Để đảm bảo cung ứng điện về dài hạn, Chính phủ đã đề xuất tái khởi động dự án điện hạt nhân. Bộ Công thương được giao nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế và đưa ra các đề xuất phát triển cho nguồn điện này.

Trong văn bản góp ý vừa gửi đến Bộ Công thương, UBND tỉnh Ninh Thuận (địa phương duy nhất có 2 vị trí được chọn làm điện hạt nhân) cho hay, ngày 25/11/2009, Quốc hội thông qua Nghị quyết 41 năm 2009 về chủ trương đầu tư Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận với tổng công suất 4.000 MW.

Đây là dự án trọng điểm quốc gia, tác động lớn và có vai trò động lực quyết định đến phát triển kinh tế của tỉnh Ninh Thuận.

Kịch bản tăng trưởng của Ninh Thuận bị phá vỡ

Theo UBND tỉnh Ninh Thuận, Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh này giai đoạn 2010-2020 được xây dựng xoay quanh trục phát triển của Dự án điện hạt nhân và những tác động lan tỏa của Dự án điện hạt nhân đến các lĩnh vực ngành nghề trong kịch bản phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh đến năm 2020.

Tuy nhiên, ngày 26/11/2016, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết 31 năm 2016 dừng thực hiện chủ trương đầu tư Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận. Chủ trương này đã phá vỡ các kịch bản tăng trưởng và phát triển của tỉnh Ninh Thuận.

Trong bối cảnh đó, trên cơ sở xác định tiềm năng lợi thế về năng lượng tái tạo, tỉnh Ninh Thuận đã điều chỉnh chiến lược sang phát triển năng lượng tái tạo. Đến nay, trên địa bàn tỉnh có 57 dự án/3.750 MW tạo động lực thúc đẩy mạnh mẽ phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

Tỉnh này cho hay, từ khi triển khai đến khi dừng thực hiện hai nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 & 2, Ban quản lý điện hạt nhân đã xây dựng hệ thống cấp điện phục vụ thi công nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1; Xây dựng khu quản lý vận hành, khu chuyên gia và trụ sở Ban Quản lý dự án Điện hạt nhân Ninh Thuận.

Về đề án ổn định sản xuất, đời sống nhân dân khu vực dự án và phát triển khu dân cư đối với 2 vị trí xây dựng nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận, đến nay đã được cấp 423 tỷ đồng, (nguồn vốn ngân sách Trung ương 273 tỷ; vốn ngân sách tỉnh 150 tỷ đồng) để thực hiện đầu tư kết cấu hạ tầng; hiện tỉnh đang triển khai xây dựng 18 hạng mục công trình kết cấu hạ tầng

Về đào tạo nguồn nhân lực từ năm 2010, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã cử tổng cộng 323 sinh viên đi học các chuyên ngành liên quan đến điện hạt nhân tại các trường đại học của Liên bang Nga. Trong tổng số 323 sinh viên này, đó có 87 sinh viên là người tỉnh Ninh Thuận.

Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng đã làm việc với phía Nhật Bản về đào tạo nhân lực từ trình độ đại học trở lên cho dự án điện hạt nhân Ninh Thuận 2, trong đó có đào tạo 100 sinh viên tại các trường đại học của Nhật Bản từ năm 2016.

Tập đoàn Điện lực Việt Nam cũng đã triển khai thực hiện dự án đào tạo nguồn nhân lực cho các nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1&2 cho 31 sinh viên các chuyên ngành liên quan đến điện hạt nhân.

Nhiều kiến nghị quan trọng về điện hạt

Trước chủ trương khởi động lại dự án điện hạt nhân, tỉnh Ninh Thuận cho rằng, việc bổ sung một loại hình năng lượng sạch chạy nền mang tính ổn định chiến lược là điện hạt nhân, UBND tỉnh Ninh Thuận đồng thuận sự cần thiết nghiên cứu phát triển điện hạt nhân theo đề nghị của Bộ Công thương.

Tuy nhiên, để việc nghiên cứu phát triển điện hạt nhân đảm bảo vững chắc an ninh năng lượng quốc gia và phát triển bền vững, đáp ứng mục tiêu phát thải ròng bằng "0" năm 2050, tỉnh Ninh Thuận kiến nghị nhiều nội dung.

Cụ thể, theo tỉnh Ninh Thuận, hiện nay, tỉnh đang đầu tư xây dựng 18 hạng mục công trình kết cấu hạ tầng tại 2 vị trí xây dựng nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1, 2 và có nguồn nhân lực được cử đi đào tạo chuyên sâu về điện hạt nhân vừa qua tại các quốc gia (trong đó có sinh viên Ninh Thuận).

Do đó, cần xác định lộ trình phát triển điện hạt nhân cụ thể, nhằm tránh làm lãng phí nguồn lực đầu tư từ ngân sách nhà nước, nguồn lực đất đai tại 2 vị trí xây dựng nhà máy điện hạt nhân và nguồn nhân lực được đào tạo chuyên sâu vừa qua.

Tỉnh này cũng đề nghị Bộ Công thương kiến nghị các cơ quan thẩm quyền Trung ương xem xét, có chủ trương thống nhất để thực hiện bảo đảm hiệu quả, đồng bộ, tạo niềm tin cho nhân dân khi triển khai chủ trương phát triển điện hạt nhân tại Ninh Thuận.

Bên cạnh đó, xây dựng, hoàn thiện các quy định pháp luật đầy đủ, chặt chẽ, đồng bộ, thống nhất; ban hành các cơ chế, chính sách đặc thù để bảo đảm cơ sở pháp lý cho việc phát triển điện hạt nhân.

Cũng theo tỉnh này, Ninh Thuận có tiềm năng về phát triển năng lượng, năng lượng tái tạo, được Chính phủ xác định là Trung tâm năng lượng tái tạo của cả nước theo Nghị quyết 115 năm 2018. Và năng lượng, năng lượng tái tạo cũng là ngành trụ cột quan trọng số 1 của tỉnh trong Quy hoạch tỉnh.

Vì thế, tỉnh này đề nghị Bộ Công thương trong quá trình triển khai chiến lược phát triển điện hạt nhân, cần nghiên cứu, đề xuất xây dựng Ninh Thuận thành "Trung tâm công nghiệp xanh, sạch" nhằm tạo lợi thế cạnh tranh cho Ninh Thuận cũng như cho Quốc gia trong phát triển kinh tế xã hội trong thời gian tới.