Tại bản tổng hợp ý kiến góp ý về dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), cá nhân người nộp thuế (NNT) Đặng Việt Hưng đã có kiến nghị về sửa đổi biểu thuế gồm thay đổi mức thuế suất và nâng phần thu nhập tính thuế.

Cụ thể, theo phương án 2, bước nhảy vọt mức thuế suất từ 5% lên 15% và từ 15% lên 25% như tại dự thảo Luật là quá lớn. Biên độ từ bậc 1 lên bậc 2 là 300%, và là 200% từ bậc 2 lên bậc 3 nêu tại dự thảo Luật.

Người nộp thuế này cho rằng, khi so sánh với pháp luật về thuế của nhiều quốc gia, biên độ tăng thuế suất giữa các bậc thuế liền kề đều nhỏ hơn so với cả hai phương án được Bộ Tài Chính đề xuất. Đồng thời, việc tăng thuế suất giữa hai bậc liên tiếp với biên độ lớn thường diễn ra ở các bậc thuế cao chứ không diễn ra tại các bậc thuế đầu tiên.

Và nếu vẫn giữa quan điểm theo phương án này, theo NNT Đặng Việt Hưng, sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển của nền kinh tế ở nhiều mặt.

Thứ nhất, NNT Đặng Việt Hưng đánh giá, mức thuế suất nhảy vọt ngay tại các bậc thuế thấp sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh kế của người lao động phụ thuộc vào nguồn thu nhập duy nhất là tiền lương, tiền công. Mặc dù đã có cải thiện so với quy định hiện hành, nhưng giãn cách giữa các bậc quá hẹp dễ dẫn đến nhảy bậc thuế khi tổng hợp thu nhập vào cuối năm (nhất là vào thời điểm đa số người lao động nhận lương tháng 13 hoặc thưởng cuối năm/ thưởng tết) làm tăng số thuế phải nộp, nhất là nếu áp dụng các bước nhảy thuế đột ngột ngay tại các bậc thuế đầu tiên.

Gánh nặng thuế có thể bào mòn khả năng chi tiêu, làm giảm lưu chuyển tiền tệ trong nền kinh tế, làm giảm động lực phát triển của nền kinh tế trong bối cảnh lạm phát được dự kiến tăng trên 5% để đạt mục tiêu tăng trưởng cao và giá cả hàng hóa tăng do chiều hướng tăng.

Ông Hưng Lấy ví dụ, một người lao động có mức lương tính thuế (sau khi trừ giảm trừ gia cảnh cá nhân và các khoản nộp bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp bắt buộc) là 26 triệu đồng/tháng – một mức lương trung bình đối với người lao động trong khoảng từ 30 đến 40 tuổi có trình độ đại học/cao đẳng tại thành phố lớn như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh.

Trong kỳ trả lương tháng 12 của một năm, người lao động được nhận thưởng thành tích là 01 tháng lương, tổng thu nhập chịu thuế của người lao động này sẽ nhảy sang bậc 4 với thuế suất 30% (đối với Phương án 1) hoặc bậc 3 với thuế suất 25% (đối với Phương án 2) dù mức lương tính thuế của người lao động này đối với các tháng khác chỉ rơi vào bậc 2 với thuế suất 15%.

“Trên thực tế, rất nhiều người trông đợi vào khoản tiền thưởng này như một động lực lớn để phấn đấu, và khoản tiền thưởng cuối năm cũng giúp không ít gia đình có một dịp Tết no ấm, đủ điều kiện sắm sửa và về quê”, NNT Đặng Việt Hưng nói thêm.

Thứ hai, NNT này đánh giá, mức thuế suất cao nhất (áp dụng với bậc thuế 5) là quá cao đối với thu nhập bình quân đầu người của Việt Nam (GDP per capita – GDPPP), khi so sánh với quy định về thuế của một số quốc gia có điều kiện kinh tế – xã hội tương đồng hoặc trong cùng khu vực. Tức là, ngưỡng thu nhập tối thiểu chịu thuế suất cao nhất của Việt Nam đang thấp hơn.

Qua số liệu trên, có thể thấy Việt Nam đang áp thuế suất cao nhất từ mức thu nhập chỉ gấp ~7,71 đến 9,64 lần GDPPP, trong khi các nước khác áp dụng mức thuế tương tự ở ngưỡng cao hơn rất nhiều (20–60 lần GDPPP).

“Con số này khẳng định rằng, gánh nặng thuế tại Việt Nam được áp dụng sớm hơn, tạo áp lực lớn với người lao động có thu nhập trung bình – khá. Kết quả là một người lao động có cùng mức thu nhập quy đổi sẽ bị đánh thuế nhiều nhất tại Việt Nam”, NNT Đặng Việt Hưng quan ngại.

Thứ ba, việc áp dụng thuế suất cao tại mức thu nhập thấp ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính hấp dẫn của thị trường lao động Việt Nam, khả năng thu hút nhân tài. Trên thực tế, nhóm người lao động có thu nhập từ tiền lương, tiền công cao nhất đại đa số thuộc một trong những nhóm sau đây: Chuyên gia, nhà khoa học đầu ngành; Nhân sự quản lý cấp cao của các doanh nghiệp, tập đoàn đa quốc gia. Những cá nhân xuất sắc, dẫn đầu trong các lĩnh vực như thể thao, nghệ thuật, biểu diễn.

Việc tuyển dụng nhóm nhân sự hàng đầu này thường mang tính chất cạnh tranh khốc liệt. Tiêu biểu cho xu thế này, các công ty hàng đầu về công nghệ ở Hoa Kỳ hiện đang sẵn sàng chi hàng chục triệu USD để “giành giật” những nhân sự đầu ngành về trí tuệ nhân tạo.

Do đó, việc đánh thuế quá cao đối với ngưỡng thu nhập cao này không chỉ làm tăng gánh nặng chi phí cho các doanh nghiệp, tổ chức Việt Nam, mà còn làm giảm đáng kể tính hấp dẫn của thị trường lao động Việt Nam. Đồng thời, gánh nặng thuế cũng phần nào dẫn đến tình trạng chảy máu chất xám đối với những nhân sự hàng đầu của Việt Nam, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng phát triển kinh tế, khoa học, kỹ thuật trong dài hạn.

Từ những phân tích trên, NNT Đặng Việt Hưng đề xuất 2 phương án.

 

“Việc ban hành một chính sách thuế cần mang tính khuyến khích, động viên người lao động cống hiến và không tạo thêm gánh nặng về thuế thu nhập cá nhân cho người lao động trong tất cả mọi lĩnh vực là cần thiết và cấp thiết để hướng tới những mục tiêu đã được Đảng và Nhà nước đề ra”, vị này góp ý tại Dự thảo Luật.