Báo cáo tài chính quý III/2025 ghi nhận bức tranh lợi nhuận của ngành ngân hàng đã sáng hơn sau nhiều quý tăng trưởng chậm. Động lực đến từ việc tín dụng toàn hệ thống tăng tốc mạnh mẽ trong kỳ, kéo theo sự cải thiện ở các mảng thu nhập cốt lõi như thu nhập lãi thuần và dịch vụ. Hoạt động cho vay phục hồi đã giúp doanh thu lãi tăng đều, trong khi chi phí hoạt động được kiểm soát tương đối ổn định ở nhiều nhà băng.

Tuy nhiên, đằng sau bức tranh tăng trưởng tích cực, ngành ngân hàng vẫn đối mặt với không ít thách thức. Sự phân hóa lợi nhuận giữa các nhóm ngân hàng ngày càng rõ nét khi nhiều ngân hàng tư nhân lớn tiếp tục chịu sức ép từ biên lãi ròng NIM bị thu hẹp. Trong khi đó, một số ngân hàng đã bắt đầu đẩy mạnh trích lập dự phòng trở lại, nhằm củng cố bộ đệm an toàn cho rủi ro nợ xấu có thể gia tăng trong các quý tới.

Diễn biến này cho thấy dù kết quả kinh doanh đang cải thiện, sự bền vững của đà tăng trưởng lợi nhuận vẫn phụ thuộc nhiều vào khả năng duy trì chất lượng tài sản và kiểm soát chi phí vốn trong bối cảnh cạnh tranh huy động có thể gia tăng vào giai đoạn bổ sung thanh khoản cuối năm.

Bức tranh lợi nhuận sáng hơn

Trong quý III/2025, ngành ngân hàng ghi nhận lợi nhuận trước thuế đạt 87,412.5 tỷ đồng, tăng 24,6% so với cùng kỳ, phản ánh sự phục hồi rõ rệt của hoạt động kinh doanh. Tổng thu nhập hoạt động đạt 180,564.3 tỷ đồng, tăng 16%, đánh dấu mức tăng mạnh nhất trong 12 quý gần đây kể từ năm 2023. Động lực tăng trưởng chủ yếu đến từ thu nhập lãi thuần, với mức tăng 13,1% so với cùng kỳ, cho thấy tín dụng đã quay lại vai trò dẫn dắt lợi nhuận.

Tuy vậy, nếu so sánh với mức tăng trưởng tín dụng 22 % so với cùng kỳ (tương đương tăng 15% so với cuối năm trước), mức tăng thu nhập lãi thuần vẫn chưa tương xứng, phản ánh thực trạng biên lãi ròng (NIM) tiếp tục chịu sức ép trong quý III. Điều này cho thấy dù quy mô tín dụng mở rộng đáng kể, hiệu quả sinh lời từ cho vay vẫn bị hạn chế bởi chính sách lãi suất cho vay thấp.

Ngoài ra, mảng dịch vụ tăng trưởng 19% so với cùng kỳ, ghi nhận mức cao nhất trong ba năm qua. Đây được xem là một cải thiện rõ rệt so với mức giảm 5% cùng kỳ năm trước. Động lực chính đến từ mảng thanh toán, chiếm 35% tổng doanh thu dịch vụ và tăng tới 36% so với cùng kỳ, trong khi thu nhập từ bảo hiểm cũng phục hồi mạnh, đóng góp 26% và tăng 31%.

Ngoài ra, diễn biến tích cực trên thị trường chứng khoán cùng đà tăng giá của vàng đã tạo lực đẩy cho các nguồn thu ngoài lãi, đặc biệt là hoạt động ngoại hối và kinh doanh chứng khoán, với mức tăng trưởng nổi bật 309%, tiếp nối xu hướng tích cực từ cuối năm 2024. Nhờ sự cộng hưởng của nhiều yếu tố thuận lợi, tổng thu nhập hoạt động của ngành ngân hàng trong quý III duy trì đà tăng mạnh và đồng đều hơn giữa các mảng kinh doanh.

Ở chiều chi phí, hệ thống ngân hàng cho thấy khả năng kiểm soát chi phí hiệu quả, khi tỷ lệ CIR (chi phí hoạt động trên tổng thu nhập hoạt động) duy trì ổn định quanh 32% trong ba quý gần đây, tối ưu hơn so với mức 34–36% của năm 2024. Tuy nhiên, chi phí dự phòng rủi ro tín dụng tăng 8,7% so với cùng kỳ, ghi nhận mức cao nhất trong vòng ba năm, phản ánh xu hướng tăng cường trích lập dự phòng trong giai đoạn này. Điều này hàm ý các ngân hàng đang chủ động củng cố bộ đệm bao phủ nợ xấu, trong bối cảnh tỷ lệ bao phủ có xu hướng giảm trong các quý gần đây.

Mức tăng trưởng lợi nhuận phân hóa giữa các ngân hàng

Báo cáo tài chính quý III/2025 cho thấy lợi nhuận trước thuế của các ngân hàng tiếp tục duy trì xu hướng tích cực, song đã xuất hiện sự phân hóa rõ nét giữa các nhóm. Trong khối quốc doanh, dù đều tăng trưởng thu nhập lãi chỉ ở mức khiêm tốn, nhưng kết quả lợi nhuận lại khác biệt. VCB và BID lần lượt ghi nhận mức tăng trưởng 5% và 17%, trong khi CTG nổi bật với mức tăng thu nhập lãi thuần đạt 10% – cao nhất nhóm.

Điểm chung của các ngân hàng quốc doanh là xu hướng gia tăng mạnh chi phí dự phòng, phản ánh chiến lược củng cố bộ đệm rủi ro trong bối cảnh nợ xấu tiềm ẩn còn hiện hữu. Với CTG, việc giảm chi phí dự phòng đã trở thành động lực chính giúp lợi nhuận trước thuế tăng trưởng vượt trội.

Nhóm ngân hàng bán lẻ nhìn chung ghi nhận kết quả khởi sắc hơn trong quý 3, tuy nhiên đằng sau bức tranh lợi nhuận tích cực là những thách thức cần lưu tâm. Phần lớn các ngân hàng trong nhóm đạt tăng trưởng tín dụng vượt trung bình ngành, nhưng tốc độ cải thiện thu nhập lãi thuần lại không đồng đều.

VPB và STB duy trì biên lãi NIM ổn định, qua đó giữ đà tăng trưởng mạnh về thu nhập lãi. Ngược lại, ACB, TPB và VIB ghi nhận mức tăng lãi thuần chậm lại, chủ yếu do tỷ trọng lớn trong danh mục cho vay tiêu dùng và bán lẻ khiến NIM của các ngân hàng chịu áp lực thu hẹp trong ba quý liên tiếp.

Nhóm ngân hàng bán buôn ghi nhận kết quả kinh doanh kém tích cực trong quý này, dù vẫn duy trì tốc độ tăng trưởng tín dụng cao nhất hệ thống. Sự gia tăng mạnh về dư nợ cho vay không đi cùng mức cải thiện tương ứng về thu nhập lãi thuần, khi biên lãi (NIM) của nhiều ngân hàng trong nhóm chịu sức ép. Hệ quả là lợi nhuận trước thuế của nhóm đứng ở mức thấp nhất toàn ngành.

Trong nhóm, OCB là điểm sáng khi ghi nhận mức tăng trưởng lợi nhuận vượt trội, nhờ đà tăng mạnh của nguồn thu ngoài lãi và nỗ lực tiết giảm chi phí dự phòng. SHB và MSB cũng đạt kết quả tích cực nhờ thu nhập lãi thuần tăng tốt hơn trung bình ngành, trong khi MBB, dù duy trì mức tăng ấn tượng 25% ở lãi thuần, vẫn bị ảnh hưởng bởi việc chủ động trích lập dự phòng mạnh tay trong quý này.

Nhóm ngân hàng quy mô nhỏ là điểm sáng trong quý III khi ghi nhận mức tăng trưởng lợi nhuận trước thuế cao nhất ngành. Tuy nhiên, đà tăng trưởng này vẫn dựa nhiều vào thu nhập lãi thuần, trong khi các nguồn thu ngoài lãi như dịch vụ, ngoại hối, kinh doanh và đầu tư chứng khoán vẫn sụt giảm so với cùng kỳ.

Trong nhóm, nhiều ngân hàng ghi nhận kết quả nổi bật: ABB tăng tới 288%, KLB tăng 194%, BVB tăng 1,076% và PGB tăng 176% so với cùng kỳ. Ở chiều ngược lại, một số ngân hàng như EIB, BAB và VBB lại chứng kiến lợi nhuận suy giảm do tăng trưởng thu nhập lãi thuần âm, phản ánh áp lực cạnh tranh tín dụng và chi phí vốn tăng cao.

Tổng thể, kết quả kinh doanh quý III/2025 cho thấy thách thức vẫn hiện hữu khi biên lãi ròng NIM tiếp tục bị thu hẹp tại nhóm ngân hàng tư nhân lớn, trong khi các ngân hàng quốc doanh duy trì sự thận trọng trong tăng trưởng tín dụng. Trong bức tranh ấy, nhóm ngân hàng quy mô nhỏ nổi lên với mức tăng trưởng lợi nhuận khả quan, nhờ khả năng duy trì tốc độ mở rộng tín dụng tốt hơn các năm trước.