Kính gửi: Bộ Giao thông vận tải

Trả lời Công văn của Bộ Giao thông vận tải về việc đề nghị góp ý Dự thảo Quyết định của Thủ tướng quy định về lộ trình áp dụng mức tiêu chuẩn khí thải đối với xe cơ giới nhập khẩu và sản xuất, lắp ráp (sau đây gọi tắt là Dự thảo), Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), sau khi tham vấn doanh nghiệp và chuyên gia, có một số ý kiến ban đầu như sau:

Đối với xe gắn máy hai bánh (dưới 50cc)

Điều 4.1.b của Dự thảo quy định tiếp tục áp dụng tiêu chuẩn khí thải Mức 2 đối với xe gắn máy hai bánh (dưới 50cc) mà không nâng lên các Mức 3 hoặc Mức 4 như các loại xe mô tô hai bánh (trên 50cc). Theo báo cáo đánh giá tác động, cơ quan soạn thảo cho rằng nếu nâng tiêu chuẩn khí thải đối với xe gắn máy dưới 50cc lên Mức 3 hoặc Mức 4 sẽ khó khăn, không mang lại tính kinh tế. Kinh nghiệm của một số quốc gia khác khi pháp luật yêu cầu tiêu chuẩn khí thải Mức 3 hoặc Mức 4 đối với xe gắn máy dưới 50cc thì các nhà sản xuất ngừng cung cấp loại xe này. Điều này là bởi đây là loại xe có dung tích xi lanh nhỏ, việc cải tiến để nâng tiêu chuẩn khí thải sẽ đòi hỏi chi phí lớn, khiến giá thành đội lên cao. Khi đó, người tiêu dùng có xu hướng chuyển sang tiêu thụ các dòng xe mô tô trên 50cc. Thêm vào đó, các xe gắn máy dưới 50cc phục vụ nhu cầu của đối tượng học sinh, sinh viên, người cao tuổi, nội trợ… do không yêu cầu bằng lái. Nếu các nhà sản xuất dừng cung cấp sản phẩm này sẽ ảnh hưởng đến nhu cầu của một bộ phận khách hàng.

Tuy nhiên, các phân tích trên chỉ đúng trong bối cảnh trước đây, khi hầu hết các loại xe cơ giới hai bánh đều sử dụng động cơ đốt trong. Hiện nay, trên thị trường đã rất phổ biến các loại xe đạp điện, xe máy điện hoàn toàn có khả năng thay thế xe gắn máy dưới 50cc. Theo quy định, các loại xe máy điện có vận tốc tối đa dưới 50km/h cũng không yêu cầu người sử dụng phải có bằng lái. Thêm vào đó, hiện nay, nhiều doanh nghiệp trong nước cũng đã sản xuất xe đạp diện, xe máy điện và được thị trường đón nhận. Nguồn cung không còn phụ thuộc vào hàng hoá nhập khẩu từ nước ngoài như trước đây.

Quyết định 876/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ cũng đã thể hiện rất rõ chủ trương thúc đẩy người dân chuyển đổi sang phương tiện giao thông cá nhân (xe gắn máy) sử dụng điện (mục II.7, Phụ lục) và sẽ dừng sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu xe gắn máy sử dụng xăng, dầu trong giai đoạn 2025 -2040 (mục II.2, Phụ lục). Mặc dù có ý kiến lo ngại tác động môi trường từ việc sản xuất và thải bỏ pin, ắc quy của các loại phương tiện giao thông sử dụng điện, song lợi ích từ việc giảm ô nhiễm không khí đô thị của các loại phương tiện này là không thể phủ nhận. Theo WHO, Việt Nam có 60000 người chết mỗi năm có liên quan đến ô nhiễm không khí. Đây được coi là vấn đề môi trường nghiêm trọng và cấp bách nhất tại các đô thị của Việt Nam hiện nay.

Trên thực tế, dòng xe 50cc đã không còn phù hợp với xu thế chuyển đổi xanh trên thế giới. Tại Nhật Bản, hai trong ba hãng sản xuất xe máy lớn nhất là Honda và Suzuki đang có kế hoạch chấm dứt sản xuất toàn bộ dòng xe máy mini (động cơ từ 50cc trở xuống) tại thị trường Nhật Bản do những áp lực về tiêu chuẩn khí thải.[1] Những tín hiệu này cho thấy một xu hướng tất yếu trên toàn cầu mà Việt Nam cũng sẽ không là ngoại lệ. Trong bối cảnh này, các cơ quan quản lý nên chủ động đón đầu những thay đổi bằng cách thiết lập lộ trình nâng cao mức tiêu chuẩn khí thải đối với xe gắn máy hai bánh qua từng năm, đồng thời, đưa ra các giải pháp hỗ trợ phát triển thị trường xe điện, xe đạp điện, đảm bảo nguồn cung cho người dùng.  

Với những lý do trên, đề nghị Ban soạn thảo cân nhắc đưa ra lộ trình nâng mức tiêu chuẩn khí thải đối với xe gắn máy hai bánh lên Mức 3, Mức 4 trong những năm tới nhằm bắt kịp với xu hướng toàn cầu và khuyến khích người dùng chuyển đổi sang các phương tiện giao thông thân thiện với môi trường như xe máy điện, xe đạp điện.

Trên đây là một số ý kiến ban đầu của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam về Dự thảo Quyết định quy định về lộ trình áp dụng mức tiêu chuẩn khí thải đối với xe cơ giới nhập khẩu và sản xuất, lắp ráp. Rất mong cơ quan soạn thảo cân nhắc để chỉnh sửa, hoàn thiện Dự thảo này.

Trân trọng cảm ơn sự hợp tác của Quý Cơ quan./.

[1] https://tuoitre.vn/sau-honda-them-suzuki-ngung-san-xuat-xe-50cc-20240814001753801.htm