Ngày 25/11, tại Hà Nội, Bộ Tài chính phối hợp với Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) tổ chức “Đối thoại cấp cao về PPP”. Sự kiện được tổ chức nhằm thúc đẩy triển khai hiệu quả các quy định pháp luật hiện hành về PPP, huy động nguồn lực để phát triển hạ tầng, kinh tế, xã hội, đặc biệt là trong lĩnh vực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Khung khổ pháp lý về PPP liên tục được hoàn thiện

Phát biểu khai mạc Đối thoại, Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương cho biết, trong bối cảnh Việt Nam hướng tới mục tiêu tăng trưởng nhanh, bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, nhu cầu phát triển cơ sở hạ tầng hiện đại là rất lớn. Nguồn lực công hiện mới đáp ứng một phần nhu cầu; do đó, việc huy động khu vực tư nhân là yêu cầu tất yếu.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương phát biểu khai mạc Đối thoại. Ảnh: Mạnh Tuấn

Theo Thứ trưởng, trong những năm qua, khuôn khổ chính sách về PPP của Việt Nam đã liên tục được hoàn thiện. Việc sửa đổi Luật PPP và các nghị định liên quan đã mở rộng tối đa lĩnh vực đầu tư theo phương thức PPP, tăng tính linh hoạt trong cơ chế tài chính – chia sẻ rủi ro, đồng thời rút gọn quy trình để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các nhà đầu tư.

“Có thể nói, sau giai đoạn nỗ lực hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, Việt Nam đã sẵn sàng bước vào giai đoạn thúc đẩy triển khai mạnh mẽ các dự án PPP có tính lan tỏa cao” - Thứ trưởng Trần Quốc Phương khẳng định.

Đồng quan điểm này, ông Shantanu Chakraborty - Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) tại Việt Nam nhấn mạnh, Luật PPP năm 2020 và những sửa đổi gần đây vào các năm 2024 và 2025 cho thấy quyết tâm của Chính phủ Việt Nam trong việc tiếp tục hoàn thiện hơn nữa hệ thống pháp lý về PPP.

Đối thoại cấp cao về PPP năm nay được thiết kế nhằm thảo luận về các lĩnh vực ưu tiên, phản ánh nhu cầu thực tiễn và xu hướng hợp tác giữa Nhà nước – đối tác phát triển – doanh nghiệp; tập trung vào 3 nhóm lĩnh vực chính.

Nhóm thứ nhất là lĩnh vực giao thông đây là trụ cột của chương trình PPP có nhu cầu vốn cao và khả năng thu hút nhà đầu tư mạnh nhất, từ đường bộ cao tốc, cảng biển, sân bay đến hạ tầng kết nối liên vùng. Việc triển khai PPP trong lĩnh vực giao thông giúp đẩy nhanh tiến độ các dự án trọng điểm, chia sẻ rủi ro hợp lý giữa Nhà nước và doanh nghiệp, đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý, vận hành theo chuẩn quốc tế. Đây cũng là lĩnh vực được kỳ vọng tạo động lực lan tỏa mạnh mẽ cho tăng trưởng kinh tế và phát triển vùng.

Nhóm thứ hai là lĩnh vực giao thông đô thị tích hợp phát triển đô thị (TOD): Hiện nay, các đô thị lớn của Việt Nam đang đối mặt với nhu cầu cải thiện hạ tầng, phát triển các tuyến metro, hệ thống vận tải công cộng và kết nối đô thị thông minh. Đây là một trong những lĩnh vực quan trọng, cần nghiên cứu, xây dựng các giải pháp bền vững để triển khai hạ tầng đô thị quy mô lớn, đồng thời có cơ chế huy động vốn thông qua khai thác quỹ đất và giá trị gia tăng.

Nhóm thứ ba là lĩnh vực đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và hạ tầng xã hội: Trong tầm nhìn phát triển của Việt Nam, đổi mới sáng tạo đã được khẳng định là một trụ cột chiến lược thông qua Nghị quyết 57-NQ/TW. Đây là nhóm lĩnh vực mới, nhưng có tiềm năng tạo đột phá với các mô hình như hạ tầng số phục vụ quản trị quốc gia và dịch vụ công; hợp tác 3 bên giữa nhà nước – doanh nghiệp – viện, trường.

Giải quyết các thách thức then chốt để PPP khả thi và hút vốn

Đánh giá cao sự hoàn thiện khung pháp lý về PPP, ông Shantanu Chakraborty cũng chỉ ra một số thách thức mà Việt Nam cần phải vượt qua để các dự án PPP thực sự khả thi và có khả năng huy động được vốn từ các tổ chức tín dụng.

Ông Shantanu Chakraborty- Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) tại Việt Nam phát biểu tại sự kiện. Ảnh: Mạnh Tuấn

Đầu tiên là năng lực chuẩn bị dự án sẽ cần phải cải thiện đáng kể hơn nữa. Theo ông, để phát triển được một dự án PPP thực sự khả thi về mặt tài chính, có khả năng vay vốn ngân hàng, cần có công tác nghiên cứu khả thi, có chất lượng cao, phân tích rủi ro chặt chẽ.

“ADB là đơn vị tài trợ cấp vốn, thường xuyên nhận được các lời mời yêu cầu hợp tác từ các địa phương. Nhưng chúng tôi nhận thấy, ngay từ giai đoạn đầu chuẩn bị dự án vẫn chưa được làm, rất nhiều dự án mới chỉ là giai đoạn ý tưởng, chưa có sự đầu tư nhiều công sức vào việc đóng gói nó thành dự án có khả năng vay vốn ngân hàng” - ông Shantanu Chakraborty chia sẻ.

Bên cạnh đó, cơ chế phân bố, chia sẻ rủi ro vẫn là một vấn đề lớn với các nhà đầu tư và các tổ chức cho vay. Vì vậy, cần có thêm sự rõ ràng trong mô hình doanh thu, đặc biệt là cơ chế hỗ trợ của Chính phủ và việc thực thi hợp đồng là những yếu tố then chốt để nâng cao hơn nữa niềm tin của nhà đầu tư.

Giám đốc Quốc gia ADB tại Việt Nam Shantanu Chakraborty cho biết, ADB đã làm việc với Bộ Tài chính để có cơ chế cho vay bằng đồng nội tệ và tài trợ cho các dự án PPP, chuyển đổi từ ngoại tệ mạnh sang đồng nội tệ.

Một thách thức khác, các lựa chọn tài chính dài hạn cho hạ tầng có vòng đời dài vẫn còn hạn chế. Mặc dù các ngân hàng trong nước đang ngày càng quen thuộc với cơ chế đầu tư PPP, nhưng vẫn còn một số vấn đề về kỳ hạn cho vay, khả năng chịu rủi ro cũng như công cụ tài chính phù hợp vẫn là những rào cản cho các dự án lớn.

Bên cạnh đó, theo vị Giám đốc Quốc gia ADB tại Việt Nam, một số lĩnh vực mới như chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, khoa học công nghệ, hạ tầng giao thông đòi hỏi các mô hình chính sách và hợp tác cập nhật phù hợp với đặc thù riêng. Các quốc gia đều gặp vấn đề trong thiết kế chính sách sang triển khai quy mô lớn và Việt Nam cũng đang giải quyết vấn đề này.

“Trong hành trình phát triển của Việt Nam, PPP sẽ đóng vai trò ngày càng quan trọng để cung cấp hệ thống hạ tầng hiện đại, bền vững và có khả năng chống chịu cao. Để làm được điều này, cần có sự lãnh đạo mạnh mẽ, có thể chế vững chắc và các dự án được chuẩn bị tốt và quan hệ đối tác tin cậy. ADB cam kết tiếp tục hỗ trợ Việt Nam xây dựng hệ sinh thái PPP minh bạch, hiệu quả, đổi mới sáng tạo” – Giám đốc Quốc gia ADB tại Việt Nam khẳng định./.