Nguồn: CBIS Portal, VBMA, VCBS tổng hợp.

Ngân hàng dẫn dắt thị trường

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) Việt Nam đang bước vào giai đoạn hồi phục sau những biến động mạnh mẽ trong giai đoạn 2022 - 2023. Theo phân tích của các chuyên gia từ Công ty TNHH Chứng khoán Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam (VCBS), tính đến cuối năm 2024, quy mô dư nợ toàn thị trường hiện khoảng 1,16 triệu tỷ đồng, trong đó dư nợ trái phiếu riêng lẻ đạt 1,03 triệu tỷ đồng, tương đương khoảng 10% GDP. Dù vậy, tỷ lệ này vẫn còn khá khiêm tốn so với các nước trong khu vực.

Trong năm nay, các chuyên gia từ VCBS nhận định rằng, thị trường TPDN sẽ dần có chuyển biến tích cực nhờ nhiều yếu tố hỗ trợ. Một trong số đó là xu hướng phát hành mới bắt đầu khởi sắc, trong khi hoạt động mua lại trước hạn có dấu hiệu giảm dần sau quá trình tái cơ cấu mạnh mẽ từ 2022 - 2024. Lãi suất cho vay duy trì ở mức thấp giúp doanh nghiệp giảm chi phí huy động vốn và thuận lợi hơn trong việc phát hành trái phiếu.

Bên cạnh đó, khối lượng phát hành vẫn tập trung vào nhóm ngân hàng, trong khi các doanh nghiệp bất động sản cũng từng bước lấy lại niềm tin từ nhà đầu tư. Thanh khoản trên thị trường giao dịch trái phiếu thứ cấp được đánh giá là tương đối cao, hỗ trợ tốt cho tính thanh khoản của các lô trái phiếu phát hành.

Về phía nhà đầu tư, các tổ chức lớn vẫn chiếm ưu thế trong thị trường trái phiếu doanh nghiệp, đặc biệt là với hình thức phát hành riêng lẻ. Trong khi đó, nhà đầu tư cá nhân với quy mô vốn nhỏ hơn có xu hướng lựa chọn các trái phiếu phát hành ra công chúng từ những doanh nghiệp đã được xếp hạng tín nhiệm, nhằm giảm thiểu rủi ro.

Trong bối cảnh này, ngân hàng vẫn là nhóm dẫn dắt thị trường trái phiếu, khi nhiều tổ chức tín dụng ưu tiên phát hành trái phiếu nhằm đảm bảo các tỷ lệ an toàn vốn. Tính đến cuối năm 2024, tăng trưởng huy động vốn của các tổ chức tín dụng đạt 9,06%, trong khi tín dụng nền kinh tế tăng 15,08%.

Việc tối ưu hóa nguồn vốn giúp ngân hàng cải thiện biên lãi ròng (NIM), nhưng cũng khiến tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn tăng, đặc biệt là ở các ngân hàng quy mô nhỏ. Với kỳ vọng tăng trưởng tín dụng tiếp tục được thúc đẩy, nhiều ngân hàng có thể đẩy mạnh huy động nhằm cân đối thanh khoản, đáp ứng nhu cầu tín dụng và đảm bảo các chỉ số an toàn tài chính. Một số ngân hàng đã chạm ngưỡng tỷ lệ cho vay trên tiền gửi (LDR), buộc phải tăng huy động để hạn chế rủi ro thanh khoản.

Dòng tiền quay lại bất động sản

Cùng với sự hồi phục của thị trường trái phiếu, thị trường bất động sản cũng được các chuyên gia từ VCBS đánh giá đã vượt qua điểm đảo chiều và bước vào chu kỳ tăng trưởng mới trong năm 2025. Nhiều yếu tố tích cực đang hỗ trợ thị trường này, bao gồm hành lang pháp lý mới đi vào thực tiễn, nguồn cung được cải thiện, tâm lý người mua nhà dần ổn định, và nhiều doanh nghiệp đã hoàn tất tái cấu trúc, sẵn sàng triển khai các dự án mới. Những doanh nghiệp có quỹ đất sạch, đã hoàn tất nghĩa vụ tài chính sẽ có lợi thế lớn về chi phí và biên lợi nhuận trong những năm tới.

Trái phiếu đến hạn tăng mạnh, doanh nghiệp bất động sản gặp khó Theo FiinGroup, áp lực thanh toán nợ gốc trái phiếu của nhóm doanh nghiệp ngoài ngân hàng tăng mạnh trong tháng 3/2025. Tổng giá trị đáo hạn ước đạt 13,9 nghìn tỷ đồng, cao hơn đáng kể so với tháng 1 (4,5 nghìn tỷ đồng) và tháng 2 (1,2 nghìn tỷ đồng). Bất động sản tiếp tục là lĩnh vực chịu áp lực lớn nhất, chiếm 59% tổng giá trị trái phiếu đến hạn, cho thấy thanh khoản của doanh nghiệp địa ốc vẫn gặp thách thức.

Tuy nhiên, bảng giá đất mới có thể tạo áp lực lên một số doanh nghiệp bất động sản đang trong giai đoạn phát triển quỹ đất, đặc biệt là những đơn vị có nền tảng tài chính yếu. Điều này khiến thị trường tiếp tục có sự phân hóa rõ rệt giữa các doanh nghiệp có pháp lý minh bạch, tiềm lực tài chính vững vàng và các doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc huy động vốn.

Thanh khoản và hoạt động giao dịch trên thị trường bất động sản năm 2025 được kỳ vọng sẽ tăng trưởng tích cực khi mặt bằng lãi suất duy trì ổn định, tạo điều kiện cho cả nhu cầu mua nhà để ở và đầu tư. Trong bối cảnh lãi suất thấp, bất động sản vẫn là kênh đầu tư được ưa chuộng nhờ thói quen đầu tư của người Việt, lịch sử tăng giá ổn định và sự thiếu hấp dẫn của các kênh đầu tư thay thế. Dòng tiền đầu tư có dấu hiệu quay lại mạnh mẽ sau khi thị trường cho thấy những tín hiệu hồi phục rõ rệt, giá bất động sản ngừng giảm và thậm chí bước vào chu kỳ tăng mới.

Về mặt pháp lý, Luật số 56/2024/QH15 được Quốc hội thông qua ngày 29/11/2024 đã sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chứng khoán, hướng đến tăng cường tính minh bạch và hiệu quả trong phát hành, chào bán TPDN. Kỳ vọng trong thời gian tới, tiến độ thanh toán gốc và lãi trái phiếu sẽ được duy trì, dù áp lực vẫn còn, đặc biệt với lượng trái phiếu đáo hạn tập trung vào giai đoạn 2025 - 2027.

Theo Nghị định 08/2023, các trái phiếu đã gia hạn chỉ được kéo dài tối đa 2 năm. Điều này có nghĩa là nếu doanh nghiệp không thể thu xếp nguồn vốn để thanh toán đúng hạn, áp lực có thể gia tăng mạnh từ nửa cuối năm 2025. Tuy nhiên, sau gần 2 năm điều chỉnh, nhiều doanh nghiệp đã phần nào xử lý được các lô trái phiếu có vấn đề. Cùng với đó, mặt bằng lãi suất thấp sẽ tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp tái cơ cấu nợ, giảm áp lực chi phí vốn và tạo điều kiện cho thị trường TPDN phát triển bền vững hơn trong tương lai.

Bất động sản hưởng lợi từ chính sách, dòng tiền cải thiện Theo ông Nguyễn Lý Thanh Lương - Trưởng nhóm phân tích, Khối Xếp hạng tín nhiệm và Nghiên cứu, Công ty CP Xếp hạng Tín nhiệm Đầu tư Việt Nam (VIS Rating), năm 2025 sẽ tiếp tục chứng kiến sự phục hồi rõ nét của thị trường trái phiếu, với nhiều yếu tố hỗ trợ tích cực. Trước hết, quy mô phát hành mới dự kiến sẽ vượt qua mức của năm 2024, đánh dấu sự tăng trưởng ổn định ở mức khoảng 23%. Trong đó, khối ngân hàng vẫn giữ vai trò chủ đạo nhờ nhu cầu tín dụng lớn, trong khi lĩnh vực bất động sản cũng dần phục hồi với sự trở lại của các dự án mới và nhu cầu vốn dài hạn tăng cao. Bên cạnh đó, rủi ro liên quan đến việc chậm trả gốc và lãi trái phiếu được kỳ vọng tiếp tục duy trì ở mức thấp. Xu hướng giảm mạnh các trường hợp chậm thanh toán mới trong năm 2024 đã tạo tiền đề tích cực, khi hầu hết các trường hợp phát sinh đều tập trung ở các doanh nghiệp đã từng gặp khó khăn và đang nỗ lực tái cấu trúc. Đặc biệt, lĩnh vực bất động sản - vốn chiếm tỷ trọng lớn trong số trái phiếu chậm trả đang hưởng lợi từ những điều chỉnh pháp lý như việc cấp phép quy hoạch mới, góp phần cải thiện dòng tiền và xử lý nợ hiệu quả. Thị trường thứ cấp cũng ghi nhận sự cải thiện đáng kể về thanh khoản, phản ánh niềm tin của nhà đầu tư đang dần hồi phục. Trong 11 tháng năm 2024, tỷ lệ quay vòng giao dịch trái phiếu duy trì ở mức trung bình 8%, với xu hướng tăng đều đặn nhờ sự vận hành hiệu quả của sàn giao dịch chuyên biệt cho trái phiếu riêng lẻ được triển khai từ năm 2023.