Theo dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp đơn vị hành chính đang được Bộ Tư pháp thẩm định, Bộ Nội vụ đã đưa ra các tiêu chí và nguyên tắc rõ ràng về diện tích và dân số của các đơn vị hành chính sau khi thực hiện sáp nhập. Dự thảo này đặt mục tiêu tổ chức lại các đơn vị hành chính cấp xã, phường để đạt hiệu quả cao hơn trong việc quản lý hành chính, đồng thời giảm bớt sự phức tạp trong bộ máy hành chính.

Cụ thể, đối với xã sau khi sáp nhập, yêu cầu về diện tích tự nhiên và quy mô dân số phải đạt từ 300% trở lên so với tiêu chuẩn hiện hành. Điều này có nghĩa là xã mới sau sáp nhập sẽ có diện tích và dân số lớn hơn nhiều so với các xã hiện nay. Đối với xã miền núi và vùng cao, tiêu chuẩn về quy mô dân số tối thiểu là 7.500 người, trong khi các xã khác phải có dân số từ 8.000 người trở lên. Bên cạnh đó, xã miền núi, vùng cao phải có diện tích tự nhiên từ 50km2 trở lên, còn xã không thuộc khu vực này phải đạt từ 30km2 trở lên.

Với phường, các đơn vị hành chính sau sáp nhập phải có diện tích tự nhiên ít nhất 35 km² và quy mô dân số từ 50.000 người trở lên. Đặc biệt, đối với phường ở miền núi và vùng cao, quy mô dân số tối thiểu sẽ là 35.000 người.

Dự thảo cũng nêu rõ các trường hợp đặc biệt, chẳng hạn như khi sáp nhập từ 4 đơn vị hành chính cấp xã trở lên thành một xã hoặc phường mới, thì không cần phải đánh giá lại tiêu chuẩn về diện tích và dân số. Điều này sẽ giúp giảm thiểu các thủ tục hành chính và tạo thuận lợi cho việc thực hiện sáp nhập.

Ngoài ra, dự thảo Nghị quyết cũng quy định rằng trong những trường hợp đặc biệt, nếu việc sắp xếp đơn vị hành chính đã đáp ứng yêu cầu của cấp có thẩm quyền và phù hợp với các quy định của nghị quyết, thì sẽ không cần xem xét lại các điều kiện về diện tích và dân số theo quy định hiện hành. Mục tiêu cuối cùng của dự thảo là giảm tối thiểu 70% và tối đa 75% số lượng đơn vị hành chính cấp xã so với trước đây.

Những thay đổi này nằm trong khuôn khổ sửa đổi, bổ sung dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi), dự kiến trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 9 tới. Việc cải cách các đơn vị hành chính nhằm hướng tới việc tổ chức bộ máy hành chính tinh gọn, hiệu quả hơn, đồng thời bảo đảm tính thống nhất và hiệu quả của nền hành chính từ Trung ương đến cơ sở.