Tăng trưởng khả quan so với khu vực

Ông George Xu - Giám đốc phụ trách xếp hạng tín nhiệm quốc gia khu vực châu Á - Thái Bình Dương đánh giá, tăng trưởng của Việt Nam cho thấy kết quả rất khả quan so với nhiều nước trong khu vực, không chỉ trong năm ngoái và nửa đầu năm nay, mà còn trong suốt thập kỷ qua, với khả năng chống chịu chu kỳ kinh tế ấn tượng. Chỉ tính riêng nửa đầu năm nay, tăng trưởng GDP ước đạt 7,5%, cao hơn mức 7,1% của năm 2024, nhờ vào đà xuất khẩu hàng hóa mạnh mẽ, hoạt động sản xuất sôi động, cũng như đầu tư công gia tăng với tỷ lệ giải ngân cao hơn và kế hoạch ngân sách tài khóa mở rộng.

Tuy nhiên, trong nửa cuối năm, Fitch Ratings dự báo đà tăng trưởng sẽ chậm lại, do từ ngày 1/8 mức thuế đối ứng 20% của Mỹ bắt đầu áp dụng.

“Việt Nam, nhìn chung, vẫn nằm trong cùng phạm vi chịu tác động với các nước trong khu vực – khoảng 20%, dù mức thấp hơn luôn được mong muốn. Ngoại lệ có thể kể đến Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore ở mức thấp hơn, còn cao hơn là Ấn Độ và Trung Quốc. Chúng tôi dự báo tăng trưởng năm nay và năm sau của Việt Nam ở mức dưới 6%, nhưng vẫn cao hơn trung vị của nhóm cùng hạng”, ông George Xu cho biết.

Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vẫn được duy trì tích cực. Trong bảy tháng đầu năm, FDI giải ngân đạt khoảng 13 tỷ USD, trong khi vốn đăng ký mới và điều chỉnh đạt 10 tỷ USD, dẫn đầu là các mảng công nghiệp chế biến chế tạo và bất động sản.

“Điều này củng cố nhận định rằng mức thuế hiện tại sẽ không làm suy yếu mô hình tăng trưởng dựa vào xuất khẩu của Việt Nam, cũng như không làm Việt Nam mất lợi thế cạnh tranh so với các đối thủ xuất khẩu. Việt Nam không chỉ có hạ tầng sản xuất vững mạnh mà còn giữ được lợi thế chi phí – từ lao động đến giá điện”, ông George Xu cho biết.

Mặt khác, ông George Xu cho rằng, việc tham gia nhiều hiệp định thương mại tự do khu vực sẽ tiếp tục giúp Việt Nam hút vốn FDI trong tương lai.

Ngoài ra, theo đánh giá của Fitch Ratings, tài chính công là một trong bốn trụ cột quan trọng để xác định xếp hạng tín nhiệm quốc gia. Trong trường hợp của Việt Nam, thâm hụt ngân sách dự kiến sẽ nới rộng lên khoảng 3,5% GDP trong năm nay và tăng thêm vào năm tới do chi tiêu công mở rộng. Tuy nhiên, tỷ lệ nợ công so với GDP đến năm 2026 chỉ tăng nhẹ từ mức 32% hiện nay lên khoảng 35%, thấp hơn nhiều so với mức trung vị 50% của các quốc gia trong nhóm BB.

“Chúng tôi cho rằng tài chính công vẫn là một điểm mạnh tương đối, đặc biệt khi Chính phủ có khả năng vay với chi phí thấp nhờ nhu cầu lớn trên thị trường sơ cấp”, ông George Xu cho biết.

Rủi ro từ mô hình tăng trưởng dựa vào tín dụng

Bên cạnh các điểm sáng, Fitch Ratings cũng chỉ ra những thách thức của Việt Nam. Ông George Xu cho rằng mô hình tăng trưởng hiện nay tuy mang lại mức tăng trưởng mạnh mẽ phụ thuộc quá nhiều vào tín dụng. Theo ước tính, tỷ lệ tín dụng/GDP của Việt Nam cuối năm ngoái ở mức khoảng 135%, gần gấp đôi mức trung vị của các quốc gia cùng nhóm, và con số này dự kiến còn tiếp tục tăng.

“Điều này phản ánh sự phụ thuộc vào kiểm soát tín dụng như một chỉ tiêu định lượng chính sách. Chúng tôi hiểu rằng đang có những nỗ lực chuyển dần sang cơ chế thị trường hơn, nhưng thách thức phía trước rất lớn, bao gồm cả việc tăng cường giám sát khu vực ngân hàng song song với cải cách khung chính sách tiền tệ”, ông George Xu cho biết.

Một vấn đề khác được Fitch chỉ ra là dự trữ ngoại hối của Việt Nam, với vấn đề chính là tính minh bạch dữ liệu. Theo đó, số liệu dự trữ có độ trễ dài và thiếu nhiều thành phần trong cán cân thanh toán. Gần đây, dự trữ ngoại hối ổn định hơn, khoảng 5% GDP tính đến tháng 5 – mức mới nhất có sẵn. Tuy nhiên, tỷ lệ bao phủ dự trữ chỉ khoảng 2,2 tháng nhập khẩu, thấp hơn đáng kể so với mức trung vị 5 tháng của nhóm.

Theo ông George Xu, điều này cho thấy điểm yếu đối ngoại, dù cơ cấu nợ nước ngoài của Việt Nam chủ yếu với các định chế đa phương, giúp đảm bảo bền vững và chưa có rủi ro cấp bách.

Ngoài ra, các yếu tố cấu trúc như GDP bình quân đầu người của Việt Nam đã cải thiện trong thập kỷ qua nhưng khoảng cách với mức trung vị nhóm vẫn còn xa. Nếu các biện pháp cải cách tiếp tục hiệu quả, khoảng cách này có thể thu hẹp dần trong trung hạn.

Fitch Ratings hiện duy trì triển vọng ổn định cho Việt Nam, dựa trên giả định nền kinh tế sẽ tiếp tục duy trì mức tăng trưởng cao trong trung hạn mà không gây mất cân bằng nghiêm trọng. Những yếu tố có thể hỗ trợ cải thiện xếp hạng tín nhiệm bao gồm: cải thiện dần hồ sơ tài chính công, giảm rủi ro nợ tiềm tàng và hạ tỷ lệ đòn bẩy trong nền kinh tế.

“Khi đánh giá tín nhiệm, chúng tôi xem xét cả rủi ro và cơ hội. Hiện tại, triển vọng được giữ ở mức ổn định, với điều kiện Việt Nam duy trì tăng trưởng cao mà không gây mất cân bằng kinh tế. Yếu tố cải thiện có thể đến từ tài chính công và việc giảm rủi ro nợ tiềm tàng, bao gồm giảm tỷ lệ đòn bẩy cao của nền kinh tế. Ngược lại, những rủi ro có thể ảnh hưởng tiêu cực gồm: suy giảm mạnh dự trữ ngoại hối, rủi ro xã hội, hoặc thâm hụt ngân sách tăng cao làm xấu đi tỷ lệ nợ công”, ông George Xu cho biết.