Thoát khỏi hình ảnh “xưởng lắp ráp”

Ra đời năm 2010, cái tên “Xiaomi” vốn mang ý nghĩa giản dị: “hạt gạo nhỏ”, gợi nhắc tinh thần khởi nghiệp khiêm tốn. Tuy nhiên, chỉ 3 năm sau, công ty đã vượt lên trở thành nhà sản xuất điện thoại lớn thứ ba thế giới, đồng thời mở rộng hệ sinh thái sang hàng loạt sản phẩm gia dụng.

Dẫu vậy, thành công ban đầu không ngăn được những chỉ trích rằng Xiaomi phụ thuộc quá nhiều vào đối tác và thiếu công nghệ cốt lõi. “Từng có thời người ta nói Xiaomi chỉ mua linh kiện bên ngoài rồi ghép lại thành một khối, giống như chơi Lego”, ông Ivan Lam, chuyên gia tại Counterpoint Research nhận xét.

Thừa nhận những phê bình này, nhà sáng lập Xiaomi Lei Jun quyết tâm xoay trục. Năm 2020, Xiaomi khánh thành nhà máy trị giá 600 triệu nhân dân tệ ở ngoại ô Bắc Kinh để sản xuất điện thoại gập. Đến đầu 2024, hãng chính thức đưa khâu sản xuất các dòng điện thoại cao cấp về nhà máy tự vận hành.

Chiến lược này nhanh chóng phát huy hiệu quả. Theo Canalys, chỉ trong quý I/2025, doanh số điện thoại cao cấp của Xiaomi đã tăng tới 81% so với cùng kỳ, trong khi tổng doanh số smartphone chỉ nhích 3%.

“Các thương hiệu công nghệ thường được định giá cao hơn khi gắn liền với hình ảnh nhà máy hiện đại, nơi thể hiện rõ năng lực sản xuất tiên tiến”, đại diện Xiaomi chia sẻ với Financial Times.

Cú hích từ xe điện

Không dừng lại ở smartphone, Xiaomi tiếp tục thử sức ở lĩnh vực xe điện, ngành công nghiệp đang bùng nổ tại Trung Quốc. Chỉ 3 năm sau khi công bố ý định tham gia, hãng đã cho ra mắt mẫu sedan thể thao Speed Ultra 7 (SU7) vào tháng 3/2024, đúng thời điểm Apple quyết định khai tử dự án Apple Car kéo dài cả thập kỷ.

Nhà máy xe điện của Xiaomi nhanh chóng trở thành điểm tham quan nổi tiếng ở Bắc Kinh. Người hâm mộ, được gọi là “mi fen”, phải đặt lịch từ trước cả tháng để có cơ hội chứng kiến dây chuyền tự động hoàn thành một chiếc xe trong vòng 76 giây. Các hướng dẫn viên so sánh quy trình sản xuất này với Tesla, đối thủ lớn mà Xiaomi đang nhắm đến.

Kết quả ban đầu cho thấy chiến lược “lấy sản xuất làm trung tâm” mang lại hiệu ứng rõ rệt. SU7 lọt top những mẫu xe bán chạy nhất Trung Quốc, còn mẫu SUV mới YU7, đối thủ trực diện của Tesla Model Y đã ghi nhận 200.000 đơn đặt hàng chỉ trong ba phút sau khi ra mắt hồi tháng 6. Cổ phiếu Xiaomi đã tăng gần 200% trong vòng một năm, nhờ sức hút từ mảng xe điện.

“Xin hãy gọi tôi là Giám đốc nhà máy Lei”, ông Lei Jun hài hước viết trên mạng xã hội, thể hiện niềm tự hào với hai nhà máy xe điện và smartphone hiện đại. Không chỉ dừng ở đó, Xiaomi đang xây dựng giai đoạn hai của nhà máy EV, với mục tiêu gấp đôi công suất để đạt 350.000 xe mỗi năm. Hãng còn triển khai thêm nhà máy điều hòa ở Vũ Hán, mở rộng chiến lược công nghiệp hóa sâu rộng.

Động thái này cũng phù hợp với định hướng của Bắc Kinh, kêu gọi các doanh nghiệp trong nước phát triển “lực lượng sản xuất chất lượng mới”.

Tờ Nhân dân Nhật báo, cơ quan ngôn luận của Đảng Cộng sản Trung Quốc, thậm chí đã ca ngợi nỗ lực tự động hóa của Xiaomi, ví von với cảnh các kỹ sư Trung Quốc thập niên 1950 phải nhặt nhạnh thép nhập khẩu để lắp ráp linh kiện ô tô.

Cuộc chơi chip tự phát triển

Song song với smartphone và xe điện, Xiaomi cũng bước vào cuộc đua công nghệ lõi: chip bán dẫn. Đầu năm nay, hãng giới thiệu Xring O1, vi xử lý sản xuất trên tiến trình 3 nanomet tiên tiến, trang bị cho dòng điện thoại và máy tính bảng mới nhất. Thành công này giúp Xiaomi gia nhập nhóm tinh hoa gồm Apple, Samsung và Huawei, những công ty đạt mức tích hợp dọc cao.

“Một con chip tự phát triển giúp Xiaomi xây dựng hệ sinh thái kết nối liền mạch, đồng thời tạo lợi thế cạnh tranh lâu dài”, chuyên gia Ivan Lam nhận định. Tuy vậy, rủi ro vẫn tồn tại, khi con chip hiện do TSMC của Đài Loan gia công, khiến Xiaomi có thể chịu ảnh hưởng nếu Mỹ áp đặt lệnh trừng phạt.

Không chùn bước, Xiaomi khẳng định sẽ đầu tư ít nhất 50 tỷ nhân dân tệ trong 10 năm tới cho R&D chip, cùng 200 tỷ nhân dân tệ khác trong 5 năm tới cho các công nghệ “cứng” như hệ điều hành và trí tuệ nhân tạo.

“Trong tương lai, sẽ chỉ còn hai loại công ty: những công ty tự phát triển chip và những công ty không. Khoảng cách thế hệ về năng lực cạnh tranh sẽ hình thành giữa hai nhóm”, Chủ tịch Xiaomi, Lu Weibing, nhấn mạnh trong cuộc họp với nhà đầu tư gần đây.

Chỉ sau 15 năm, Xiaomi đã đi từ một hãng “lắp ráp Lego” đến vị trí kẻ thách thức mới trên bản đồ công nghệ toàn cầu. Từ những bước đi đầu tiên ở smartphone, đến xe điện và giờ là chip bán dẫn, công ty đang cho thấy quyết tâm thoát khỏi cái bóng “xưởng lắp ráp Trung Quốc” để trở thành một cường quốc sản xuất công nghệ cao.

Sự trỗi dậy của Xiaomi phản ánh xu thế mới tại Trung Quốc, nơi chính phủ thúc đẩy các tập đoàn nội địa nâng cấp năng lực sản xuất để cạnh tranh trực diện với Mỹ. Với đà phát triển hiện nay, câu hỏi đặt ra không còn là liệu Xiaomi có thể bắt kịp Apple và Tesla, mà là khi nào khoảng cách này sẽ được rút ngắn đáng kể.