tăng với Nga, khi Washington cáo buộc rằng hoạt động thương mại này liên quan đến các mặt hàng có mục đích sử dụng kép, bao gồm cả ứng dụng dân sự và quân sự,

Vào tháng 6, các quan chức Mỹ đã cảnh báo các ngân hàng Trung Quốc tại cuộc họp của các nhà lãnh đạo G7 ở Ý rằng họ có thể phải chịu lệnh trừng phạt thứ cấp vì tạo điều kiện cho các khoản thanh toán với Nga.

Bà Chen cho biết mức giảm trong năm nay là "khá đáng kể" và bà kỳ vọng tổng kim ngạch lượng thương mại giữa hai nước sẽ trở lại mức 200 tỷ USD trong năm nay.

“Mức 200 tỷ USD là mức bình thường và không thể giảm xuống dưới mức đó trừ khi cựu Tổng thống Mỹ Donald] Trump giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 11 tới đây và giải quyết được cuộc chiến ở Ukraine”, bà nhấn mạnh thêm.

Nếu điều đó xảy ra, nó có thể dẫn đến bình thường hóa quan hệ kinh tế giữa Nga và các quốc gia châu Âu, và hoạt động buôn bán dầu mỏ rộng rãi hơn của Nga có thể được nối lại, bù đắp cho sự phụ thuộc của nước này vào Trung Quốc.

"Chắc chắn Nga sẽ tiến về phía tây nếu Mỹ nới lỏng một chút", bà Chen Fengying nhận định.

Ông He Zhenwei, chủ tịch Hiệp hội Phát triển Hải ngoại Trung Quốc, đồng ý rằng các vấn đề về thanh toán giữa Nga và Trung Quốc phần lớn là nguyên nhân khiến hoạt động thương mại giữa hai nước mất đà.

Ông cho biết trong một cuộc phỏng vấn với hãng thông tấn Sputnik của Nga vào tháng 6 rằng mặc dù mục tiêu của Mỹ chuyển sang các ngân hàng nhỏ hơn của Trung Quốc, vẫn có một số ngân hàng doanh nghiệp vừa và nhỏ trong nước đang hoạt động để tạo điều kiện thuận lợi cho các giao dịch.

Theo ông He, mặc dù chậm hơn, nhưng sự gia tăng trong hoạt động thương mại giữa hai quốc gia vẫn chứng tỏ rằng các thỏa thuận vẫn đang được tiếp tục và có nhiều kênh hơn để thúc đẩy điều này.