Lo lắng thêm kế toán, thủ tục “lằng nhằng”

Chia sẻ với Tạp chí Đầu tư Tài chính, anh Nguyễn Ngọc Nam (35 tuổi) ở Nam Từ Liêm, Hà Nội, chủ của hai​ cửa hàng salon tóc tại quận Thanh Xuân cho biết, cũng khá hoang mang khi nghe tin xoá bỏ hình thức thuế khoán đối với hộ kinh doanh chậm nhất 2026.

Theo anh Nam, từ khi kinh doanh đến nay, cửa hàng đều sử dụng hình thức thuế khoán hàng năm với thủ tục đơn giản, đóng theo doanh thu khoán của cơ quan thuế tính toán, nhân với tỷ lệ thuế giá trị gia tăng và thu nhập cá nhân theo quy định.

“Tôi ủng hộ nhưng nếu xoá bỏ hình thức này, chuyển qua nộp thuế theo kê khai thuế cần hoá đơn, chứng từ thì liệu có phải cần thêm bộ phận kế toán và thủ tục có phức tạp”, anh Nam băn khoăn.

Tương tự, trước thông tin xoá bỏ thuế khoán đối với hộ kinh doanh, trên các cộng đồng mạng về Kế toán – Thuế nhiều độc giả thắc mắc rằng, việc thực hiện như vậy liệu mỗi một hộ kinh doanh có cần thêm một kế toán thuế, hoặc sẽ phải thuê dịch vụ kế toán ngoài hay không.

Trả lời VietnamFinance về vấn đề này, ông Nguyễn Văn Được - Tổng giám đốc Công ty TNHH dịch vụ tư vấn thuế Trọng Tín cho biết, theo quy định tại thông tư số 40/2021, hiện có 3 phương pháp kê khai cho hộ, cá nhân kinh doanh: kê khai thuế (sổ kế toán, hoá đơn, chứng từ), nộp thuế theo từng lần phát sinh (từng lần thu nhập) và thuế khoán.

Theo đúng tinh thần của Nghị quyết số 68, chậm nhất 2026 sẽ xoá bỏ thuế khoán, ​hộ kinh doanh không ​quá lo lắng và cần phải hiểu kê khai ở đây không phải là kê khai theo Luật thuế Giá trị gia tăng (GTGT) giống với tổ chức, doanh nghiệp mà chỉ là thực hiện đầy đủ hoá đơn, chứng từ và chế độ kế toán đơn giản.

Ông Được giải thích, mục đích của cơ quan thuế chỉ quan tâm đến đầu ra, hộ kinh doanh bán hàng sẽ phải xuất hoá đơn cho người mua, sau đó dùng doanh thu thực tế theo hoá đơn nhân với tỷ lệ quy định, mặt khác việc nâng cao quản trị tài chính của người nộp thuế tuy cần thiết nhưng chưa phù hợp và hiệu quả với đa số hộ, cá nhân kinh doanh có quy mô nhỏ và siêu nhỏ.

Theo vị Tổng Giám đốc, trước đây, theo thuế khoán nghĩa là lấy doanh thu khoán nhân với tỷ lệ quy định. Khoán tức là không quan tâm đến kinh doanh lớn hay nhỏ, kinh doanh lãi hay thua lỗ, theo tính toán của cơ quan thuế, khoán mức nào, hộ kinh doanh đóng mức đó.

Còn quy định kê khai ở đây, đơn giản là doanh thu kê khai, số thu thực tế bán hàng và cũng nhân với tỷ lệ quy định.

“Điểm khác nhau chỉ ở chỗ doanh thu khoán và doanh thu kê khai”, ông Được nói thêm.

Ông Được cho rằng, nộp thuế theo kê khai tức là doanh thu cao phải nộp thuế cao, thấp thì nộp thấp mới đúng về bản chất của nghĩa vụ thuế.

Sẽ có phương án nộp thuế, đúng với doanh thu thực tế

Tuy nhiên, vị chuyên gia này cũng thừa nhận, một bộ phận hộ kinh doanh chuyển lên DN nhỏ, siêu nhỏ hoặc chuyển sang dùng phương pháp kê khai, thủ tục sẽ phức tạp hơn, phải cần có sổ sách kế toán. Khi đó, sẽ làm tăng chi phí tuân thủ cho người nộp thuế trong khi nhiều trường hợp không ​cần thiết phải thực hiện đầy đủ chế độ kế toán, hóa đơn chứng từ.

Đối với gần 2 triệu hộ kinh doanh hiện vẫn đang nộp thuế khoán, có kế hoạch khuyến khích chuyển lên doanh nghiệp hoặc chuyển sang phương pháp kê khai, ông Được nhận định không quá lo lắng bởi nhà chức trách sẽ có nhiều giải pháp cho vấn đề này.

Thứ nhất, một bộ phận chuyển lên doanh nghiệp hoặc chuyển sang phương pháp kê khai theo quy định, do phải thực sổ sách kế toán đơn giản và hoá đơn, chứng từ nhằm chứng minh nguồn gốc, xuất xứ hàng hoá rõ ràng, minh bạch.

Thứ hai, nếu không thực hiện chế độ kế toán vẫn nộp thuế đúng cho nhà nước nhưng sẽ tránh tốn kém chi phí cho hộ kinh doanh, có thể dùng phương pháp “trực tiếp trên doanh thu”, đó là trường hợp sử dụng hoá đơn hoặc sử dụng hóa đơn kết nối với máy tính tiền theo quy định có hiệu lực từ 1/6 và không phải thực hiện sổ kế toán, nghĩa là chỉ thực hiện đầy đủ hóa đơn đảm bảo doanh thu kê khai đầy đủ.

Ông Được đánh giá, Nghị quyết 68 là của Bộ Chính trị là chủ trương đúng đắn. Để thực hiện được, sau đây Chính phủ, Bộ Tài chính sẽ có các nghị định, thông tư hướng dẫn hộ kinh doanh cụ thể hoặc thậm chí sửa đổi luật.

Tuy nhiên, với rất nhiều hộ kinh doanh sẽ gây lãng phí, không cần thiết bởi họ không có nhu cầu quản trị, chỉ đơn giản có doanh thu và nghĩa vụ nộp thuế nhà nước.

Do đó, theo ông Được tương lai chính sách pháp luật có thể cần phải sửa đổi theo, sẽ phải có một phương pháp nộp thuế mới cho những đối tượng này để phù hợp, đúng với thực tế phát sinh, doanh thu bao nhiêu, phải nộp thuế bấy nhiêu mà không cần phải thực hiện chế độ kế toán như phương pháp kê khai tại thông tư 40 năm 2021 hiện nay.

“Đối chiếu với thực tế hiện nay, nhất thiết phải có một phương pháp tính thuế làm sao phản ánh đúng doanh thu của người nộp thuế, giống như phương pháp kê khai thuế nhưng không phải nhất thiết thực hiện chế độ kế toán, mục đích là để NNT đóng thuế đúng với doanh thu, quy định vậy cũng phù hợp với phương pháp tính thuế trực tiếp theo tinh thần của Luật thuế giá trị giá tăng năm 2024. Đồng thời, tiết kiệm thời gian, chi phí cho xã hội, tạo thuận lợi tối đa cho NNT và tiết giảm chi phí hành thu”, ông Được nêu quan điểm.

Thông tin về kết quả quản lý thuế đối với hộ, cá nhân kinh doanh, Cục Thuế (Bộ Tài chính) cho biết, tính đến hết tháng 3/2025, số lượng hộ, cá nhân kinh doanh đã nộp Tờ khai thuế theo hình thức khoán là 1.975.373 hộ và có 6.142 hộ nộp thuế theo hình thức kê khai.

Số lượng hộ, cá nhân kinh doanh sẽ đưa thêm vào quản lý kê khai thuế thông qua triển khai bản đồ số hộ kinh doanh là 61.329 hộ kinh doanh.